dr Małgorzata Molęda-Zdziech Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Lobbing – uwarunkowania prawne, metody i techniki – jak skutecznie realizować swoje cele i interesy dr Małgorzata Molęda-Zdziech Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Seminarium: Lobbing na rzecz bibliotek Warszawa, 23.06.2008

dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008 Plan prezentacji I. Czym jest lobbing - Lobbing jako forma komunikacji (slajdy 3-17) 1. Aktorzy lobbingowi – kto uprawia lobbing ? (slajd 6-7) 2. Decydenci – wobec kogo prowadzone są działania lobbingowe ? (slajd 8) 3. Cele działań lobbingowych – co chcemy osiągnąć? (slajd 9) 4. Metody i techniki: techniki komunikowania; lobbing bezpośredni i lobbing pośredni (slajd 11-17) II. Wizerunek lobbingu w Polsce oraz regulacje prawne i etyczne lobbingu w Polsce i na świecie (slajdy 18-26) 1. Regulacje prawne i samoregulacje środowiskowe w świecie (tabela) 2. Prawne ramy działalności lobbingowej w Polsce – teoria i praktyka III. Strategie lobbingowe- jak skutecznie osiągać zamierzone cele ? (27-29) 1. Lobbing ofensywny 2. Lobbing defensywny 3. Co decyduje o skutecznym lobbingu? Polecana literatura (slajd 30) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008 I. Czym jest lobbing? (1) Definicja szeroka: zjawisko społeczno-polityczno-ekonomiczne (np. lobbing parlamentarny/legislacyjny, społeczny, gospodarczy, kulturowy) Definicja wąska: technika komunikowania, narzędzie wywierania wpływu dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Lobbing – jako proces komunikowania (2) Nadawca ► przekaz ► odbiorca Grupa interesu ► cel ► decydenci Kto? Co? Do kogo? Kiedy? Jakiego użył kanału (środków)? Z jakim efektem? (wg. H. Laswella) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008 DEFINICJE (3) Polska: Działalność lobbingowa „każde działanie prowadzone metodami prawnie dozwolonymi zmierzające do wywarcia wpływu na organy władzy publicznej w procesie stanowienia prawa”. Za: Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, 7 lipca 2005) USA: lobbysta jako „ osobę, która utrzymywała więcej niż jeden kontakt lobbingowy w Kongresie i spędza więcej niż 20% czasu na zajęciach związanych z działalnością lobbingową (badania, prezentacje, zebrania itp.) Za: Lobbying Disclosure Act, 1 stycznia 1996 dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

1. Aktorzy - kto prowadzi działalność lobbingową? (4) Prowadzący lobbing we własnym imieniu: Różne grupy interesów (org. biznesu, związki zawodowe, NGO, stowarzyszenia); Rząd i jego agendy; Massmedia i dziennikarze; Kręgi opiniotwórcze i liderzy opinii publicznej 2. Działający na zlecenie: Profesjonalne agencje lobbingowe Niektóre agencje public relations Niezależni lobbyści (zwykle byli politycy i parlamentarzyści) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Zawodowi lobbyści w Polsce, USA i w UE (5) Polska – od 2003, Stowarzyszenie Profesjonalnych Lobbystów w Polsce (www.splp.pl)- 6 firm CEC Government Relations, Unilob, EPPA, EPC, Profile Public Affairs, Impress Art PR&Lobying USA –32890 lobbystów (w 2005 r), od 1979, American League of Lobbyists (www.alldc.org) Forum UE – w Brukseli ok. 500 firm lobbingowych, od 1997SEAP (www.seap.be) lobbystów ok. 17 tysięcy dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

2. Decydenci – wobec kogo prowadzone są działania lobbingowe ? (6) Decydenci władz lokalnych Decydenci władz centralnych Decydenci instytucji europejskich Decydenci instytucji międzynarodowych dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

3. Cele działań lobbingowych – co chcemy osiągnąć?(7) Projekt nowych rozwiązań prawnych, czy zmian w istniejących, np. w ustawach: Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej Ustawa o bibliotekach Ustawa o egzemplarzu obowiązkowym Ustawa o ochronie zabytków Rozporządzenie w sprawie wywozu zabytków Za: http://www.bn.org.pl/index.php?id=6 Wpływanie na opinię publiczną: cel: zmiana wizerunku, zbudowanie pozytywnego wizerunku dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Kontekst komunikacji biblioteki z otoczeniem (8) Ustawodawcy: - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Kulturowego - Parlament (Sejmowa Komisja Kultury i Środków Przekazu; Senacka Komisja Kultury i Środków Przekazu), - stowarzyszenia – eksperci wobec ww. Grupy interesu: - Polskie Towarzystwo Wydawców Książek - Stowarzyszenie Księgarzy Polskich - Krajowa Rada Biblioteczna - Konferencja Dyrektorów Wojewódzkich Bibliotek Publicznych - Konferencja Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich - Rada do Spraw Narodowego Zasobu Bibliotecznego - Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich - Wydawnictwa - stowarzyszenia europejskie (np. EBLIDA) - media masowe i branżowe Pracownicy i partnerzy: bibliotekarze, pracownicy informacji naukowej, pracownicy naukowi zajmujący się bibliotekoznawstwem i informacją naukową; Biblioteka Narodowa; Instytut Książki; czytelnicy (opinia publiczna) Dostarczyciele sprzętu i kapitału: ALEPH Polska, Konsorcjum WAKO-FORSTER-VARIA; banki, dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

