RECYKLINGOWY ŁAŃCUCH ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Krajowe poziomy i efekty ZMIANY W POLSKIM SYSTEMIE GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI Ogólnopolskie seminarium szkoleniowe Warszawa 30 stycznia 2012 r. Bogdan Korczewski Recykling Centrum Sp. z o.o. w Jarosławiu

RECYKLINGOWY ŁAŃCUCH ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Krajowe poziomy i efekty

RECYKLINGOWY ŁAŃCUCH ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Krajowe poziomy i efekty Gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy ? wykazujemy w raportach ok. 10 mln ton odpadów aktualnie funkcjonuje około 600 składowisk odpadów komunalnych i …. zbiórka selektywna to ok. 5 – 6 % odpadów komunalnych i…. inne metody: kompostowanie, spalanie – przed nami wprowadzamy na rynek około 4,5 mln ton opakowań i …. osiągamy corocznie założone poziomy odzysku i recyklingu

RECYKLINGOWY ŁAŃCUCH ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Krajowe poziomy i efekty

RECYKLINGOWY ŁAŃCUCH ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Krajowe poziomy i efekty

RECYKLINGOWY ŁAŃCUCH ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Krajowe poziomy i efekty

Podstawy prawne gospodarki odpadami opakowaniowymi Dyrektywa 94/62/EC z 15 grudnia 1994 r. Parlamentu Europejskiego i Rady i jej nowelizacje: 2004/12/WE z 11 lutego 2004 r. i 2005/20 z marca 2005 Dyrektywa 2008/98/WE z 19 listopada 2008 r. Parlamentu Europejskiego i Rady Cel : Wzrost wielokrotności używania opakowań oraz stopnia ich odzysku i recyklingu, a co za tym idzie zmniejszenie ilości opakowań składowanych na wysypiskach poprzez: wprowadzenie zasady: ZANIECZYSZCZAJĄCY PŁACI ustalenie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych dla wszystkich krajów członkowskich wprowadzenie standardów dla materiałów opakowaniowych

Podstawy prawne gospodarki odpadami opakowaniowymi c.d. Dyrektywa 2004/12: uszczegółowiła wiele zapisów i wprowadziła nowe poziomy odzysku i recyklingu Dyrektywa 2005/20 : Polska uzyskała okres przejściowy do końca 2014 Dyrektywa 2008/98/WE z 19 listopada 2008 r.: do roku 2015 selektywna zbiórka odpadów: papieru, metalu, plastiku i szkła do roku 2020 przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, przynajmniej: papier, metal, plastik i szkło z gospodarstw domowych do minimum 50 % wagowo

Polskie prawo o odpadach i opakowaniach Ustawa z 27 marca 2001 Prawo Ochrony Środowiska. Ustawa z 11 maja 2001 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Ustawa z 11 maja 2001 o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. Ustawa z 27 marca 2001 o odpadach. Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska. Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu. Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie stawek opłat produktowych. Rozporządzenia w sprawie poziomów zawartości metali ciężkich w opakowaniach.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami opakowaniowymi (z 25.X.2005 r.) Rozporządzenie określa: Standardy selektywnego zbierania odpadów z opakowań (pojemniki,worki, ustalone kolory itp.) Procesy recyklingu i odzysku odpadów z opakowań Biały – szkło bezbarwne Zielony – szkło kolorowe Niebieski – papier Żółty – metale, tworzywa i wielomateriałowe

RECYKLINGOWY ŁAŃCUCH ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Krajowe poziomy i efekty Uczestnicy systemu odzysku i recyklingu

Uczestnicy systemu w Polsce ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA USTAWODAWCA PRODUCENCI I IMPORTERZY PRODUKTÓW W OPAKOWANIACH PLACÓWKI HANDLOWE KONSUMENCI FIRMY ZBIERAJĄCE ODPADY ORGANIZACJE ODZYSKU RECYKLERZY 13

RECYKLING ZUŻYTYCH OPAKOWAŃ Obowiązek zapewnienia recyklingu zużytych opakowań dotyczy ich użytkowników czyli filerów Sposoby wypełnienia obowiązku: Samodzielnie odzyskać i poddać recyklingowi, Przystąpić do Organizacji Odzysku. Opłata produktowa za niepełne wykonanie obowiązku. Ustalono poziomy recyklingu na rok 2007 i 2014.

Funkcje ekologiczne opakowania: opakowanie chroni produkt względem środowiska, opakowanie może zanieczyścić środowisko lub może być powtórnie zagospodarowane.

