Studia doktoranckie w Europie: ogólne trendy oraz przykład Politechniki Warszawskiej Andrzej Kraśniewski Konferencja UAM-FRSE, 25 lutego 2009 r.

Kształcenie młodych naukowców część I Kształcenie młodych naukowców w kontekście tworzenia Europejskiej Przestrzeni Szkolnictwa Wyższego i Badań Naukowych

PLAN PREZENTACJI Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego Zmiany na rynku pracy Kształcenie młodych naukowców w Europie - stan obecny i trendy Dylematy, problemy, zalecenia Konkluzja

PLAN PREZENTACJI Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego Zmiany na rynku pracy Kształcenie młodych naukowców w Europie - stan obecny i trendy Dylematy, problemy, zalecenia Konkluzja

Proces Boloński 1998 Deklaracja Sorbońska 1999 Deklaracja Bolońska Francja, Niemcy, W. Brytania, Włochy 29 państw Deklaracja Bolońska 1999 w tym Polska 33 państwa Komunikat Praski 2001 Proces Boloński 40 państw Komunikat Berliński 2003 w tym Rosja 45 państw Komunikat z Bergen 2005 w tym Ukraina Komunikat Londyński 46 państw 2007 2010: Europejska Przestrzeń Szkolnictwa Wyższego (EHEA)

Deklaracja Bolońska (1999) wprowadzenie systemu „łatwo czytelnych” i porównywalnych stopni (dyplomów) wprowadzenie dwustopniowego systemu studiów wprowadzenie punktowego systemu rozliczania osiągnięć studentów (ECTS) usuwanie przeszkód ograniczających mobilność studentów, wykładowców i naukowców współdziałanie w zakresie zapewniania jakości kształcenia propagowanie problematyki europejskiej w kształceniu

Komunikat Berliński (2003) EHEA i ERA – dwa filary rozwoju „Europy wiedzy” European Area of Lifelong Learning European Area of Education and Training European Research Area (Research and Innovation Area) of Knowledge Bruges-Copenhagen Process European Higher Education Area (Proces Boloński) KSZTAŁCENIE MŁODYCH NAUKOWCÓW

Komunikat Berliński (2003) badania – integralna część systemu szkolnictwa wyższego studia III stopnia [Berlin’03] kształcenie interdyscyplinarne zwiększenie mobilności doktorantów i postdoców dostosowanie tematyki prac badawczych do potrzeb rozwoju społeczeństw wspieranie sieci na poziomie doktorskim 300 studia II stopnia studia jednolite 240 180 studia I stopnia

Komunikat z Bergen (2005) zwiększanie konkurencyjności i atrakcyjności EHEA przez zwiększanie roli badań i kształcenia naukowców – jeden z 4 priorytetowych celów SPOSOBY REALIZACJI zwiększenie liczby doktorantów otwarcie na szerszy rynek pracy przez kształcenie interdyscyplinarne oraz kształcenie umiejętności ogólnych dyplomy doktorskie jako element European Qualification Framework (definiowane przez „wyjście”) współpraca między szkolnictwem wyższym i innymi sektorami prowadzącymi badania (uzyskanie efektu synergii) ZADANIE dla Grupy Wdrożeniowej (BFUG) Przygotowanie - na spotkanie ministrów w Londynie (2007) - raportu na temat zasad prowadzenia studiów doktoranckich

European University Association http://www.eua.be → research → doctoral programmes

Komunikat Londyński (2007) potwierdzenie ścisłego związku EHEA i ERA pozytywna ocena różnorodności form i programów kształcenia doktorantów (zgodnych z Qualification Framework for EHEA) poprawa perspektyw owocnej kariery zawodowej i finansowania młodych naukowców uznana za niezbędny warunek wzmocnienia potencjału badawczego Europy i konkurencyjności europejskiego szkolnictwa wyższego apel do uczelni o przypisanie kształceniu doktorantów ważnego miejsca w strategii rozwoju oraz stworzenie młodym naukowcom atrakcyjnych możliwości zatrudnienia i rozwoju apel do EUA o kontynuację przekazywania informacji i upowszechniania dobrych praktyk w zakresie kształcenia młodych naukowców

PLAN PREZENTACJI Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego Zmiany na rynku pracy Kształcenie młodych naukowców w Europie - stan obecny i trendy Dylematy, problemy, zalecenia Konkluzja

