Nie ma zysku bez ryzyka Opracowanie dr Mirosław Kachniewski Przemysław Wasilewski

Czym jest ryzyko?  Ryzyko to prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia losowego o charakterze negatywnym dla dotkniętego nim podmiotu.  Ryzyka nigdy nie można całkowicie wyeliminować. Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko a niepewność Ryzyko Niepewność to prawdopodobieństwo statystyczne – wymierne. Zawsze można je oszacować. Ryzyko ma miejsce, gdy brak jest danych, by obliczyć ryzyko. Niepewność Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko towarzyszy nam od zawsze Ryzyko jest nieodłącznie związane z życiem człowieka. Niektóre rodzaje ryzyka są zmniejszane, ale na ich miejsce pojawiają się nowe. Ryzyko zachorowania na alergię Ryzyko zachorowania na gruźlicę Ryzyko śmierci spowodowanej otyłością Ryzyko śmierci głodowej Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – błędy w postrzeganiu (1)  Ryzykowne wydaje się nam to, co nieznane. Nie wiemy, na czym polegają modyfikacje genetyczne żywności, więc traktujemy je jako ryzykowne.  Ryzykowne wydaje się nam to, nad czym nie mamy kontroli. Pasażer samochodu inaczej postrzega manewry niż sam kierowca.  To, co przynosi nam korzyści, wydaje się mniej ryzykowne. W rzeczywistości ryzyko jest ceną za korzyści (telefony komórkowe, konserwanty żywności). Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – błędy w postrzeganiu (2)  Ryzykowne wydaje się nam to, czego nie lubimy. Co jest bardziej niebezpieczne: pistolet czy basen? Co roku w USA w przydomowych basenach tonie ok. 550 dzieci w wieku poniżej 10 lat. W trakcie zabawy bronią rodziców ginie 175 dzieci. W USA znajduje się około 6 milionów basenów i około... 200 milionów pistoletów. W jednym na 11 000 basenów tonie dziecko, a zaledwie jeden na 1 000 000 pistoletów przyczynia się do śmierci dziecka. Dla dziecka basen jest prawie 100 razy bardziej niebezpieczny niż pistolet ! Źródło: Steven Levitt „Pools More Dangerous than Guns”, Chicago Sun-Times, July 28, 2001. Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – zmiany w postrzeganiu  Postrzeganie ryzyka zmienia się wraz z wiekiem. Ludzie młodzi mają większą skłonność do ryzyka niż ludzie starsi. Dlaczego? Starsi mają więcej doświadczeń – wiele razy ryzykowali i pamiętają, że zdarzało im się przegrać. Starsi posiadają większą wiedzę – im więcej wiesz, tym bardziej boisz się. Starsi mają więcej do stracenia – majątek, rodzinę. Młodsi mają więcej przed sobą – w przypadku przegranej, mają szansę „odegrać się”. Starsi mogą nie zdążyć. Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko na rynku kapitałowym  Efektywnie inwestując nie można jednocześnie zwiększyć stopy zwrotu i zmniejszyć ryzyka.  Większy zysk oznacza większe ryzyko – a więc również możliwość poniesienia straty. Portfolio Selection - H. Markowitz (1952) Nagroda Nobla z ekonomii z 1990 r. (wraz z M. Millerem i W. Sharpem) Nie ma zysku bez ryzyka

Dlaczego zysk ~ ryzyko? (1)  Wyobraźmy sobie akcje dwóch podobnych firm, które kosztują tyle samo – powiedzmy 10 zł. Jest szansa, że obie firmy osiągną w tym roku zysk w wysokości 1 000 000 zł. Gdyby tak się stało, to cena ich akcji wzrosłaby do 12 zł. Nie jest to jednak pewne. Firma I ma 75% szans na taki zysk, Firma II ma tylko 50% szans. Nie ma zysku bez ryzyka

Dlaczego zysk ~ ryzyko? (2) Firma I Firma II Cena: 10 zł Cena za rok: 12 zł Zysk: 2 zł Prawdopodobieństwo zysku: 75% Cena: 10 zł Cena za rok: 12 zł Zysk: 2 zł Prawdopodobieństwo zysku: 50% Które akcje wybierzemy? Nie ma zysku bez ryzyka

Dlaczego zysk ~ ryzyko? (3) Co się teraz stanie? Akcje I i akcje II kosztują tyle samo, ale ryzyko z nimi związane jest inne. Więcej inwestorów będzie chciało kupić akcje I ! Popyt na akcje I wzrośnie, popyt na akcje II spadnie. Co się dzieje, gdy wzrasta lub maleje popyt? Nie ma zysku bez ryzyka

Dlaczego zysk ~ ryzyko? (4) Firma I Firma II Cena: 11 zł Cena za rok: 12 zł Zysk: 1 zł Prawdopodobieństwo zysku: 75% Cena: 9 zł Cena za rok: 12 zł Zysk: 3 zł Prawdopodobieństwo zysku: 50% Giełdowi inwestorzy sami doprowadzili do sytuacji, że ryzyko odpowiada zyskowi. Nie ma zysku bez ryzyka

