Ekonomiczne podstawy polityki Joanna Jonczek Zakład Heurystyki i Prakseologii Instytut Politologii i Europeistyki © Joanna Jonczek

Słów kilka o zasadach… Obecność na minimum 80 % zajęć Wykonanie zadania „zdalnie sterowanego” (w ramach tzw. nauczania na odległość) Uzyskanie 60% punktów na teście końcowym (test wyboru i uzupełnienia) Możliwość uzyskania zwolnienia z obecności na zajęciach dla osób z wyższym wykształceniem ekonomicznym

Wyjaśnijmy sobie tytuł… No, ale o co chodzi?! Wyjaśnijmy sobie tytuł…

Czy ekonomia kojarzy Ci się z…

Podstawy indywidualne jednostki działają (homo agens) ludzie się różnią ludzie wierzą, że dobierając odpowiednie środki mogą osiągnąć upragnione cele wybory ludzi określane są przez wartości każde działanie odbywa się w czasie działanie przynosi zmianę przyszłość jest niepewna

Podstawy Ludzie działają bo: mają potrzeby i pragną je zaspokoić przyszłość jest niepewna hierarchia potrzeb A. Maslowa teoria oczekiwań V. Vrooma

Hierarchia potrzeb A. Maslowa

Teoria oczekiwań V. Vrooma Człowiek ma pewne oczekiwania Zanim podejmie wysiłek, zadaje sobie pytanie: a co ja będę z tego miał? Jeżeli oczekuje i spodziewa się, że jego wysiłek przyniesie korzystny rezultat – rozpoczyna działanie Gotowość podjęcia działań chwilowo niekorzystnych Stosunek wysiłku do oczekiwanego zysku Prawdopodobieństwo pozytywnego rezultatu

… ekonomiczne… Żeby zaspokoić swoje potrzeby, człowiek dąży do wytworzenia dwóch rodzajów dóbr: Konsumpcyjnych (pierwszego rzędu) – bezpośrednio usuwających stan niezadowolenia (woda, żywność, odzienie, dach na głową…) Produkcyjnych (wyższego rzędu) – pozwalają na wytwarzanie dóbr konsumpcyjnych Pozyskiwanie dóbr kapitałowych rozpoczyna proces oszczędzania, który jest głównym czynnikiem poprawy stopy życiowej (!) Oszczędzanie jest możliwe tylko tam, gdzie istnieje własność (!)

… ekonomiczne… „Dżem można jeść jutro, można jeść wczoraj, ale nigdy dzisiaj” Z „Alicji w Krainie Czarów” Konsumować można jedynie w teraźniejszości (sic!!!) Nie możemy konsumować w przyszłości (np. najeść się na zapas). Możemy sobie jednak naszą konsumpcję przyszłą wyobrazić wraz z ewentualnymi towarzyszącymi jej przykrościami / przyjemnościami i to nas może zmotywować na tyle silnie, by pójść na kompromis co do dzisiejszej wstrzemięźliwości. W końcu jednak zaoszczędzone środki trzeba skonsumować - oszczędzanie dla samego oszczędzania jest zwykłą stratą (o tym, czego nas uczy Uncle Scrooge).

… ekonomiczne… Z doświadczenia wynikają dwie rzeczy: I dlatego właśnie Nie wszystkie cele człowiek jest w stanie osiągnąć samodzielnie Działanie indywidualne bywa droższe I dlatego właśnie Ludzie odkrywają, że współpraca może przynieść im korzyść – powstaje ład spontaniczny (ZAWSZE!!!) Jest to ład powstający samorzutnie Ład samorzutny w skali micro i w skali macro – różnią się Wolny rynek jest przykładem ładu rozszerzonego (macro)

