ZMIANY W KSZTAŁCENIU ZAWODOWYM ZMIANY KIERUNKÓW KSZTAŁCENIA Październik 2012 r.

Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011r Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011r. Nr 205, poz. 1206), Rozporządzenie MEN z 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 03.01.2012 r. poz. 7), Rozporządzenie MEN z 11 stycznia 2012 r. w sprawie egzaminów eksternistycznych (Dz. U. z 17.02.2012 r. poz. 188), Rozporządzenie MEN z 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz. U. z 17.02.2012 r. poz. 186), Rozporządzenie MEN z 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. z 17.02.2012 r. poz. 184), Rozporządzenie MEN z 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 22 lutego 2012 r. poz. 204), Rozporządzenie MEN z 24 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 12 marca 2012 r. poz. 262).

Zasadniczym celem ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r Zasadniczym celem ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. jest zwiększenie skuteczności i efektywności systemu kształcenia zawodowego oraz zharmonizowanie go z rynkiem pracy poprzez: 1) zmodyfikowanie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z uwzględnieniem podziału zawodów na kwalifikacje oddzielnie potwierdzane w procesie kształcenia; 2) wdrożenie zmodernizowanej podstawy programowej kształcenia w zawodach; 3) ujednolicenie cyklu edukacyjnego w zasadniczej szkole zawodowej na rzecz kształcenia trzyletniego; 4) konsolidacja edukacji zawodowej i ustawicznej w centrach kształcenia zawodowego i ustawicznego ; 5) umożliwienie osobom dorosłym nabywania kwalifikacji zawodowych w formach kursowych; 6) ujednolicenie systemu egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe i otwarcie go na efekty uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego; 7) włączenie szkół prowadzących kształcenie zawodowe w system kształcenia ustawicznego.

Dzięki zmianie przepisów ułatwione będzie nie tylko uzyskiwanie wykształcenia zawodowego, ale także uzupełnianie kwalifikacji i zdobywanie nowego zawodu. Nowelizacja wprowadza zapisy o zdobywaniu konkretnych kwalifikacji wymaganych w zawodach. Egzaminy na poszczególne kwalifikacje nie będą przeprowadzane po zakończeniu nauki w szkole, lecz na różnych jej etapach. W przypadku egzaminu przeprowadzanego w zakresie jednej kwalifikacji uczeń będzie uzyskiwał świadectwo zdobycia tej kwalifikacji, a po zdaniu wszystkich kwalifikacji wymaganych w danym zawodzie otrzyma dyplom.

POLSKA RAMA KWALIFIKACJI czyli jednolity sposób opisywania kwalifikacji zdobytych na każdym etapie kształcenia formalnego, pozaformalnego oraz nieformalnego. Polska Rama Kwalifikacji ma zawierać 8 poziomów, którym przypisane będą poszczególne etapy edukacji od szkoły podstawowej po doktorat. Dla każdego poziomu będą sprecyzowane wymagania co do wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Polska Rama Kwalifikacji wprowadzi nowy sposób opisywania i potwierdzania kwalifikacji, które zdobywane są na różnych poziomach wykształcenia i uczenia się.

Jest to zgodne z zaleceniem Parlamentu Europejskiego z dnia 23 kwietnia 2008 r., w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (LLL) oraz w przyjętej w 2012 r. strategii OECD „Better Skills, Better Jobs, Better Lives”. Opracowanie PRK związane jest z wdrażaniem podejścia uwzględniającego, przede wszystkim, efekty uczenia się. Podejście to jest kluczowe z punktu widzenia rynku pracy. Pracodawcy szukają pracowników o określonych kompetencjach zawodowych, interpersonalnych i organizacyjnych. Wdrożenie systemu kwalifikacji powiązanego z PRK umożliwi większą elastyczność działań w zakresie edukacji, szkolenia i nadawania kwalifikacji. Krajowy system kwalifikacji, którego elementem jest PRK działa na rzecz uczących się i pracodawców. OECD – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – Organization for Economic Co – operation and Development Skills - umiejętności

Ustawa o systemie oświaty przewiduje, że nauka w technikach i zasadniczych szkołach zawodowych (podobnie jak to jest w liceach ogólnokształcących) będzie powiązana z nauką w gimnazjach - treści tam rozpoczęte będą kontynuowane w klasach pierwszych szkół ponadgimnazjalnych. W technikum i zasadniczej szkole zawodowej uczniowie opanują te same zagadnienia z kształcenia ogólnego co uczniowie w pierwszej klasie liceum. Dzięki temu absolwenci zreformowanych zasadniczych szkół zawodowych będą mogli kontynuować naukę np. w liceach ogólnokształcących dla dorosłych od razu od drugiej klasy.

