Wystąpienie nt. wolontariatu, aktywizacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych oraz oferty organizacji pozarządowych dla osób niepełnosprawnych Jarosław Lisowski Stowarzyszenie Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych w Tarnowskich Górach Projekt Skrzydła Powiatu – rozwój i promocja aktywnej integracji społecznej i zawodowej mieszkańców Powiatu Tarnogórskiego współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Definicja wolontariatu i wolontariusza Wolontariat (łac. voluntarius - dobrowolny) to dobrowolna, bezpłatna, świadoma praca na rzecz innych lub całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinno- koleżeńsko-przyjacielskie. Wolontariusz Wolontariuszem jest ten, kto dobrowolnie i świadomie oraz bez wynagrodzenia angażuje się w pracę na rzecz osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji działających w różnych obszarach społecznych (ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie)

WOLONTARIAT PRACOWNICZY - (ang: corporate volunteering) polega na angażowaniu się pracowników firm w działalność wolontarystyczną na rzecz organizacji społecznych. Pracownicy - wolontariusze świadczą różnego rodzaju prace na rzecz potrzebujących, wykorzystując przy tym swe umiejętności i zdolności, a jednocześnie rozwijając swe talenty w innych dziedzinach. Firma wspiera pracownika w tych działaniach - w zależności od swej kultury organizacyjnej: deleguje pracownika do pracy jako wolontariusza w czasie pracy, przekazuje pomoc rzeczową, wsparcie logistyczne i finansowe.

Wolontariat jest zapewne tak stary, jak sama ludzkość. Na początku nie miał ram instytucjonalnych, z czasem zaistniał w organizacjach kościelnych, samopomocowych, a wreszcie pozarządowych. Wolontariat w Polsce powojennej ograniczał się ZHP oraz ruchów czy organizacji kościelnych, dopiero od 1990 r. zaczął rozwijać się w licznie powstających od tego roku organizacjach pozarządowych. Szacuje się, że obecnie około dwóch milionów Polaków jest lub bywa wolontariuszami. Źródło:

Kategorie wolontariuszy według stopnia zaangażowania w działalność społeczną 1. Ofiarodawcy darczyńcy – altruiści, motywowani troską o innych 2. Zainteresowani konkretną grupą np. osobami niepełnosprawnymi 3. Zainteresowani konkretnym problemem np. kwestiami ochrony środowiska 4. Kierujący się zainteresowaniami zawodowymi np. rehabilitacją ruchową, psychoterapią, prawem Kategorie wolontariuszy według stopnia zaangażowania w działalność społeczną 1. Okazjonaliści – działacze jednego impulsu, bodźca silnie inspirującego do włączania się w pojedyncze akcje 2. Średniodystansowcy – działający bardzo aktywnie, ale tylko do momentu osiągnięcia swojego celu i zrealizowania zadania, po którym aktywność ustaje 3. Działacze permanentni – ludzie wiążący z aktywnością społeczną poczucie sensu życia. Praca ochotnicza staję się ich postawą życiowa Źródło: M. Załuska, J. Boczoń (red.), Organizacje pozarządowe w społeczeństwie obywatelskim, s , Katowice 1998

NAJWAŻNIEJSZE CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA ANGAŻOWANIE SIĘ WOLONTARIUSZY W DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Wewnętrzna potrzeba niesienia pomocy innym 96,6% Zdobycie doświadczenia w pracy w organizacji pozarządowej 57,4% Zdobycie doświadczenia w pracy z osobami znajdującymi się w trudnej sytuacji życiowej 52,8% Możliwość wykorzystania posiadanego praktycznego doświadczenia zawodowego 48,3% Potrzeba kontaktu z drugim człowiekiem 43,7% Potrzeba zagospodarowania czasu wolnego 40,2% Potrzeba zrewanżowania się za pomoc uzyskaną w przeszłości 15,0% Możliwość wykorzystania posiadanej wiedzy teoretycznej 9,2% Chęć zaspokojenia własnej ciekawości 5,7% Źródło: Badania własne organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu tarnogórskiego w obszarze pomocy społecznej w okresie VI-X 2007