… ekonomiczne… Podstawy współpracy Fundamentalne znaczenie ma przekonanie, że mam prawo do tego, co sam zdobyłem / wytworzyłem Dysponując własnością mogę z nią uczynić co tylko chcę, w tym także dobrowolnie wymienić ją na inne dobro Warunkiem zaistnienia transakcji jest przekonanie żywione przez każdą ze stron, że dzięki niej będzie miała lepiej W pierwszej kolejności rezygnujemy z dóbr, które mają dla nas wartość najmniejszą (prawo malejącej użyteczności)

… ekonomiczne… Bezpośrednim rezultatem współ-pracy jest jej podział. Korzyści z tego płynące są trudne do przecenienia: Lepsze dostosowanie do panujących warunków Optymalne wykorzystanie ludzkich zdolności i umiejętności Szkolenie i specjalizacja (lepsza jakość i efektywność)

… ekonomiczne… Podjęcie współpracy powoduje, że tworzy się proces wymiany nazywany rynkiem Podaż jest zazwyczaj ograniczona, związana z dobrami rzadkimi (stąd dobra występujące w sposób nieograniczony nie są przedmiotem zainteresowania rynku) Popyt jest zazwyczaj nieograniczony, choć zmienia się zapotrzebowanie na określone dobra

… ekonomiczne… Relacje między popytem i podażą (czyli między zapotrzebowaniem a rzadkością występowania) wpływają na wartość, którą przypisujemy określonym dobrom Paradoks wartości (czy istnieje coś takiego, jak „właściwa cena towaru”?) „Wartość określonego dobra nie jest ani jego składnikiem, ani własnością, lecz jedynie znaczeniem odnoszącym się najpierw do zaspokojenia naszych potrzeb” Carl Menger

… ekonomiczne… Co wpływa na popyt? Gusta, guściki i preferencje osobiste Liczba kupujących i zamożność ich portfela Ceny dóbr pokrewnych Oczekiwania dotyczące przyszłych cen i dochodów

… ekonomiczne… Co wpływa na podaż? Ceny zasobów Technika produkcji Podatki i subsydia Cenny innych dóbr Oczekiwania dotyczące przyszłych cen Liczba sprzedających

…ekonomiczne… Dwa sposoby wymiany handlowej: Wymiana bezpośrednia – tzw. barter Wymiana pośrednia – za pomocą pieniądza

… ekonomiczne… Żeby rynek mógł się rozwijać i w jak najwyższym stopniu zaspokajać nasze potrzeby muszą zaistnieć następujące warunki:

Zdjęcie i cytat pobrane ze strony www.kapitalizm.republika.pl … ekonomiczne… WŁASNOŚĆ Jeśli historia mogłaby nas czegokolwiek nauczyć, to niewątpliwie tego, że żaden naród nie stworzył wyższej cywilizacji bez poszanowania prawa do posiadania własności prywatnej Ludwig von Mises Zdjęcie i cytat pobrane ze strony www.kapitalizm.republika.pl

… ekonomiczne… WŁASNOŚĆ WOLNOŚĆ SPRAWIEDLIWOŚĆ

Wszystko pięknie, więc na czym polega problem? Wybór podstawowy: trud czy cierpienie? Czy istnieje możliwość uniknięcia obu?

Federic Bastiat… „Człowiek odczuwa wstręt do trudu i cierpienia. Tymczasem natura skazuje go na cierpienie z powodu niedostatku, jeśli nie podejmuje trudu pracy. Pozostaje mu zatem jedynie wybór pomiędzy tymi dwiema nieprzyjemnymi rzeczami. Co zrobić, żeby ich obu uniknąć? Póki co, człowiek znalazł tylko jeden sposób, a innego nigdy nie znajdzie: korzystać z pracy bliźniego. Chodzi o to, aby tak ustawić sprawy, żeby trud i satysfakcja nie stały się udziałem każdego wedle naturalnych proporcji, lecz by cały wysiłek był podejmowany przez jednych, a wszelka satysfakcja przypadła drugim

Federic Bastiat Stąd bierze się niewolnictwo i grabież w każdej formie: wojny, szalbierstwa, akty przemocy, ograniczenia, oszustwa itd. – monstrualne nadużycia, choć przecież będące konsekwencją myślenia, które do tych rzeczy doprowadziło. Należy nienawidzić ciemięzców i walczyć przeciwko nim, ale nie wolno mówić, że są absurdalni”.