Odpady opakowaniowe Odpady opakowaniowe to wszystkie opakowania, w tym opakowania wielokrotnego użytku, wycofane z ponownego użycia, stanowiące odpady w rozumieniu przepisów o odpadach, z wyjątkiem odpadów powstających w procesie produkcji opakowań, Odpady z opakowań wielokrotnego użytku powinny: nadawać się do odzysku w warunkach pozwalających na spełnienie wymogów bezpieczeństwa i higieny osób przy nich zatrudnionych, spełniać wymagania dla opakowań przydatnych do odzysku.

Metody odzysku Ze względu na zalecaną metodę odzysku opakowania mogą być opakowaniami przydatnymi do odzysku: przez recykling materiałowy, w postaci energii, przez kompostowanie, przez biodegradację.

ODPADY OPAKOWANIOWE Poziomy odzysku i recyklingu w Polsce LATA 2002 - 2007

ODPADY OPAKOWANIOWE Poziomy odzysku i recyklingu w Polsce Oczekiwania wobec systemu na początku: Jeden z głównych priorytetów - Zagwarantować „miękki” start: Uświadomienie wszystkim stronom o istnieniu nowego prawa i o nowych obowiązkach (przedsiębiorcy, organizacje odzysku, zbierający odpady, recyklerzy, ale także Ministerstwa / Ustawodawca i administracja lokalna i centralna). Przyzwyczajenie się przemysłu do nowej pozycji kosztowej (bardzo różna świadomość przedsiębiorców. Przyjęcie harmonogramu „dochodzeniowego” w celu zabezpieczenia zrealizowania wyznaczonych poziomów w okresie (2002 – 2007). Bezpieczne rozpoczęcie budowy systemy poprzez niskie poziomy recyklingu (2002 i 2003) w celu osiągnięcia wyższych poziomów od 2004 r.

Wymagane poziomy recyklingu i odzysku do 2007 roku Dodatkowo obowiązywały cele na 2007 rok: - Odzysk ogółem 50% (43% w 2006) - Recykling ogółem 25%

Realizacja obowiązku recyklingu W latach 2002 – 2007 w każdym z rodzajów opakowań zrealizowany został wymagany poziom recyklingu, w niektórych przypadkach z istotnymi nadwyżkami

Wnioski z lat 2002-2007 W 2007 roku zakończył się I etap budowy polskiego systemu gospodarki odpadami opakowaniowymi – realizacja zapisów Dyrektywy 94/62 WE. Dane wskazują, iż w tym okresie Polska zrealizowała zapisy Dyrektywy. Liberalny charakter systemu – satysfakcjonuje część przedsiębiorców, ale….. ogranicza strumień finansowy kierowany na stymulację zbiórki odpadów. Wolna konkurencja na rynku organizacji odzysku doprowadziła do bardzo niskich w porównaniu do innych krajów europejskich kosztów realizacji obowiązku recyklingu i odzysku. Duża grupa przedsiębiorców postrzegała realizację obowiązku recyklingu i odzysku tylko jako pozycję kosztową, którą za wszelką cenę należy ograniczać .

ODPADY OPAKOWANIOWE Poziomy odzysku i recyklingu w Polsce LATA 2008 - 2014 …

Lata 2008-2014 - wyzwania Liczono się z tym, że w okresie od 2008–2014 w polskim systemie recyklingu i odzysku odpadów opakowaniowych wystąpi na pewno: Wzrosną poziomy recyklingu poszczególnych rodzajów opakowań oraz odzysku i recyklingu ogółem. Powstaną nowe obiekty infrastruktury technicznej poprawiające moce przerobowe w zakresie recyklingu i odzysku. Zmieni się ustawodawstwo, wprowadzone zostaną zapisy porządkujące rynek i częściowo go uszczelniające. Wzrost ilości opakowań wprowadzanych na rynek. Poprawi się świadomość społeczna dotycząca znaczenia selektywnej zbiórki odpadów. Nie było wiadomo jednak czy wzrośnie poziom rzeczywistej zbiórki odpadów, w tym realizowanej w sposób selektywny – KLUCZOWY CZYNNIK decydujący o sukcesie systemu w 2014 roku

Lata 2008 – 2014 – wyzwania – produkcja opakowań

DYREKTYWA 2004/12 (oraz 2005/20) Poziomy odzysku i recyklingu opakowań (do osiągnięcia do 2014 r.): odzysk - minimum 60%; recykling - minimum 55% - maksimum 80% Promowanie wielokrotnego użycia Ustalone poziomy recyklingu odpadów z poszczególnych materiałów opakowaniowych szkło - 60%; papier / karton - 60%; metale - 50%; tworzywa sztuczne - 23% (tylko recykling materiałowy) drewno - 15%