Rynek pracy naukowców – dwa modele Europa Południowa, Centralna i Wschodnia rynek „tradycyjny” - uczelnie i instytuty badawcze Europa Północno-Zachodnia, USA rynek „rozszerzony” o instytucje gospodarcze w Holandii tylko 38% doktorów pozostaje na uczelni w Niemczech większość osób zarządzających dużymi firmami ma stopień doktora w Sun Microsystems (USA) do pracy w dziale projektowania przyjmowani tylko doktorzy zatrudnienie doktorów w gospodarce USA: 6/1000 Europa (UE-15): 2.5/1000 źródło: E. Wittbrodt, 2004

Rynek pracy naukowców - nie tylko uczelnie źródło: Komisja Europejska, czerwiec 2003 „Investing in research: an action plan for Europe” Strategia Lizbońska 3% PKB na prace badawcze w 2010 r. w krajach UE Strategia Lizbońska 700 000 nowych miejsc pracy w Europie związanych z badaniami naukowymi ale ... tylko 50 000 - 70 000 na uczelniach Polska liczba doktoratów rocznie – ok. 6 000 liczba nauczycieli akademickich – ok. 97 000 źródło: GUS 2007

Nowe oczekiwania wobec absolwenta Pożądane cechy „absolwenta” (umiejętności ogólne) umiejętność uczenia się (samokształcenia) umiejętność stawiania i rozwiązywania problemów umiejętność analitycznego i krytycznego myślenia (krytycznej refleksji) umiejętność komunikowania się (w mowie i piśmie), także z niespecjalistami (mediami, ...) umiejętność zarządzania zespołem i projektem umiejętność pracy w zespole międzynarodowym rozumienie problemów środowiska badawczego (aspekty prawne, etyczne, komercyjne, ...) elastyczność – umiejętność adaptacji do nowych warunków, zadań, ... przedsiębiorczość

Nowe oczekiwania wobec absolwenta źródło: A. Huijser, Executive V-President, Philips, EUA Conf., Maastricht 2004

Nowe oczekiwania wobec absolwenta Kształtowanie umiejętności ogólnych - opinie młodych naukowców ankieta MCFA, Eurodoc & Pi-Net (2003); 2790 odpowiedzi źródło: M. Lola, Marie Curie Fellowship Association, EUA Conf., Salzburg 2005

Nowe oczekiwania wobec absolwenta Najbardziej pożądane umiejętności ogólne – opinie młodych naukowców ankieta MCFA, Eurodoc & Pi-Net (2003); 2790 odpowiedzi źródło: M. Lola, Marie Curie Fellowship Association, EUA Conf., Salzburg 2005

Zmiany na rynku pracy DYLEMAT ZWIĄZANY Z KSZTAŁCENIEM NAUKOWCÓW [Geiger, 1997] Doktorat (PhD): zbyt mało - dla tradycyjnych odbiorców: przyszłych profesorów i naukowców zbyt dużo (i niekoniecznie to, co najbardziej potrzebne) - dla wielu potencjalnych „klientów”

PLAN PREZENTACJI Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego Zmiany na rynku pracy Kształcenie młodych naukowców w Europie - stan obecny i trendy Dylematy, problemy, zalecenia Konkluzja

Różnorodność ale widoczne trendy instytucje kształcące forma (kształcenie indywidualne, studia) charakter kształcenia (ogólne, specjalistyczne) - wymagania czas trwania (ustalony, nieustalony) status młodego naukowca sposób finansowania ale widoczne trendy

„Umasowienie” kształcenia Polska źródło: GUS 2008 33040 31814 25622 10482 2695 1990/91 1995/96 2000/01 2004/05 2007/08

„Umasowienie” kształcenia źródło: S. Reichert, Doctoral Education: The Next Focus of Higher Education Reforms, 2006

Różnicowanie charakteru kształcenia indywidualna praca naukowa kariera akademicka udział w zajęciach zbiorowych kariera nieakademicka Komisja Europejska, lipiec 2003: „Researchers in the ERA: One Profession, Multiple Careers”

Różnicowanie charakteru kształcenia „research” doctorates „taught” doctorates „professional” doctorates „industrial” doctorates studia full-time i part-time różne warunki przyjęcia na studia (po studiach I lub II stopnia) kształcenie „podoktorskie” (post-doc)

Professional doctorates kształtowanie umiejętności analitycznych i metodologicznych ale mniejsze wymagania dotyczące nowatorskiego charakteru wyników badań tematyka rozprawy wynikająca z doświadczeń zawodowych wspólne „promotorstwo” (uczelnia – inna instytucja) większy nacisk na kształtowanie umiejętności ogólnych, przydatnych na rynku pracy zaangażowanie instytucji gospodarczych w tworzenie programów i zarządzanie studiami specjalne nazwy programów (New Route PhD w UK) inne nazwy „stopni” (Doctor of Engineering, Doctor of Education, Doctor of Business Administration, ...)