Dlaczego zysk ~ ryzyko? (5)  Ryzyko jest ceną za zysk! Jeżeli ktoś oferuje Ci wysoki zysk, zachowaj czujność. Wysoki zysk wiąże się z wysokim ryzykiem. Gdyby zysk przy małym ryzyku był rzeczywiście ogromny, to czy ktoś oferowałby to innym, czy skorzystałby sam? Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko w inwestowaniu na rynku kapitałowym Inwestycja: lokata bankowa Ryzyko: bardzo małe (wojna, rewolucja, upadek systemu bankowego) Zysk: niewielki Inwestycja: akcje młodego przedsiębiorstwa z branży biotechnologicznej Ryzyko: ogromne (niepowodzenie projektu, błędne założenia badań, utrata źródeł finansowania, ograniczenia rządowe, bankructwo, ucieczka właścicieli z kapitałem itd.) Zysk: potencjalnie ogromny Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – przykład 1 (1)  Cofnijmy się w wyobraźni 20 lat, do roku 1986. Wyobraźmy sobie, że mamy 1000 dolarów, które możemy zainwestować na 20 lat w: Akcje spółki informatycznej I Akcje spółki informatycznej II Akcje spółki informatycznej III Złoto Ryzyko: niewielkie Ryzyko: ogromne Wiemy, że złoto jest inwestycją bardzo bezpieczną. O każdej z tych spółek informatycznych wiemy niewiele. Tylko tyle, że produkują system operacyjny dla komputerów.  Kto wybierze który wariant inwestycyjny? Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – przykład 1 (2) Jakie osiągnęlibyśmy wyniki? Apple Corp. Złoto Akcje spółki informatycznej I Akcje spółki informatycznej II Akcje spółki informatycznej III Apple Corp. Microsoft Digital Research Wartość inwestycji w 1986: 1000 $ Wartość inwestycji w 1986: 1000 $ Wartość inwestycji w 1986: 1000 $ Wartość inwestycji w 1986: 1000 $ Wartość inwestycji w 2006: 1453 $ Wartość inwestycji w 2006: 23 504 $ Wartość inwestycji w 2006: 358 724 $ Wartość inwestycji w 2006: 0 $ Zysk: 453 $, czyli 45,3 % Zysk: 22 504 $, czyli 2 250,4 % Zysk: 357 724 $, czyli 35 772,4 % Strata: 1000 $, czyli 100 % Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko jest sprawiedliwe – dotyka każdego Rozważmy fundusz inwestycyjny.  Założyciele: dwóch przyszłych noblistów z ekonomii, wybitnych specjalistów od rynków kapitałowych oraz były wiceszef banku centralnego  Strategia inwestycyjna: oparta na modelach matematycznych stworzonych przez owych dwóch naukowców  Stopy zwrotu w pierwszych trzech latach działalności funduszu: 47%, 45%, 17% Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – przykład 2 (1)  Jaka może być stopa zwrotu w kolejnym roku?  Jakie jest ryzyko? Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – przykład 2 (2) Fakty W 1994 roku Myron Scholes i Robert Merton (Nobel 1997) oraz David Mullins (były wiceszef Fed) założyli fundusz LTCM (Long-Term Capital Management). W 1998 roku fundusz LTCM niemal zbankrutował grożąc upadkiem amerykańskiemu systemowi finansowemu. Posiadał zobowiązania netto w wysokości ponad 200 mld dolarów przy kapitale własnym mniejszym niż 1 mld dolarów. Sytuacja została uratowana przez konsorcjum 13 największych amerykańskich banków, które przejęły 90% akcji funduszu. Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – dywersyfikacja (1) Ograniczyć ryzyko inwestycyjne można w prosty sposób – dywersyfikując portfel. Kluczem do obliczenia ryzyka jest znajomość: zachowań cen w przeszłości (odchylenie standardowe), współzależności ruchów cen (korelacja). Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – dywersyfikacja (2) Odchylenie standardowe – wartość, o jaką wynik przeciętnie odchyla się od średniej. Im wyższe odchylenie standardowe, czyli im większy rozrzut wyników – tym większe ryzyko. Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – dywersyfikacja (3) Korelacja – współzależność zmiennych -1 = zmienne zależne ujemnie 0 = zmienne niezależne +1 = zmienne zależne dodatnio Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – dywersyfikacja (4)  Dywersyfikacja przyniesie najlepsze efekty w ograniczaniu ryzyka, jeżeli kurs instrumentów, w które inwestujemy, jest skorelowany ujemnie. Posiadając akcje spółki informatycznej powinniśmy kupić np. akcje spółki z sektora „tradycyjnego”, obligacje lub nieruchomości. Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – dywersyfikacja, ujemna korelacja (1) W przypadku klęski żywiołowej (np. powodzi)  prawdopodobnie spadną ceny akcji przedsiębiorstw zagrożonych: bezpośrednio: fabryk z zagrożonego regionu, ubezpieczycieli, pośrednio: firm, których główni dostawcy pochodzą z zagrożonego regionu;  prawdopodobnie wzrosną ceny akcji: przedsiębiorstw budowlanych, konkurentów fabryk z zagrożonego regionu. Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – dywersyfikacja, ujemna korelacja (2) Aby poprzez dywersyfikację zabezpieczyć się przed ryzykiem powodzi, powinniśmy w swoim portfelu posiadać np.: zarówno akcje ubezpieczycieli, jak i przedsiębiorstw budowlanych, akcje firm produkcyjnych z różnych regionów kraju. W przypadku powodzi ceny niektórych posiadanych przez nas akcji spadną, ale inne wzrosną. Wpływ powodzi zostanie zneutralizowany. Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – podsumowanie (1) Ryzyko jest ceną za większy zysk. To znaczy, że duży zysk wiąże się z równie dużym ryzykiem. Ryzyko jest sprawiedliwe – dotyka wszystkich w taki sam sposób – nawet laureatów Nagrody Nobla. Nie ma zysku bez ryzyka

Ryzyko – podsumowanie (2) Postrzeganie ryzyka zmienia się wraz z wiekiem. Młodsi są bardziej skłonni ryzykować niż starsi. Przed ryzykiem można się bronić – dywersyfikując (różnicując) portfel inwestycji. Najlepszą dywersyfikację zapewniają instrumenty, których ceny zmieniają się w sposób skorelowany ujemnie (czyli zmieniają się przeciwstawnie). Nie ma zysku bez ryzyka