Wymagane poziomy recyklingu i odzysku do 2014 roku

Okres 2008 – 2014 – wyzwania Od 2011 roku system będzie musiał realizować więcej recyklingu niż wynika to z poziomów dla poszczególnych materiałów

Realizacja obowiązku recyklingu W latach 2008 – 2010 w każdym z rodzajów opakowań zrealizowany został wymagany poziom recyklingu (2009 – ok. 2 880 tys. ton, w 2010 ok. 2 382 tys. ton)

GOSPODARKA ODPADAMI OPAKOWANIOWYMI W POLSCE 10 SZANS W ZBIÓRCE I RECYKLINGU ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH Rozwój selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych w gminach. Wzrost jakości zbieranego surowca. Poprawienie ekonomiki procesu zbiórki i segregacji odpadów. Potencjał przetwórczy branży papierniczej, szklanej, przetwórstwa tworzyw. Nowoczesność instalacji przetwórczych.

Przykład - zgodnego z prawem i rzeczywistego recyklingu szkła z zużytych opakowań szklanych Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 628) pod pojęciem recyklingu rozumie się taki odzysk który polega na: „powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach, w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii."

Przykład - zgodnego z prawem i rzeczywistego recyklingu szkła z zużytych opakowań szklanych Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 25.X.2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami opakowaniowymi Par. 7 pkt 3. Recykling odpadów opakowaniowych ze szkła obejmuje wykorzystanie odpadów opakowaniowych ze szkła do produkcji: opakowań szklanych; materiału izolacyjnego ze szkła piankowego; włókien szklanych, w tym waty szklanej; innych wyrobów ze szkła lub z udziałem szkła.

Przykład - zgodnego z prawem i rzeczywistego recyklingu szkła z zużytych opakowań szklanych Praktycznie nieograniczony rynek zbytu na stłuczkę szklaną: ok. 1 300 000 ton opakowań rocznie – produkcja hut ok. 300 000 ton zużycie stłuczki w 2010 r. ok. 500 000 ton potencjał hut szkła opak. 80 % produkcji ze stłuczki w jednej z hut. Warunek - jakość stłuczki - bez zanieczyszczeń . Temu potrafią wyjść naprzeciw recyklerzy – firmy uzdatniające. Niewykorzystany potencjał firm uzdatniających : 300 000 ton.

GOSPODARKA ODPADAMI OPAKOWANIOWYMI W POLSCE 10 SZANS W ZBIÓRCE I RECYKLINGU ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH c.d. Dorobek dobrych Organizacji Odzysku –struktura, procedury, edukacja. Zmniejszenie się liczby Organizacji Odzysku. Dobre i aktywne działania Ministerstwa w kierunku zabezpieczenia faktycznej realizacji obowiązku. Zmiany prawa oraz systemu kontroli realizacji obowiązku. Rola Gminy w nowym prawie.

PRZEWIDYWANE OBOWIĄZKI GMIN Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku z dn. 1 lipca 2011 roku Ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych, obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Są obowiązane osiągnąć do 31 XII 2020 r. poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo.

Dlaczego opakowania trzeba zbierać w gminach Do gospodarstw domowych trafia: ok. 71 % masy wszystkich opakowań szklanych, ok. 64 % masy wszystkich opakowań z aluminium, ok. 67 % masy wszystkich opakowań z tworzyw sztucznych, ok. 14 % masy wszystkich opakowań z papieru i tektury.

Jak zbudować system Małe i średnie gminy powinny się zrzeszyć Dobrą formą zrzeszenia będą w związki komunalne Związki komunalne mogą tworzyć akty prawa miejscowego w imieniu gmin. Związki komunalne odpowiadać będą za poziomy odzysku, recyklingu i redukcję odpadów biodegradowalnych.

Oczekiwania społeczne idą w kierunku zamknięcia obiegu opakowań Zbliżamy się przez to do „społeczeństwa recyklingu” dążącego do eliminacji wytwarzania odpadów i do wykorzystywania odpadów jako zasobu Prawo nakazuje gospodarkę odpadami opakowaniowymi opartą na: segregacji u źródła, zbieraniu oraz recyklingu priorytetowych strumieni odpadów

Dziękuję za uwagę Bogdan Korczewski tel. 696 030 080