Wyrównywanie statusu p ł ci w praktyce jednostek samorz ą du terytorialnego

Prawo jako ś rodek inkluzji lub ekskluzji grup spo ł ecznych Zasada równego traktowania w prawie Unii Europejskiej i prawie polskim Europejska Karta Równo ś ci Kobiet i M ęż czyzn w Ż yciu Lokalnym

dokonuje okre ś lonych klasyfikacji prowadz ą cych do zró ż nicowanego traktowania ró ż nicowanie w prawie jest dopuszczalne, o ile jest uzasadnione nieuzasadnione ró ż nicowanie to dyskryminacja

politycznych, ekonomicznych, spo ł ecznych s ł usznych albo niecnych prawo mo ż e z powodzeniem s ł u ż y ć zarówno w łą czeniu ( inkluzji) danej grupy osób do ż ycia spo ł ecznego, jak i jej wykluczeniu, wy łą czeniu ( ekskluzji)

los czarnej ludno ś ci w USA czy w Republice Afryki Po ł udniowej dzieje Ż ydów w III Rzeszy historia praw kobiet

Kobiety -wniesione do nowego porz ą dku spo ł ecznego jako mieszkanki sfery prywatnej Sfera ta jest wydzielona i odseparowana od sfery publicznej, w której obowi ą zuje wolno ść i równo ść praw, umów oraz interesów Jedynym usprawiedliwieniem rz ą dzenia m ęż czyzn ą przez innego m ęż czyzn ę jest jego zgoda. Kobieta jest podporz ą dkowana m ęż czy ź nie z natury rzeczy.

poprzez wyra ź ne pozbawienie kobiet niektórych praw poprzez wykorzystanie j ę zyka ( brak odpowiednika wyrazu w rodzaju ż e ń skim, dwuznaczno ść ) w formie zakamuflowanej, przy u ż yciu j ę zyka prawnego neutralnego p ł ciowo, które jednak w praktyce upo ś ledza tylko jedn ą p ł e ć ( kobiety)

dyskryminacja bezpo ś rednia dyskryminacja po ś rednia dyskryminacja pozytywna ( dzia ł ania pozytywne, afirmatywne, preferencyjne traktowanie (uprzywilejowanie wyrównawcze) dyskryminacja krzy ż owa

przy uwzgl ę dnienie relacji: -pomi ę dzy podobie ń stwem a ró ż nic ą oraz -pomi ę dzy w łą czeniem (inkluzj ą ) a wykluczeniem ( eksluzj ą ) I. stadium: ró ż nica p ł ci jest skorelowana z nierówno ś ci ą i wykluczeniem ( ekskluzj ą ) 2.stadium : podobie ń stwo jest skorelowane z równo ś ci ą i w łą czeniem ( inkluzj ą ). 3. stadium : ró ż nica p ł ci jest skorelowana z równo ś ci ą oraz w łą czeniem (inkluzj ą )

Po to podkre ś lano ró ż nice, ż eby wy łą czy ć kobiety lub m ęż czyzn z pewnych sfer ż ycia spo ł ecznego ( dyskryminacja bezpo ś rednia) Przyk ł ady : w XIX w. brak praw wyborczych, zakaz wst ę pu kobietom na uczelnie wy ż sze uzasadniano ró ż nicami biologicznymi, innymi rolami spo ł. Zakaz korzystania przez m ęż czyzn ę z dni wolnych na opiek ę nad chorym dzieckiem uzasadniano m.in. kulturow ą ró ż nic ą p ł ci ( 1976)

Deklarowano równo ść w prawie kobiet i m ęż czyzn ( równo ść de iure), prawo ś lepe na p ł e ć Niebezpiecze ń stwa: -Prawo neutralne p ł ciowo cz ę sto w mniej korzystnej sytuacji stawia autsajderów (K. MacKinnon) -Ryzyko dyskryminacji po ś redniej

dostrze ż ono, ż e pomimo istnienia deklaracji w prawie kobiety i m ęż czy ź ni nie s ą de facto równi nie mo ż na wi ę c równo traktowa ć nierównych warunkiem osi ą gni ę cia faktycznej równo ść jest wyrównanie szans ( wtedy mo ż na mówi ć o równym traktowaniu) Niebezpiecze ń stwo: -ponowne zwrócenie si ę ku ró ż nicom grozi regresem do stadium pierwszego, kiedy to ró ż nica skorelowana by ł a z nierówno ś ci ą i wykluczeniem

gender mainstreaming – ś rodkiem pozwalaj ą cym unikn ąć lub eliminowa ć dyskryminacj ę po ś redni ą akceptacja czasowego, preferencyjnego traktowania kobiet ( uprzywilejowania wyrównawczego) – jako ś rodka wyrównywania szans instytucjonalne mechanizmy pozwalaj ą ce na monitorowanie przestrzegania zasady równo ś ci w praktyce oraz skuteczne dochodzenie roszcze ń w razie dyskryminacji