Industrial doctorates Bosch: nakłady na badania: 3 mld euro = 7.5% sprzedaży (2004) źródło: M. Rimini-Döring, R. Bosch GmbH, EUA Conf., Salzburg 2005 (160 studentów) Industrial Research Degree

Dostosowanie programów do potrzeb rynku źródło: M. Ritter, Pro-Rector, Imperial College London, EUA Conf., Maastricht 2004

Dostosowanie programów do potrzeb rynku źródło: M. Ritter, Pro-Rector, Imperial College London, EUA Conf., Maastricht 2004

Dostosowanie programów do potrzeb rynku Projekt w ramach 6PR - Marie Curie Program (2005) Improving Generic and Professional Communication of Doctoral Graduates across Europe (ProComDoc) koordynator: Universite Pierre & Marie Curie, Paris 9 uczelni, w tym SGH, Uniw. Wrocławski

Strukturalizacja kształcenia wydzielony program studiów w uczelni (jednostce) prowadzącej inne rodzaje studiów wydzielona jednostka typu graduate school w ramach uczelni wydzielona instytucja - uczelnia kształcąca wyłącznie na poziomie graduate, często o charakterze międzynarodowym European University Institute, Florencja studia na poziomie doktorskim i post-doc w dziedzinie nauk społecznych

Strukturalizacja kształcenia Formy organizacyjne źródło: Doctoral Programmes in Europe’s Universities: Achievements and Challenges, EUA 2007

Status młodych naukowców pracownik uczelni (instytucji naukowej) ... student (studiów doktoranckich) niepłacący za kształcenie, otrzymujący wynagrodzenie (stypendium) za realizację określonych zadań płacący za kształcenie + zróżnicowane gwarancje socjalne

Status młodych naukowców Status kandydata do stopnia doktora źródło: Doctoral Programmes in Europe’s Universities: Achievements and Challenges, EUA 2007

Status młodych naukowców „obciążenie” doktoranta związane z pracą naukową (a nie nauczaniem, administrowaniem, …) źródło: T. Brown, Eurodoc Survey of Doctoral Researchers - Brief and Summary of Pretest Results, 2007

Status młodych naukowców Sposób finansowania kandydatów ? źródło: Doctoral Programmes in Europe’s Universities: Achievements and Challenges, EUA 2007

Status młodych naukowców Poziom finansowania kandydatów (pensja, stypendium) źródło: Doctoral Programmes in Europe’s Universities: Achievements and Challenges, EUA 2007

Status młodych naukowców Problem: bezpieczeństwo socjalne ankieta MCFA, Eurodoc & Pi-Net (2003); 2790 odpowiedzi źródło: M. Lola, Marie Curie Fellowship Association, EUA Conf., Salzburg 2005

Zmiana podejścia do opieki nad doktorantem źródło: A. Krasniewski, EUA Conf. on Doctoral Programmes in Europe, Nice, Dec. 2006 SUPERVISION role and responsibilities of a supervisor MONITORING & ASSESSMENT conflict resolution formal arrangements models of supervision selection of a supervisor training of supervisors qualification requirements for a supervisor

Opieka nad doktorantami uwaga na marginesie Opieka nad doktorantami ważny, a w dyskusjach w Polsce zwykle pomijany problem z witryny http://www.eua.be/events/eua-council-for-doctoral-education EUA-CDE Workshop "Enhancing of Supervision: Professional Development and Assessment of Supervisors" at Imperial College, London, UK, 8-9 January 2009

Internacjonalizacja Cudzoziemcy wśród doktorantów źródło: Doctoral Programmes in Europe’s Universities: Achievements and Challenges, EUA 2007

cudzoziemcy przeprowadzający przewody doktorskie w Polsce uwaga na marginesie cudzoziemcy przeprowadzający przewody doktorskie w Polsce 800 715 710 600 482 385 400 200 90/91 95/96 00/01 03/04 06/07 źródło: GUS 2007

Internacjonalizacja wspólnie prowadzone programy studiów (European Doctorate, joint degrees, co-tutelle) międzynarodowe instytucje kształcące młodych naukowców program KE Human Resources and Mobility (Marie Curie Actions) rozszerzenie Erasmus Mundus na studia III stopnia

PLAN PREZENTACJI Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego Zmiany na rynku pracy Kształcenie młodych naukowców w Europie - stan obecny i trendy Dylematy, problemy, zalecenia Konkluzja

Europejskie dylematy Jaki model kształcenia? charakter kształcenia wymagania (minimalne?) warunki przyjęcia (po studiach II stopnia?) stopień integracji studiów doktoranckich (studiów III stopnia) ze studiami II stopnia czas trwania Jaki status młodego naukowca? Jak finansować kształcenie? Kto ma nadawać stopnie naukowe? Kto ma kształcić? (tylko centra doskonałości?) Jak zapewnić jakość?

