Warsztat o komunikacji społecznej Ilona Goszczyńska Urszula Engelmayer

Zbyt częsty scenariusz

Demokracja środowiskowa W systemie demokratycznym ludzie mają pełne prawo do: niezbędnej informacji uzasadniającej, że nie ma lepszej lokalizacji i technologii realizacji przedsięwzięcia niż te, które proponuje inwestor, informacji, co się uczyni, by zminimalizować oddziaływanie przedsięwzięcia na środowisko przyrodnicze, na zdrowie ludzi i na warunki ich egzystencji, proponowania zmian w projekcie w przekonaniu, że wtedy mniej by im szkodził bądź lepiej im służył, godziwej rekompensaty za straty, jakie spowoduje inwestycja w otaczającym ich środowisku.

Formy aktywności protestujących Interwencje w ramach programu konsultacji społecznych, by podejmujący decyzję odrzucił wniosek inwestora. Tworzenie komitetów protestacyjnych. Zbieranie podpisów pod protestem. Publikowanie swoich protestów w mediach, w tym w Internecie. Organizowanie manifestacji, marszy protestacyjnych, blokad i pikiet. Blokowanie placu budowy, okupacja budynków użyteczności publicznej. Głodówki protestacyjne. Zaskarżanie uzyskanych przez inwestora decyzji (UE, WSA, …). Wspieranie finansowe, merytoryczne i prawne protestu. Powstrzymywanie się od wsparcia działań inwestora (administracja). Czynienie obstrukcji w procedurze administracyjnej towarzyszącej przygotowaniu inwestycji.

Czynniki sprzyjające eskalacji konfliktu środowiskowego Istotne błędy w projekcie inwestycji lekceważące zasady ochrony środowiska. Przecenienie roli władz i lokalnych liderów. Brak informacji lub fałszywe informacje. Nieznajomość lokalnych układów i interesów. Niedocenianie determinacji społeczeństwa w dochodzeniu swych praw. Odstępstwa od określonych prawem procedur. Obawa o podjęcie niewygodnych decyzji. Brak zaufania do decydentów. Wykorzystanie konfliktu do partykularnych celów.

Prawa komunikacji według P.H. Watzlawicka Każde zachowanie jest komunikatem. Każdy komunikat ma dwa aspekty: rzeczowy i relacyjny. Pojedynczy komunikat jest reakcją na komunikat rozmówcy, a jednocześnie bodźcem dla niego do dalszej komunikacji. Każda komunikacja ma charakter werbalny i niewerbalny. Komunikacja może mieć charakter symetryczny lub komplementarny.

Bariery skutecznej komunikacji Czynniki po stronie nadawcy sprzeczne lub niespójne komunikaty niewiarygodność w przedmiocie wiadomości Czynniki po stronie odbiorcy brak nawyku słuchania uprzedzenia w przedmiocie wiadomości Dynamika personalna pomiędzy nadawcą i odbiorcą semantyka różnice statusu lub władzy różnice percepcji Czynniki po stronie otoczenia szumy i przeciążenia

Komunikacja społeczna to: proces nieustannego komunikowania się, czyli wytwarzania i przekazywania informacji ze społeczeństwem w celu budowania poparcia dla organizacji, jej liderów, prowadzonej działalności, między innymi przez: badanie potrzeb społeczeństwa dostosowanie przekazu do potrzeb odbiorców efektywny dobór kanałów komunikacji monitorowanie efektów komunikacji i korekta przekazu

(powszechna) edukacja Piramida komunikacji uczestnictwo konsultacje informowanie (i aktywizacja) (powszechna) edukacja

Przekazy powinny być: proste zrozumiałe, jednoznaczne dostosowane do kompetencji odbiorców akceptowalne zhierarchizowane komunikowane na różne sposoby: treść forma działania

Inwestycje a konflikty Konflikt pojawia się wówczas, gdy: zaangażowane w sytuację strony, wzajemnie od siebie zależne, spostrzegają niemożność zaspokojenia istotnych potrzeb, i podejmują działania, aby tę sytuację zmienić.