23 zawody o 3 kwalifikacjach, 72 zawody o 2 kwalifikacjach, Nowa klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego obejmuje 200 zawodów, w ramach których wyodrębniono 251 kwalifikacji. W klasyfikacji ujęto: 23 zawody o 3 kwalifikacjach, 72 zawody o 2 kwalifikacjach, 98 zawodów o 1 kwalifikacji, 7 zawodów szkolnictwa artystycznego, dla których nie wyodrębnia się kwalifikacji.

W nowej klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego ujęto 76 zawodów na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej, 92 zawody na poziomie technikum, 32 zawody, w których kształcenie możliwe jest tylko w szkole policealnej (w szkole policealnej można kształcić się łącznie w 55 zawodach ponieważ 23 zawody są wspólne dla technikum i szkoły policealnej).

zawodów: monter instalacji i urządzeń sanitarnych i monter sieci Rozporządzeniem MEN z 23 grudnia 2011 r. wprowadzono do kształcenia w systemie oświaty – na podstawie uzasadnionych wniosków właściwych ministrów – nowe zawody, częściowo powstałe w wyniku grupowania i zintegrowania zawodów już istniejących, tj.:   1) technik żywienia i usług gastronomicznych – powstały z połączenia zawodów: kucharz (nauczanego dotychczas na poziomie technikum lub szkoły policealnej), technik organizacji usług gastronomicznych i technik żywienia i gospodarstwa  domowego; 2) technik renowacji elementów architektury – powstały z połączenia zawodów: renowator zabytków architektury i technik sztukatorstwa i kamieniarstwa artystycznego; 3) monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych – powstały z połączenia zawodów: monter instalacji i urządzeń sanitarnych i monter sieci komunalnych;

4) monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie – powstały z połączenia zawodów: malarz-tapeciarz, posadzkarz i technolog robót wykończeniowych w budownictwie; 5) stroiciel fortepianów i pianin – powstały na bazie zawodu korektor i stroiciel instrumentów muzycznych; 6) technik budowy fortepianów i pianin – powstały na bazie zawodu technik instrumentów muzycznych; 7) asystent kierownika produkcji filmowej / telewizyjnej – powstały na bazie zawodu technik organizacji produkcji filmowej i telewizyjnej;

9) technik sterylizacji medycznej; 8) technik realizacji nagrań i nagłośnień – powstały na bazie zawodu asystent operatora dźwięku;   9) technik sterylizacji medycznej; 10) technik elektroniki i informatyki medycznej – powstały na bazie zawodu technik elektroniki medycznej; 11) technik procesów drukowania – powstały na bazie zawodu technik poligraf;

12) technik procesów introligatorskich – powstały na bazie zawodu technik poligraf; 13) wiertacz – powstały na bazie zawodu wiertacz odwiertów eksploatacyjnych i geofizycznych; 14) murarz-tynkarz – powstały na bazie zawodu murarz; 15) wędliniarz – powstały na bazie zawodu rzeźnik-wędliniarz.

Jednocześnie wykreślono niżej wymienione zawody: 1) technik geofizyk; 2) technik hydrolog; 3) technik meteorolog; 4) technik poligraf; 5) technik urządzeń audiowizualnych; 6) technik dźwięku; 7) monter instalacji gazowych;

8) technik informacji naukowej; 9) technik żywienia i gospodarstwa domowego; 10) technik organizacji produkcji filmowej i telewizyjnej; 11) technik elektroniki medycznej; 12) technik organizacji usług gastronomicznych; 13) kucharz małej gastronomii; 14) korektor i stroiciel instrumentów muzycznych;

15) technik instrumentów muzycznych; 16) asystent operatora dźwięku; 17) murarz; 18) renowator zabytków architektury; 19) monter instalacji i urządzeń sanitarnych; 20) monter sieci komunalnych; 21) posadzkarz;

22) technolog robót wykończeniowych w budownictwie; 23) malarz-tapeciarz; 24) monter-instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim; 25) monter instrumentów muzycznych; 26) rzeźnik-wędliniarz; 27) wiertacz odwiertów eksploatacyjnych i geofizycznych; 28) technik sztukatorstwa i kamieniarstwa artystycznego.

Na rok szkolny 2012/2013 nie przeprowadzono rekrutacji kandydatów do klasy I (na semestr I) szkół prowadzących kształcenie w wyżej wymienionych zawodach. Na rok szkolny 2012/2013 przeprowadzono ostatnią rekrutację kandydatów do techników uzupełniających. Na rok szkolny 2013/2014 nie prowadzi się rekrutacji kandydatów do klasy pierwszej (na semesrt pierwszy) w zawodach: ratownik medyczny, dietetyk.

Rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych określa m. in. minimalny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych. I tak, w technikum na kształcenie zawodowe teoretyczne przeznaczyć należy minimum 735 godzin, na kształcenie zawodowe praktyczne też 735 godzin w czteroletnim cyklu kształcenia; natomiast w zasadniczej szkole zawodowej odpowiednio 630 i 970 godzin w trzyletnim okresie nauczania. W szkole policealnej w dwuletnim okresie nauczania minimalny wymiar obowiązkowych zajęć edukacyjnych wynosi: na kształcenie zawodowe teoretyczne – 800 godzin, na kształcenie zawodowe praktyczne – 800 godzin.

Po raz pierwszy w jednym akcie prawnym jakim jest rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach, określone zostały opisy kształcenia we wszystkich zawodach ujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Określenie efektów kształcenia dla poszczególnych kwalifikacji, wyodrębnionych w każdym zawodzie, będzie owocować lepszym dopasowaniem kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy. Ułatwi także uczniom przechodzenie z edukacji do pracy w zawodzie oraz od kształcenia szkolnego do kursowych form kształcenia, wzmacniających pozycje na rynku pracy osób aktywnych zawodowo lub bezrobotnych.

Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach ma istotne znaczenie również dla rozwoju ustawicznej edukacji zawodowej osób dorosłych, zainteresowanych uzyskaniem dodatkowych kwalifikacji lub zmianą zawodu. Efekty kształcenia określone dla poszczególnych kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie będą bowiem uwzględniane w procesie kształcenia realizowanego na kwalifikacyjnych kursach zawodowych oraz kursach umiejętności zawodowych.

Na zasadach określonych w rozporządzeniu kwalifikacyjne kursy zawodowe będą mogły prowadzić nie tylko szkoły prowadzące kształcenie zawodowe, ale także placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcenia i doskonalenia zawodowego. Uprawnione do tego są również podmioty spoza systemu oświaty - instytucje rynku pracy działające na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową oraz osoby prawne i fizyczne prowadzące działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Przepisy nowego rozporządzenia w sprawie egzaminów eksternistycznych, oprócz dotychczas dostępnych egzaminów eksternistycznych z zakresu: szkoły podstawowej dla dorosłych, gimnazjum dla dorosłych oraz liceum ogólnokształcącego dla dorosłych, wprowadzają, również egzamin eksternistyczny zawodowy, umożliwiający potwierdzenie pojedynczych kwalifikacji w zawodzie.

Osoby dorosłe, korzystając z tej możliwości, będą mogły podnieść swoje kwalifikacje zawodowe lub przekwalifikować się, zwiększając swoje szanse na zmieniającym się rynku pracy.

Jednocześnie w załączniku do rozporządzenia MEN z 11 stycznia 2012 r. w sprawie egzaminów eksternistycznych, znajduje się wykaz zawodów w zakresie których nie przeprowadza się egzaminu eksternistycznego zawodowego. Są to zawody: asystentka stomatologiczna, higienistka stomatologiczna, ortoptystka, ratownik medyczny, technik dentystyczny, technik farmaceutyczny, technik masażysta, Ortoptyska – zajmuje się diagnozowaniem oraz leczeniem zeza u dzieci

technik elektroniki i informatyki medycznej, technik elektroradiolog technik ortopeda terapeuta zajęciowy protetyk słuchu technik elektroniki i informatyki medycznej, technik elektroradiolog dietetyk opiekunka dziecięca opiekun medyczny technik geolog technik wiertnik

Zakłada się, że najważniejszymi efektami modernizacji kształcenia zawodowego będą: powszechność przyjmowania efektów uczenia się przy tworzeniu programów kształcenia i szkoleń, co zwiększy efektywność edukacji, ułatwienie obywatelom zdobywanie kwalifikacji w dowolny dla nich sposób, w dowolnym miejscu i czasie, umożliwienie uzyskania wiarygodnego poświadczenia nowych kompetencji nabytych poza kształceniem zorganizowanym, zagwarantowanie jakości i przejrzystości wszystkich elementów w systemie kwalifikacji, a przez to zwiększenie zaufania do kwalifikacji oraz do podmiotów, które nadają kwalifikacje, zwiększenie przejrzystości polskich świadectw i dyplomów na rynku krajowym i europejskim, lepsze powiązanie oferty edukacyjnej z potrzebami rynku pracy, optymalizacja kosztów uzyskania kwalifikacji.