4. METODY I TECHNIKI KOMUNIKOWANIA (1) Public Relations Public Affairs (Government Relations) Lobbing dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008 Public Relations (2) Opracowywanie strategii komunikacji Kampanie PR, informacyjne, promocyjne Kontakty z mediami (konferencje prasowe, briefiengi) Monitoring mediów Przygotowywanie materiałów (komunikaty prasowe, zestawy informacyjne, ulotki) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008 Public Affairs (3) Kontakty na szczeblu parlamentarnym oraz w administracji centralnej i lokalnej Opracowywanie strategii działania firm na danym rynku Analizy dziedzin Monitorowanie warunków gospodarczych, działalności legislacyjnej Nawiązywanie kontaktów ze strukturami UE dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Rodzaje lobbingu (kryterium : adresaci działań) (4) Lobbing bezpośredni Grupa interesu/stowarzyszenie → decydenci Lobbing pośredni stowarzyszenie → opinia publiczna → decydenci dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Lobbing bezpośredni - metody (5) Osobiste spotkania (twarzą w twarz) Rozmowy telefoniczne Przygotowanie argumentacji, materiałów informacyjnych, prezentacji, przykładów z innych rynków Organizowanie spotkań, konferencji Wysyłki informacji prasowych dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Lobbing pośredni - „grassroots lobbying”(6) Konferencje, targi Kampanie informacyjne Bojkoty Manifestacje Mailingi Petycje e-lobbing (cyberlobbying) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