Dynamika konfliktu

Czy konflikt zawsze jest zły Czy konflikt zawsze jest zły? „To nie konflikt jest źródłem nieporozumień i walki między ludźmi, lecz sposób jego rozwiązywania” (Gut i Haman „Docenić konflikt”) Możliwe konsekwencje negatywne Niszczenie współpracy i zaufania Nieracjonalne zachowania (typu bezsensowny odwet) Obniżenie wydajności i jakości pracy (koncentracja na rozgrywce) Dezintegracja instytucji, grup i jednostek Możliwe konsekwencje pozytywne Ujawnienie problemów Wyjaśnienie wielu kwestii, rozwiązanie problemów Oczyszczenie atmosfery (wentyl emocjonalny) Wzrost zaangażowania (emocje) Wzrost poczucia tożsamości stron Poprawa kontaktów między stronami (pozytywne rozwiązanie) Przepływ informacji

Konflikt strukturalny Typologia konfliktów Konflikt relacji Konflikt wartości Konflikt danych Konflikt strukturalny Konflikt interesów

Zarządzanie konfliktem Diagnoza konfliktu Nakreślenie mapy konfliktu Strukturalizacja konfliktu Doprowadzenie do porozumienia (consensus)

Zainteresowane strony (ang. stakeholders) BENEFICJENCI – skorzystają z przedsięwzięcia. Potencjalni sojusznicy. Często „milcząca większość” POSZKODOWANI – uważają, że ich interesy są zagrożone w wyniku realizacji przedsięwzięcia. Zwykle większość z nich będzie również należeć do beneficjentów. INTERWENIENCI – zdecydują się na udział w konsultacjach i ewentualnie w proteście, ponieważ obawiają się, że w procesie decyzyjnym ich interesy nie zostaną należycie uwzględniony. Niektórzy z nich nie należą do poszkodowanych.

Typowi INTERWENIENCI Społeczności lokalne, w tym samorząd Organizacje pozarządowe (ekologiczne) Środowiska profesjonalne

Formy współpracy Negocjacje bezpośrednie z przedstawicielami bezpośrednio zainteresowanych grup w celu osiągnięcia akceptowalnego porozumienia (np. rekompensaty) Uzgadnianie elementów projektu mających wpływ na środowisko Tworzenie obywatelskich komitetów doradczych Tworzenie „okrągłych stołów” Zaangażowanie ekspertów Negocjowanie umowy społecznej Grupy robocze z udziałem zainteresowanych stron wykonywanie dodatkowych badań i analiz Mediacje Facylitacja

Uwagi praktyczne Nie pertraktujemy z anonimową zbiorowością Negocjujemy z konkretnymi przedstawicielami konkretnej zbiorowości Jasno określamy mandat każdej ze stron Ustalamy reguły porządkowe Ustalamy zakres negocjacji

Rodzaje konsultacji Konsultacje podejmującego decyzję formalna procedura jeden z dalszych etapów procesu inwestycyjnego czas trwania określony w przepisach (21 dni) konsultowanie w celu podjęcia formalnej decyzji konsultowanie w celu poznania stopnia akceptacji społecznej dla inwestycji Konsultacje inwestora zakres działań zależy od inwestora wynikają z prawa, ale i z konieczności prowadzone na każdym etapie realizacji inwestycji w celu dostarczanie kompleksowej informacji z wyprzedzeniem w celu zbudowania lepszego rozumienia inwestycji i uzyskania możliwie szerokiego poparcia dla projektu

„Konsultacje społeczne” to: zaplanowane i systematyczne działania informacyjne i konsultacyjne zmierzające do wzajemnego zrozumienia stron, nawiązania trwałych relacji inwestora ze społecznościami lokalnymi i uzyskania akceptacji (przyzwolenia) otoczenia dla inwestycji.