Zastrze ż enia wst ę pne: wspó ł istnienie prawa opartego na ró ż nicy i podobie ń stwie p ł ci wielowymiarowo ść skutków prawa ( post ę p w jednej sferze mo ż e oznacza ć regres w innej) rozbie ż no ść mi ę dzy deklarowanymi a rzeczywistymi intencjami przy stanowieniu prawa

Konstytucyjne gwarancje równouprawnienia kobiet podkre ś la ł y podobie ń stwa pomi ę dzy p ł ciami i mia ł y pe ł ni ć funkcj ę w łą czania kobiet w sfer ę publiczn ą ( 2. faza) Przepisy ochronne w prawie pracy bazuj ą ce na ró ż nicach p ł ci mia ł y, z za ł o ż enia, s ł u ż y ć ochronie kobiet lub wyrównywaniu ich szans (3. faza )

Konstytucyjne gwarancje równouprawnienia bez prawnych mechanizmów ich egzekwowanie i zaplecza instytucjonalnego okaza ł y si ę fikcj ą Przepisy ochronne w postaci np. wykazów prac wzbronionych kobietom s ł u ż y ł y cz ę sto ich wy łą czeniu z najlepiej op ł acanych zawodów Przyznanie uprawnie ń zwi ą zanych z rodzicielstwem tylko kobietom utwierdza ł o stereotypowy podzia ł ról spo ł ecznych i zmniejsza ł o ich szanse awansu zawodowego Wprowadzenie mo ż liwo ś ci kontrolowania w ł asnej p ł odno ś ci oraz przej ę cie przez pa ń stwo wielu funkcji opieku ń czych przyspieszy ł o proces w łą czania kobiet do wielu sfer ż ycia publicznego

Ochronne prawo oparte na ró ż nicy p ł ci w czasie kryzysu gospodarczego pog łę bi ł o proces wykluczania kobiet z rynku pracy. Wcze ś niejsza emerytura, b ę d ą ca szczególnym przywilejem kobiet, zosta ł a w praktyce przekszta ł cona w obowi ą zek odej ś cia z pracy po osi ą gni ę ciu wieku emerytalnego

Przyk ł ady zmian prawa maj ą cego na celu wykluczenie kobiet z ż ycia publicznego: Zakaz przerywania ci ąż y Ograniczenie dost ę pu do najbardziej skutecznej antykoncepcji hormonalnej Wyd ł u ż ania okresu urlopu macierzy ń skiego ( obligatoryjnej cz ęś ci) Odchodzenie od opieku ń czych funkcji pa ń stwa =przerzucenie odpowiedzialno ś ci w sferze spo ł ecznej na rodzin ę ( w praktyce g ł ównie na kobiety)

Cz ęś ciowa poprawa sytuacji w sferze zatrudnienia wymuszona przez: konieczno ść implementacji dyrektyw równo ś ciowych UE andyskryminacyjne orzecznictwo Trybuna ł u konstytucyjnego i S ą du Najwy ż szego oraz dzia ł ania RPO Nowe zagro ż enia w dziedzinie praw reprodukcyjnych

Brak politycznej woli prowadzenia wymaganej przez UE polityki promuj ą cej równo ść kobiet i m ęż czyzn Dowody: Poprzestanie na dzia ł aniach formalnych w sferze legislacji oraz w zakresie wprowadzania równo ś ciowych mechanizmów instytucjonalnych Pow ś ci ą gliwo ść w si ę ganiu do tzw. dzia ł a ń pozytywnych np. wprowadzania prawnych ś rodków uprzywilejowania wyrównawczego ( parytet )

Ponad 90% wójtów, burmistrzów i prezydentów miast to m ęż czy ź ni tylko co czwarta osoba wybrana na radnego to kobieta ( 25 %). W porównaniu z wyborami w 2006 roku udzia ł kobiet we w ł adzach samorz ą dowych wzrós ł o 4 %. Ź ród ł o: Analiza Instytutu Spraw Publicznych przeprowadzona na podstawie danych Pa ń stwowej Komisji Wyborczej