Europejskie problemy Brak strategii (zbyt wielu badaczy i wyników w „nasyconych” obszarach, braki w innych) Zbyt „wąskie” kształcenie Uczelnie/profesorowie rekrutują więcej doktorantów niż są w stanie „obsłużyć” Projekty badawcze zbyt zależne od potrzeb opiekuna Doktoranci używani jako „tania siła robocza” do realizacji „zadań różnych” Niejasny status i niedostateczne prawa socjalne

Postulaty, zalecenia Europejska Karta Naukowca (2005) Commission Recommendation on the European Charter for Researchers and a Code of Conduct for the Recruitment of Researchers Salzburg Principles (2005) Główny element kształcenia – badania naukowe training by research, not training for research ale z uwzględnieniem potrzeb rynku pracy (pracodawców innych niż uczelnie) 10. …

PLAN PREZENTACJI Kształcenie młodych naukowców w dokumentach Procesu Bolońskiego Zmiany na rynku pracy Kształcenie młodych naukowców w Europie - stan obecny i trendy Dylematy, problemy, zalecenia Konkluzja

Z perspektywy europejskiej/globalnej … Kształcenie doktorantów jako temat analiz, dyskusji i badań naukowych na forum międzynarodowym ma swoje „pięć minut” Konferencje i seminaria European University Association - 2006 Doctoral programmes in Europe: Supervision and General Skills Training (Bruksela, marzec 2006) Doctoral candidates as young professionals: funding and support mechanisms (Wiedeń, czerwiec 2006) Doctoral education: the focus of transatlantic dialogue between Council of Graduate Schools and European University Association (Salzburg, wrzesień 2006) Doctoral programmes in Europe: Master degree and its link to doctoral education, doctoral/graduate schools in Europe (Bruksela, paźdz. 2006) Form follows function: Comparing doctoral training in Europe and North America (Frankfurt, listopad 2006) Bologna Seminar: European Doctoral Programmes in Transition (Nicea, grudzień 2006)

EUA Council for Doctoral Education (EUA-CDE) European University Association → EUA Council for Doctoral Education http://www.eua.be powołanie – styczeń 2008 r. członkostwo – uczelnie EUA (1000 euro/rok) korzyści warsztaty, seminaria, szkoły letnie/zimowe, doroczna konferencja tematyczna i spotkania robocze regularna informacja nt. nowych inicjatyw i tendencji w kształceniu doktorantów w Europie i na świecie (biuletyn elektroniczny, publikacje EUA-CDE, informacje o konferencjach i innych spotkaniach, informacje nt. badań, analiz, publikacji dot. kształcenia doktorantów etc.) możliwość udziału w projektach badawczych luty 2009: 120 uczelni, w tym 2 polskie (PW, PWr) zadanie dla kierowników studiów i samorządu doktorantów: „wymusić” członkostwo uczelni w EUA-CDE

na Politechnice Warszawskiej: część II Studia doktoranckie na Politechnice Warszawskiej: wczoraj, dziś, jutro

PLAN PREZENTACJI Co osiągnęliśmy? Studia III stopnia na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych PW Ewolucja studiów doktoranckich na PW Dokąd zmierzamy? Podsumowanie

PLAN PREZENTACJI Co osiągnęliśmy? Studia III stopnia na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych PW Ewolucja studiów doktoranckich na PW Dokąd zmierzamy? Podsumowanie

Kim jesteśmy Politechnika Warszawska (PW) Wydział 30000 studentów, ok. 1000 doktorantów 2400 nauczycieli akad. (540 prof. i dr hab.) 19 wydziałów - wszystkie z uprawnieniami do prowadzenia studiów doktoranckich zdecentralizowany model studiów doktoranckich (znaczna autonomia wydziałów) 4000 studentów, ok. 200 doktorantów 280 nauczycieli akad. (> 70 prof. i dr hab.) uprawnienia do doktoryzowania w czterech dyscyplinach naukowych Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych (WETI)