e-lobbing (cyberlobbying) (7) Lobbing za pośrednictwem sieci W USA: Lobbing polityczny (np. fund raising w sieci; kampanie wyborcze – FAQvoter.com, vote.com) W POLSCE: portale tematyczne poświęcone m.in. lobbingowi: np. www.epr.pl, www.lobbying-europe.com, www.proto.pl, www.piar.pl ; EBIB – platforma cyfrowa Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich www.ebib.info             dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008 II. Wizerunek lobbingu w Polsce (1) (wg. CBOS, luty 2003, Polacy o korupcji, lobbingu i „kupowaniu” ustaw, BS/37/2003) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008 Wizerunek lobbingu w Polsce (2) (wg. CBOS, Korupcja, nepotyzm, nieuczciwy lobbing, styczeń 2004, BS/2/2004) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008 Sytuacja lobbystów w Stanach Zjednoczonych, Australii i Kanadzie oraz krajach europejskich (3) Kraj Regulacja ustawowa Obowiązek rejestracji w Parlamencie Stowarzyszenia lobbystów Kodeks etyczny lobbystów Australia Nie Tylko lobbyści wobec rządu, a nie w parlamencie; w Ministerstwie Stanu, istnieją dwa poufne rejestry: Rejestr Powszechny służy do rejestrowania lobbystów mających klientelę australijską, Rejestr Specjalny - do rejestrowania lobbystów obsługujących klientelę zagraniczną.   tak Kanada Tak , od 1988 r. Tak Stany Zjedno-czone Tak, od 1946 r., znowelizowana w 1996 r. tak, bardzo Szczegółowy kwestionariusz, ok. 40 stron informacji Americain League of Lobbyists Dania brak Francja Brak AFCL – Association des Conseils en Lobbying et Affaires Publiques Litwa Tak, z 27 czerwca 2000r., I nowelizacja 8 maja 2001 r . Niemcy Tak, od 1972 r., w Bundestagu, ale częściowy, dotyczy tylko federacji (a nie pojedynczych firm czy konsultantów-lobbystów) Brak dla lobbystów, ale istnieją dla stowarzyszeń, federacji, mających status organizacji lobbingowych dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Sytuacja lobbystów w krajach europejskich (4) Regulacja ustawowa Obowiązek rejestracji w Parlamencie Stowarzyszenia lobbystów Kodeks etyczny lobbystów Polska Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa z 7 lipca 2005 roku tak, zawodowych lobbystów tak, Stowarzyszenie Profesjonalnych Lobbystów w Polsce   tak Włochy brak, ale we Włoszech obowiązuje ograniczony wstęp do biblioteki parlamentarnej brak Wielka Brytania Tak APPC – Association of Professional Political Consultants Parlament Europejski (PE) ** brak - obecnie tworzone nowe rozwiązanie rejestracyjne w ramach Europejskiej Inicjatywy na rzecz Przejrzystości Tak, kilka, np. SEAP Society of European Public Affairs, EPACA dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Prawne podstawy do działalności lobbingowej i rzeczniczej w Polce (5) Konstytucja RP (art.61, 63) Ustawa „Prawo o stowarzyszeniach” 1989 roku Dz. U Nr 20, poz. 104). Ustawa prawo o zgromadzeniach, Dz. U. z 1990, Nr 51, poz. 297 Ustawa o dostępie do informacji publicznej, Dz. U. z 2001, Nr 112, poz. 1198 Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa z 2005, Dz.U Nr 169, poz. 1414 dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Zasady jawności działalności lobbingowej procesie stanowienia prawa (6) Projekty ustaw:   Rada Ministrów – program prac legislacyjnych dotyczący projektów ustaw – co 6 miesięcy    ↓ RM przekazuje program niezwłocznie do Sejmu RP ↓ Sejm RP może zorganizować wysłuchanie publiczne w sprawie projektu ustawy może wziąć w nim udział m.in. lobbysta, który zgłosił zainteresowanie pracami nad projektem sposób organizowania przesłuchania ma zostać określony w regulaminie Sejmu RP   ↓ Sejm RP, Senat RP – czytania dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Zasady jawności działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (7) Projekty rozporządzeń: Rada Ministrów, premier, ministrowie – program prac legislacyjnych dotyczący projektów rozporządzeń ↓ Podmiot odpowiedzialny za opracowanie rozporządzenia:   może przeprowadzić wysłuchanie publiczne w sprawie projektu rozporządzenia i organizuje je we wskazanym przez siebie miejscu sposób organizacji ma zostać określony przez rozporządzenie RM może wziąć w nim udział lobbysta, który na 3 dni przed terminem wysłuchania zgłosi zainteresowanie projektem dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Dzięki transparentności i ujednoliceniu zasad uczestnictwa – Instytucja wysłuchania publicznego (Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa) (8) Dzięki transparentności i ujednoliceniu zasad uczestnictwa – mogłaby stać się instrumentem uniemożliwiającym dzielenie uczestników procesu konsultacji na: „obiektywnych ekspertów” i „stronniczych lobbystów”.   dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Zarejestrowani lobbyści w Polsce (9) Ogółem w rejestrze MSWiA: 115 nazwisk lub firm Za: http://bip.mswia.gov.pl na stronie Sejmu jedynie 9 nazwisk W Senacie: 11 nazwisk (stan na 05.06.2008, godz. 12.47) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

III. Strategie lobbingowe (1) Lobbing ofensywny : strategie ataku, antycypacja problemów Lobbing defensywny : zachowanie status quo dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008                                                              LOBBING MIX (2) 20% PRAWA 20% POLITYKI 20% EKONOMII 20% DYPLOMACJI 20% KOMUNIKOWANIA dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

Skuteczny lobbing wymaga (3): Wiedzy merytorycznej Znajomości procesów decyzyjnych Technik komunikowania (przekonywanie i argumentowanie) dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008

dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008 Polecana literatura K. Jasiecki, M. Molęda-Zdziech, U. Kurczewska, „Lobbing. Sztuka skutecznego wywierania wpływu”, OE, Kraków, II wydanie uzupełnione 2006 M. Molęda-Zdziech, U. Kurczewska, „Lobbing w Unii Europejskiej”, ISP, Warszawa 2002 R. van Schendelen, „Machiavelli w Brukseli”, GJW Sopot 2006 M. Clamen, „Lobbing i jego sekrety”, Felberg, Warszawa, 2005 E. Wnuk-Lipiński, „Świat międzyepoki. Globalizacja, demokracja, państwo narodowe”, Znak, Kraków 2004 „Obciążeni polityką. Posłowie i partie”, pod red. W. Wesołowskiego, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2001 „Polityka i Sejm. Formowanie się elity politycznej”, pod red. W. Wesołowskiego i B. Post, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998 K. Gadowska, „Zjawisko klientelizmu polityczno-ekonomicznego”, Wyd. UJ, Kraków 2002 Paul Levinson „Miękkie ostrze. Naturalna historia i przyszłość rewolucji informacyjnej.”, Muza, Warszawa 1999 dr Małgorzata Molęda-Zdziech, SGH, 23.06.2008