… polityki Dla zapewnienia ochrony własności i przestrzegania prawa oraz utrzymania wolności ludzie stworzyli pewną formę organizacji, której powierzono monopol na przemoc i arbitraż – tą formą organizacji jest państwo.

… polityki Do fundamentalnych (konstytucyjnych) zadań państwa należą: Ochrona przed agresją zewnętrzną Zapewnienie przestrzegania ładu wewnętrznego Stanowienie i przestrzeganie sprawiedliwych praw

… polityki Ale… nasze oczekiwania idą daleko dalej… Organizuj pracę i pracowników! Wykorzeń egoizm! Ukróć butę i tyranię kapitału! Prowadź doświadczenia z nawozem i jajami! Pokryj kraj liniami kolejowymi! Nawadniaj równiny!

… polityki Posadź lasy w górach! Załóż modelowe gospodarstwa! Zakładaj warsztaty, w których panuje harmonia! Skolonizuj Algierię! Nakarm dzieci! Nauczaj młodzież! Ochraniaj starców! Pożycz pieniądze bez procentu tym, którzy ich potrzebują!

… polityki A my moglibyśmy dodać… Zbuduj stację kolejową we Włoszczowej! Pokryj kraj siecią autostrad! Podnieś pensje nauczycielom! I lekarzom! Spraw, by dzieci w szkole były grzeczne! Miej lekarstwo na wszystkie nasze bolączki!

… polityki Istnieją tylko dwie możliwości: państwo się do gospodarki wtrąca, albo nie… Kapitalizm Socjalizm

… polityki Kapitalizm Socjalizm Prymat jednostki Jednostka jest wolna Jednostka jest właścicielem Wolny rynek jest gwarantem innych wolności Socjalizm Prymat społeczności Jednostka jest niedoskonała Właścicielem jest państwo

… polityki Największy paradoks: Kapitalizm nie zrodził się wśród bogatych, a jego krytyka nie narodziła się wśród biednych.

… polityki Zadania państwa walka z inflacją stabilizacyjna walka z bezrobociem dbanie o wzrost gospodarczy stabilizacyjna alokacyjna adaptacyjna redystrybucyjna

Polityka gospodarcza – uwarunkowania wewnętrzne stan i struktura zasobów przyrodniczych, majątkowych zagospodarowanie przestrzenne kraju i regionu wewnętrzna sytuacja polityczna kraju stosunki narodowościowe stosunek społeczeństwa do władzy układ sił politycznych w kraju czynniki demograficzne i społeczne

Polityka gospodarcza – uwarunkowania zewnętrzne międzynarodowa sytuacja polityczna i stosunki z sąsiadami przynależność do międzynarodowych ugrupowań gospodarczych wymiana handlowa i jej warunki stan i struktura zagospodarowania regionów przygranicznych krajów sąsiednich

… polityki Dziedziny polityki gospodarczej zgodnie z podziałem ekonomii mikroekonomiczne, makroekonomiczne rozwoju społeczno – gospodarczego wzrostu, strukturalna, regionalna, ekologiczna wg kryterium przedmiotowego (sektorowe) przemysłowa, rolna, handlowa, komunikacyjna, komunalna, społeczna wg kryterium instrumentacji pieniężna, emisyjna i kredytowa, budżetowa, podatkowa, celna, zatrudnienia, inwestycyjna, lokalizacyjna, cenowo –dochodowa, warunkowa i innowacyjna

Dziękuję za uwagę 

ma cztery żądze, a pięć z tych czterech to… W następnym odcinku… Money, money, money… it’s so funny… czy też mówiąc słowami rodzimego poety „Świat, po staremu, ma cztery żądze, a pięć z tych czterech to… pieniądze” Andrzej Poniedzielski