USA % Amerykanów Wielka Brytania % Brytyjczyków Polska ,3% Polaków Wolontariat jest w Polsce zjawiskiem znacznie mniej powszechnym, niż w krajach zachodnich. Wynika to z trzech przyczyn: brak tradycji wolontariatu, przekazywanej z pokolenia na pokolenie (przerwa spowodowana okresem PRL); dążenie do podniesienia standardu życia, które powoduje, że najpierw zaspokaja się własne potrzeby (np. samodzielne mieszkanie), a dopiero w drugiej kolejności potrzeby społeczne; relatywnie niska świadomość możliwości działania społecznego w organizacjach pozarządowych Źródło: Badania własne organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu tarnogórskiego w obszarze pomocy społecznej w okresie VI-X 2007, Źródło: M. Załuska, J. Boczoń (red.), Organizacje pozarządowe w społeczeństwie obywatelskim, s , Katowice 1998

Wolontariusze najczęściej wspierają swoją pracą: organizacje i grupy pomagające najuboższym, organizacje i ruchy religijne, parafialne organizacje i grupy działające w sferze edukacji i wychowania, ochotniczą Straż Pożarną, GOPR, WOPR Źródło:

Najwięcej wolontariuszy jest wśród osób z wyższym wykształceniem najczęściej w wolontariat angażują się osoby młode, zwłaszcza te między 15 a 19 rokiem życia (uczniowie i studenci). wysoki poziom aktywności obywatelskiej wykazują też osoby w wieku między 40 a 44 lata. w pracę społeczną częściej angażują się mieszkańcy wsi Źródło:

Wolontariusze według wieku lata 46,0% Poniżej 18 lat 34,5% lat 8,0% lat 6,9% Wolontariusze według kategorii społeczno zawodowej Uczniowie 71,3% Zatrudnieni 10,3% Emeryci 4,0% Renciści 2,3% Wolontariusze według wykształcenia Gimnazjalne 56,3% Średnie 30,0% Wyższe 10,3% Zas. zawodowe 0,0% Podstawowe 3,4% Źródło: Badania własne organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu tarnogórskiego w obszarze pomocy społecznej w okresie VI-X 2007

Aktywizacja – wzmacnianie aktywności, pobudzanie, ożywianie Aktywizacja osób niepełnosprawnych – działanie społeczne mające na celu podniesienie poziomu aktywności osób niepełnosprawnych, zwiększanie ich udziału w życiu społecznym Dane GUS 2009 Współczynnik aktywności zawodowej osób pełnosprawnych 14,4% Współczynnik aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych 54,6%

Przykładowe formy aktywizacji społecznej osób niepełnosprawnych warsztaty turnusy rehabilitacyjne tworzenie grup wsparcia organizowanie imprez (wycieczki, kolonie, półkolonie) edukacja osób niepełnosprawnych Wolontariat osób niepełnosprawnych działania na rzecz integracji osób niepełnosprawnych z osobami pełnosprawnymi

Kwalifikacje zawodowe 32,2% Umiejętność poszukiwania pracy 10,1% Poziom wykształcenia 9,6% Nabycie potrzebnej pewności 9,0% siebie w kontaktach z pracodawcą Źródło: D. Pietrzak Aktywizacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych

Aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych ma na celu przede wszystkim integrację osób niepełnosprawnych z rynkiem pracy Polskie ustawodawstwo obejmuje możliwość tworzenia podmiotów, nastawionych na aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych, takie jak: Zakłady aktywności zawodowej (48 w 2009 r.) Zakłady pracy chronionej (ok ) Spółdzielnie socjalne (145 w 2009 r.)