Studia na Wydziale Elektroniki i Technik Inf. od 1999 r. dr studia doktoranckie - element systemu studiów trzystopniowych Proc. Boloński WETI mgr inż. 2005 9 lat doświadczeń Berlin Communique inż. 2000 Bologna Declaration studia III st. kandydaci spoza Wydziału studia II st. 1995 studia I st. 1990

www.elka.pw.edu.pl studia … III stopnia

Koncepcja programowa < 25% dominujące znaczenie indywidualnej pracy naukowej (począwszy od 1. semestru) duża swoboda kształtowania indywidualnego programu studiów (wykorzystanie ECTS) warunek ukończenia studiów – złożenie rozprawy < 25%

Integracja ze studiami II stopnia wspólna oferta przedmiotów zaawansowanych dla studiów II i III stopnia > 80 przedmiotów zaawansowanych w każdym roku akad. (podstawowych i specjalistycznych) rozwiązanie ‘nierozwiązywalnego’ problemu zapewnienia odpowiedniej liczby przedmiotów do wyboru częściowy transfer punktów ECTS ze studiów II stopnia harmonogram zajęć i procedury administracyjne (zapisy na zajęcia, rejestracja, …) – takie same jak na studiach I i II stopnia

i Techniki Informacyjne Wspieranie kształcenia interdyscyplinarnego otwartość na kandydatów spoza Wydziału – także spoza uczelni technicznych elastyczność programowa przedmioty można zaliczać na innych wydziałach/uczelniach Tematyka badań (rozpraw) poza tradycyjnymi dyscyplinami reprezentowanymi na Wydziale Elektronika i Techniki Informacyjne obliczenia molekularne inżynieria biomedyczna e-handel (aspekty techniczne) Biologia Chemia Medycyna Ekonomia

Jasno określona organizacja Ustalenia kompetencyjne kompetencje i obowiązki Rektora Rady Wydziału Dziekana kierownika studiów dokt. dyrektora instytutu kierownika zakładu opiekuna naukowego Zadania opiekuna naukowego doktoranta Obowiązki kandydata przyjętego na studia oraz studenta studiów III stopnia

Rekrutacja otwartość na kandydatów spoza Wydziału - także spoza uczelni technicznych przyjmowani są wszyscy „sensowni” kandydaci (nie ma egzaminów) warunki pozytywna opinia przyszłego opiekuna naukowego (kandydat musi się „dogadać”) zobowiązanie instytutu do zapewnienia materialnych warunków realizacji badań (kierownik zakładu + dyrektor instytutu)

Opieka nad doktorantem opiekun/promotor „nadzór” nad opiekunami współdziałanie w planowaniu indywidualnego programu studiów (wybór przedmiotów) współdziałanie w tworzeniu plany prac badawczych śledzenie postępów doktoranta w badaniach i dostarczanie mu niezbędnego „sprzężenia zwrotnego” ocena - z komentarzami - sprawozdań doktoranta z prac badawczych (Pracownia Naukowa – zaliczana co semestr) ocena prezentacji doktoranta na seminariach (w każdym semestrze) kierownik studiów doktoranckich „końcowa” ocena sprawozdań doktoranta z prac badawczych oraz uwag opiekuna naukowego sprawdzanie postępów studenta w realizacji programu studiów (zaliczaniu przedmiotów) kontrola wykonania obowiązków dydaktycznych

Inne cechy Mechanizmy zapewnienia jakości systematyczna analiza pracy doktoranta (co semestr) „dwupoziomowy nadzór” Wspieranie mobilności wykorzystanie ECTS do sformułowania wymagań programowych i rejestracyjnych dostosowanie procedur rejestracji do potrzeb studentów realizujących badania w innych ośrodkach Troska o warunki bytowe i rozwój naukowy stypendia dla wszystkich wnioskujących (ok. 30%) specjalny fundusz Dziekana na dofinansowanie udziału w konferencjach (obok funduszy instytutowych) ok. 50% rozpraw – w jęz. angielskim

Po 9 latach: masa krytyczna 45-75 kandydatów przyjmowanych w każdym roku akademickim przyjęcia w każdym semestrze liczba doktorantów 200 150 potencjał badawczy odpowiadający zasobom Wydziału 100 50 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Po 9 latach: „rozsądna” sprawność studiów 100% 05Z 80% ukończone studia (złożona rozprawa) 06Z 04Z 60% uzyskany stopień dr 01Z 99Z 40% 03Z 00Z 02Z średni czas do doktoratu ok. 11 semestrów 20% czas studiowania [lata] 1 2 3 4 5 6 7 8

Po 9 latach: ECTS Popularny pogląd: ECTS – nie nadaje się dla studiów doktoranckich tylko 27% uczelni europejskich używa ECTS na studiach doktoranckich Trends V, European University Association, 2007 Pozytywne doświadczenie ECTS – użyteczny mechanizm uznawania przedmiotów i innych form kształcenia prowadzonych przez inne uczelnie/instytucje znaczenie indywidualnej pracy naukowej odzwierciedlone przez przypisanie dużej liczby punktów ECTS przedmiotowi „Pracownia Naukowa” te same procedury administracyjne i ten sam system informacyjny dla wszystkich trzech stopni kształcenia

Po 9 latach: problemy, zagrożenia niezadowalająca sprawność studiów pochodna warunków finansowania studiów i doktorantów (ok. 60% doktorantów ma stałe zatrudnienie poza Uczelnią) niestabilność i kiepska jakość regulacji prawnych niesprzyjające zasady rozdziału dotacji budżetowej

PLAN PREZENTACJI Co osiągnęliśmy? Studia III stopnia na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych PW Ewolucja studiów doktoranckich na PW Dokąd zmierzamy? Podsumowanie

Studia doktoranckie na PW znaczna autonomia wydziałów zasady funkcjonowania koordynowane na poziomie Uczelni uchwała Senatu PW ws. trzystopniowego systemu studiów na PW (1998) uchwały Senatu PW ws. zmiany „Regulaminu” studiów doktoranckich (zasad funkcjonowania) + zarządzenia Rektora dostosowywanie do regulacji „zewnętrznych”, a „przy okazji” zmiany merytoryczne Inspiracja doświadczenia WETI i innych wydziałów aktywność środowiska doktorantów

Rok 2005 możliwość prowadzenia studiów środowiskowych (także wspólnie z instytucjami zagranicznymi) elastyczne wymagania programowe obowiązkowe zajęcia kształtujące umiejętności ogólne obowiązkowe przedmioty w jęz. angielskim rozwiązania ułatwiające mobilność

Rok 2007 nowe formy pomocy materialnej Europejska Karta Naukowca – punkt odniesienia przy interpretacji przyjętych regulacji oraz rozwiązywaniu konfliktów

Rozszerzenie oferty programowej dodatkowe zajęcia koordynowane przez Centrum Studiów Zaawansowanych zaawansowane przedmioty mat.-fiz. specjalne przedmioty kształtujące umiejętności ogólne (transferable skills) i wrażliwość społeczną specjalistyczne jednosemestralne seminaria inne wykłady profesorów wizytujących warsztaty tematyczne doroczna ogólnopolska konferencja „Młodzi naukowcy wobec wyzwań współczesnej techniki”, organizowana przez Radę Doktorantów PW nowa jednostka organizacyjna PW

przedmioty kształtujące umiejętności ogólne oferta dydaktyczna dla doktorantów PW - przedmioty specjalne (2007/2008) Etyczne aspekty działalności badawczej w technice Zarządzanie technologiami Nauka i biznes – jak to robią w Cambridge? Techniki komunikowania się w działalności naukowca

Współpraca z innymi uczelniami Politechnika Warszawska - Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych Wydział Mechatroniki Wydział Fizyki Międzyuczelniany program studiów doktoranckich w zakresie optoelektroniki, fotoniki i nanotechnologii Wojskowa Akademia Techniczna Uniwersytet Warszawski Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Wydział Fizyki

PLAN PREZENTACJI Co osiągnęliśmy? Studia III stopnia na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych PW Ewolucja studiów doktoranckich na PW Dokąd zmierzamy? Podsumowanie

kształcenia doktorantów „przyszłościowy” model kształcenia doktorantów Co dalej? problemy i wyzwania związane z kształceniem młodych naukowców trendy w Europie i poza Europą dyskusja nad modelem kształcenia doktorantów międzynarodowa debata nt. kształcenia doktorantów ogólnopolska debata nad modelem kariery akademickiej „przyszłościowy” model kształcenia doktorantów na PW

środowisko akademickie PW środowisko akademickie/naukowe spoza PW Model kształcenia doktorantów na PW środowisko akademickie PW (nauczyciele akad., doktoranci, studenci) Senat PW komisje senackie Stanowisko Senatu PW 19.12.2007 „przyszłościowy” model kształcenia doktorantów misja PW pracodawcy & partnerzy społeczni środowisko akademickie/naukowe spoza PW (inne uczelnie, PAN, …)

Senatu Politechniki Warszawskiej z dn. 19 grudnia 2007 r. Stanowisko Senatu Politechniki Warszawskiej z dn. 19 grudnia 2007 r. w sprawie kształcenia doktorantów załącznik do Stanowiska Senatu PW … Model kształcenia doktorantów na Politechnice Warszawskiej Misją Politechniki Warszawskiej jako uczelni akademickiej jest m.in. kształcenie wysoko wykwalifikowanych kadr. Szczególne znaczenie ma kształcenie prowadzące do nadania stopnia naukowego doktora. Ta właśnie forma kształcenia jest tym, co w największym stopniu „spina” szkolnictwo wyższe i badania naukowe, w wymiarze europejskim - Europejską Przestrzeń Szkolnictwa Wyższego z Europejską Przestrzenią Badań Naukowych. …

?? Model … - status dokumentu wizja (postulaty, a nie rozwiązania) podstawa konkretnych działań (o charakterze ewolucyjnym) Regulamin (przyszłe modyfikacje) decyzje władz Uczelni (organizacyjne, finansowe, …) rozwiązania na poziomie wydziałów pewne kwestie kontrowersyjne - do dalszej dyskusji ??

?? Zróżnicowane formy kształcenia podstawowy element kształcenia: prowadzenie badań forma odpłatność przeznaczenie formuła ‘mistrz-uczeń’ pracownicy PW (asystenci, …) swoboda w tworzeniu programu kształcenia ukończenie (świadectwo)  przedłożenie rozprawy (opracowania naukowego) stacjonarne studia doktor. bezpłatne osoby ‘z zasady’ niepracujące niestacjonarne studia doktor. (professional doc.) odpłatne osoby pracujące ‘w temacie’ ?? ??? odpłatne osoby pracujące ‘poza tematem’

Rekrutacja otwartość na absolwentów innych wydziałów i uczelni (także uczelni nietechnicznych) zasady postępowania kwalifikacyjnego wykluczają sytuacje, w których bardzo dobry kandydat nie zostaje przyjęty z powodu niemożności zapewnienia mu „obciążeń dydaktycznych” rezygnuje z podjęcia studiów w wyniku nieprzyznania mu stypendium warunek rozpoczęcia postępowania kwalifikacyjnego: zadeklarowanie przez przyszłego opiekuna możliwości udziału doktoranta w projektach badawczych i zapewnienia związanego z tym dodatkowego wynagrodzenia ??

?? Organizacja kształcenia studia doktoranckie (III stopnia) przynajmniej częściowo zintegrowane ze studiami II stopnia „szybka ścieżka” współpraca (także zinstytucjonalizowana) z innymi podmiotami inne wydziały PW i inne uczelnie instytuty PAN i inne jednostki badawcze instytucje gospodarcze współpraca (także zinstytucjonalizowana) z partnerami zagranicznymi - z uwzględnieniem interesów PW (wydziału) ??

prorektor ds. studenckich Kształcenie doktorantów Zarządzanie kształceniem doktorantów System Szk. Wyż. System Nauki Prawo o szkolnictwie wyższym akty prawne dot. nauki prorektor ds. studiów prorektor ds. nauki ? prorektor ds. studenckich Kształcenie doktorantów prodziekan ds. nauki kierownik st. dokt. prorektor ds. studenckich ds. studiów

?? Finansowanie kształcenia decyzje na poziomie Uczelni finansowanie inicjatyw ogólnouczelnianych np. Centrum Studiów Zaawansowanych alokacja środków między jednostki uwzględniająca w większym stopniu efekty kształcenia doktorantów zobowiązanie wydziałów: finansowanie studiów doktoranckich ≥ składnik dotacji wynikający z liczby doktorantów stymulowanie i wspomaganie działań doktorantów zmierzających do pozyskiwania środków ze źródeł zewnętrznych ??

?? Opieka nad doktorantami doktorant uczelnia opiekun (wydział) procedura rozwiązywania konfliktów rzecznik interesów doktoranta ?? doktorant konflikt uczelnia (wydział) opiekun dobrze zdefiniowane prawa i obowiązki każdej strony Doktorant ma prowadzić zlecone przez opiekuna badania i nie zaprzątać sobie głowy innymi sprawami – wykładami, konferencjami …

?? Opieka nad doktorantami (cd.) Do rozważenia … dokształcanie opiekunów (przyszłych promotorów) ocena jakości sprawowania funkcji przez opiekuna/promotora gromadzenie informacji o przebiegu współpracy (interaktywna strony www) odbyte spotkania charakter przekazywanych dokumentów i informacji (zwłaszcza przez opiekuna) dodatkowy „zbiorowy” opiekun ??

kształcenia doktorantów „przyszłościowy” model kształcenia doktorantów Model … - To tylko początek drogi członkostwo EUA-CDE (czerwiec 2008) trendy w Europie i poza Europą dyskusja nad modelem kształcenia doktorantów międzynarodowa debata nt. kształceniem doktorantów ogólnopolska debata nad modelem kariery akademickiej „przyszłościowy” model kształcenia doktorantów na PW doskonalenie i wdrażanie

Model … - Wdrożenie Odpowiednie i stałe finansowanie w celu zapewnienia doktorantom dobrych warunków rozwoju naukowego godziwych i stabilnych dochodów potencjalne źródło dodatkowych środków: fundusze strukturalne UE (European Social Fund) działanie 4.1 poddziałanie 4.1.1 Wzmocnienie potencjału dydaktycznego uczelni

Model … - Wdrożenie Program Rozwojowy Politechniki Warszawskiej konkurs ogłoszony w I kwartale 2008 r. projekt Program Rozwojowy Politechniki Warszawskiej uzyskał finansowanie 89 mln zł (2008-2015) przygotowanie projektu (wniosku): aktywny udział środowiska doktorantów realizacja projektu: kierownik - dr inż. Rafał Ruzik istotny element (22 mln zł): działania związane z kształceniem doktorantów opracowanie nowych przedmiotów zaawansowanych zajęcia poświęcone doskonaleniu umiejętności ogólnych stypendia dla doktorantów, w tym także zagranicznych stypendia dla post-doc’ów staże młodych naukowców z PW w uczelniach zagranicznych wizyty znanych naukowców zagranicznych w PW

PLAN PREZENTACJI Co osiągnęliśmy? Studia III stopnia na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych PW Ewolucja studiów doktoranckich na PW Dokąd zmierzamy? Podsumowanie

Mamy się czym pochwalić ! two-cycle system Bachelor studies Doctoral Master [Berlin’03] Bologna Process „wyprzedzamy” Europę studia III stopnia – od 1999 r. wnosimy wkład do międzynarodowej dyskusji nt. modelu studiów doktoranckich promujemy nasze rozwiązania jesteśmy słuchani może bardziej za granicą niż w bliższym otoczeniu

jesteśmy słuchani … Publications & published conference presentations (selected) A. Krasniewski, K. Malinowski, „Making Ph.D. Studies More Attractive”, Proc. SEFI Annual Conf., pp. 141-146, Winterthur, Sept. 1999. A. Krasniewski, „Towards transparent, readable and comparable third degree: Making doctorate-level engineering education a part of the Bologna Process”, Proc. Int. Conf. on Engineering Education and Research, pp. 1363-1371, Olomouc, June 2004. (Best paper award in category Bologna Declaration Processes) A. Krasniewski, „Engineering education at the doctorate level: meeting the Bologna objectives”, Proc. SEFI 2004 Annual Conference: The XXI Century - The Golden Opportunity for Engineering Education, pp. 229-235, Valencia, Sept. 2004. A. Krasniewski, “Transformation of doctorate-level engineering education: meeting expectations of the society”, Proc. Int. Conf. on Engineering Education, Pecs-Budapest, July 2008 A. Krasniewski, “Transformation of Doctoral Training in Poland”, Higher Education in Europe, vol. 33, no. 1, pp. 125-138, Routledge: Taylor & Francis Group, April 2008 Invited presentations (selected) A. Krasniewski, “Transformation of Doctoral Training in Poland”, HRK/UNESCO-CEPES Workshop: Form Follows Function – Comparing Doctoral Training in Europe and North America, Frankfurt, Nov. 2006. A. Krasniewski, “Supervision, Monitoring and Assessment – An Introduction” (moderator’s presentation at the working group meeting), EUA Conf.: Doctoral Programmes in Europe, Nice, Dec. 2006.

Co wynika z naszych doświadczeń? Klucz do sukcesu partnerska współpraca prorozwojowo nastawionych władz uczelni ze środowiskiem doktorantów rola kierowników studiów i samorządu doktorantów śledzić, co się dzieje - w kraju, w Europie, na świecie „zachęcać” władze uczelni do zainteresowania się kształceniem doktorantów (pokazywać, jak to robią inni) członkostwo w EUA-CDE inicjować i wnosić konkretny wkład (pracę) w przedsięwzięcia zmierzające do poprawy warunków i jakości kształcenia doktorantów wnioski o fundusze strukturalne !!!

Studia doktoranckie w Europie: ogólne trendy oraz przykład Politechniki Warszawskiej Andrzej Kraśniewski Konferencja UAM-FRSE, 25 lutego 2009 r.