PROMOCJA WOLONTARIATU 24 X 2008 roku w Tarnowskich Górach Stowarzyszenie zorganizowało konferencję pt. Solidarność i służba, mającą na celu promocję idei wolontariatu oraz prezentację oferty organizacji pozarządowych dla wolontariuszy WARSZTATY DLA WOLONTARIUSZY warsztaty dla wolontariuszy pt. Dobre praktyki – jak działają Szkolne Grupy Amnesty International ( I 2009 LO im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach, VI 2009 II LO im. Sempołowskiej w Tarnowskich Górach) CENTRUM WOLONTARIATU Uchwałą Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia nr 2/2008 z dnia roku członkowie upoważnili Zarząd Stowarzyszenia do podjęcia działań związanych z utworzeniem Centrum Wolontariatu. Oficjalne otwarcie Centrum odbyło się 5.XII.2009 roku w ramach konferencji zorganizowanej we współpracy z Burmistrzem Miasta Tarnowskie Góry oraz Starostą Powiatu Tarnogórskiego. Centrum Wolontariatu działa w siedzibie Urzędu Miasta Tarnowskie Góry, w Biurze Promocji Miasta

Działalność na rzecz osób najuboższych tj. zbiórki i dystrybucja żywności Działalność na rzecz osób niepełnosprawnych tj. współorganizacja warsztatów dla osób niepełnosprawnych Współorganizacja imprez integracyjnych dla osób niepełnosprawnych

Stowarzyszenie Serdeczni, Tarnowskie Góry ul. Bałkańska Tarnowskie Góry Pomoc dzieciom i młodzieży specjalnej troski. Akcja "Zima" - pomoc najbiedniejszym. Ogólnopolskie Centrum Dystrofii - pomoc dzieciom cierpiącym na dystrofię mięśniową OCD posiada 5 pododdziałów, w Warszawie, Wrocławiu, Lublinie, Bydgoszczy i Sosnowcu. Świetlica Środowiskowa - Integracyjna Fundacja na rzecz dzieci Miasteczko Śląskie ul. Woźnicka Miasteczko Śląskie Fundacja prowadzi zintegrowany program profilaktyki zdrowotnej dzieci, na który składają się zadania: monitoringu zdrowotnego dzieci, wyjazdów profilaktyczno - zdrowotnych, podaży profilatycznej suplementów witaminowo - mineralnych, mleka, prowadzenie zajęć rehabilitacyjno - sportowych na basenie, organizacji kontrolowanych form spędzania wolnego czasu przez dzieci, szerokiej edukacji i promocji zdrowia Stowarzyszenie Opieki Hospicyjnej i Paliatywnej Nie lękajcie się, Tarnowskie Góry ul. Grabowa Tarnowskie Góry Organizacja koncertów, aukcji, charytatywnych turniejów sportowych, w ramach których zbierane są fundusze na leczenie osób niepełnosprawnych, prowadzona jest zbiórka funduszy na budowę hospicjum

Tarnogórskie Stowarzyszenie na rzecz dzieci niepełnosprawnych ul. Zagórska 89B/ Tarnowskie Góry Poradnictwo medyczne i prawne dla rodziców dzieci niepełnosprawnych Hospicjum Królowej Pokoju, ul. Opolska 26/c Tarnowskie Góry Instytucja niosąca pomoc chorym w terminalnym okresie choroby nowotworowej Polski Związek Niewidomych, koło w Tarnowskich Górach, ul. Ks. Kard. Wyszyńskiego Tarnowskie Góry Działania na rzecz osób niewidomych i niedowidzących Stowarzyszenie Pomocy Osobom Chorym Psychicznie ul. Bytomska Tarnowskie Góry Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Niepełnosprawnej Pl. Jana Pawła II Radzionków

Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Dzieci z Upośledzeniem Umysłowym ul. Nowa Tarnowskie Góry Tarnogórskie Stowarzyszenie Amazonki ul. Sienkiewicza Tarnowskie Góry Tarnogórskie Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych KLON ul. Stalmacha Tarnowskie Góry Stowarzyszenie Klub Abstynentów Jutrzenka ul. Janasa 1a Tarnowskie Góry

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Projekt Skrzydła Powiatu – rozwój i promocja aktywnej integracji społecznej i zawodowej mieszkańców Powiatu Tarnogórskiego współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego