Znaczenie zwierząt w tworzeniu produktu turystyki wiejskiej Janusz Leszek Sokół Katedra Gospodarki Turystycznej, Wydział Zarządzania, Politechnika Białostocka

Wstęp Zwierzęta w turystyce wiejskiej mogą spełniać wiele funkcji: f. użytkową f. rekreacyjną f. edukacyjną f. terapeutyczną Każdą z tych funkcji wyznacza określony gatunek zwierząt utrzymywany w gospodarstwie, a to z kolei uzależnione jest od wielu uwarunkowań. Jednym z nich są oczekiwania turysty.

Cel i przedmiot pracy Celem pracy było - z jednej strony - poznanie oczekiwań turystów, jakie wiążą z obecnością zwierząt w odwiedzanych przez nich gospodarstwach agroturystycznych, z drugiej zaś – poznanie ofert gospodarstw wykorzystujących posiadane zwierzęta w tworzeniu lepszego produktu turystycznego. Przedmiotem badań były gospodarstwa agroturystyczne województw podlaskiego oraz warmińsko-mazurskiego, utrzymujące na użytek własny i odwiedzających je turystów – zwierzęta.

Materiał i metody Badania przeprowadzono metodą ankietową. Ankiety skierowano do dwóch grup docelowych: - do właścicieli gospodarstw agroturystycznych województw podlaskiego (113) i warmińsko-mazurskiego (94); - do turystów, którzy mieli okazję przebywać w tych gospodarstwach (odpowiednio 52 i 63 ankiety).

Wyniki - Cz.1 (turyści) 1. Czy obecność zwierząt w odwiedzanym gospodarstwie jest dla Pana/i ważna? Ocena Odsetek oceniających woj. warm-maz. woj. podl. Bardzo ważna 16 25 Ważna 53 44 Mało ważna 27 Nie ważna 6 4

Wyniki – Cz. 1, c.d. 2. Jakie gatunki zwierząt preferujesz w agroturystyce ? Gatunek Odsetek oceniających woj. warm.-maz. woj. podl. Zwierzęta gospodarskie: konie owce i kozy inne (bydło, świnie, drób) 25 35 15 28 14 10 Zwierzęta dzikie: jelenie/daniele - dziki 34 13 38 19 Zwierzęta „egzotyczne”: lamy/alpaki strusie inne 59 26 5 84 21 12

Wyniki – Cz. 1, c.d. Jakie masz oczekiwania względem zwierząt utrzymywanych w gospodarstwie agroturystycznym? Rodzaj oczekiwań Odsetek oceniających woj. warm.-maz. woj. podl. rekreacyjne (przejażdżki bryczką, jazda konna) 51 32 wizualne (obserwowanie zwierząt, fotografowanie, przebywanie w ich towarzystwie ) 22 31 kulinarne (spożywanie mięsa, jaj, mleka i jego przetw.) 16 29 Inne(np. zakup jaj, skór i innych produktów) 11 8

Wyniki Cz. 1, c.d. 4. Jak oceniasz niektóre atrakcje związane z utrzymywaniem zwierząt w gospodarstwach agroturystycznych ? Atrakcja Ocena Odsetek oceniających woj. warm.-maz. woj. podl. Jazda konna/ nauka jazdy konnej Jest interesująca Nie budzi zainteresowania 81 19 73 27 Wiejskie safari Jest interesujące 88 12 Imprezy okolicznościowe (sylwester, kulig) Są interesujące Nie budzą zainteresowania 74 26 71 29 Utworzenie żłobka dla zwierząt (pisklęta, jagnięta, prosięta) 62 38 68 32 Spacery edukacyjne 59 41 64 36 Warsztaty (pasterskie, zdobnicze) 49 51 56 44 Zooterapia 53 47

Wyniki – Cz. 1, c.d. 5. Jak oceniasz poniższe cechy działalności gospodarstw agroturystycznych utrzymujących zwierzęta? Cecha Ocena Odsetek oceniających woj. warm.-maz woj. podl. Poziom jakości oferowanych produktów Bardzo zły Zły Przeciętny Dobry Bardzo dobry 2 12 27 40 19 13 30 48 7 Promocja gospodarstwa i jego oferty produktowej Bardzo zła Zła Przeciętna Dobra Bardzo dobra 8 21 17 4 31 20 28

Wyniki – Cz. 1, c.d. 6. Czy poszerzenie oferty produktowej - obejmującej zwierzęta spowodowałoby Pana/i większe zainteresowanie odwiedzanym gospodarstwem? Odpowiedź Odsetek oceniających woj. war.-maz. woj. podl. Tak 57 51 Nie 21 19 Trudno powiedzieć 22 30

Wyniki – Cz. 2 (właściciele) Jakie gatunki zwierząt gospodarskich występują w Pana/i gospodarstwie? Gatunek Odsetek gospodarstw woj. warm.-maz. woj. podl. Drób 62 68 Bydło 56 61 Konie 50 Trzoda 40 Owce, kozy 21 18

Wyniki – Cz. 2, c.d. 2. Jakie atrakcje związane z utrzymywaniem zwierząt gospodarskich Pan/i gwarantuje turystom? Rodzaj atrakcji Odsetek gospodarstw woj. warm.-maz. woj. podl. Obserwowanie zwierząt 91 95 Karmienie i pielęgnacja 79 74 Spożywanie produktów zwierzęcych 50 68 Zakup produktów zwierzęcych 44 58 Jazda konna/nauka 56 29 Jazda zaprzęgowa 47 32 Nauka dojenia Strzyżenie owiec 6 5 Hipoterapia

Wyniki – Cz. 2, c.d. 3. Czy utrzymuje Pan/i w gospodarstwie zwierzęta dziko żyjące? woj. warm.-maz. ………………… - tak (6%) (1- jelenie, 2- daniele, 3 - dziki, 4 - sarny) woj. podl. …………………………….- tak (13%) (1 - dziki, 2 - sarny, 3 - jelenie)

Wyniki – Cz. 2, c.d. 4. Jakie atrakcje związane z obecnością zwierząt dzikich Pan/i udostępnia? Rodzaj atrakcji Odsetek gospodarstw woj. war.-maz. woj. podl. Obserwowanie zwierząt 100 Bliski kontakt ze zwierzęciem 50 40 Karmienie zwierząt 20 Zakup produktów Spożywanie mięsa

Wyniki – Cz. 2, c.d. 5. Czy utrzymuje Pan/i w gospodarstwie zwierzęta egzotyczne? woj. warm.- maz. …………………. – tak (43%) - osły (40%) - lamy (27%) - pawie (27%) - świnki miniaturowe (20%) - strusie (13%) woj. podl. ……………………………… - tak (42%) - pawie (29%) - świnki miniaturowe (29%) - osły (24%) - lamy (18%) - strusie (12%)

Wyniki – Cz. 2, c.d. 6. Jakie atrakcje związane z obecnością zwierząt egzotycznych Pan/i udostępnia? Rodzaj atrakcji Odsetek gospodarstw woj. war.-maz. woj. podl. Obserwowanie zwierząt 100 88 Bezpośredni kontakt ze zwierzęciem 73 82 Karmienie i pielęgnacja 60 53 Jazda wierzchem lub zaprzęgiem 33 12 Spożywanie i/lub zakup produktów zwierzęcych 20 18

Wyniki – Cz. 2, c.d. - woj. war.-maz. ………………. tak - 92% 8. Czy wykorzystuje Pan/i fakt posiadania zwierząt w gospodarstwie do promocji oferty turystycznej? Jeśli tak, to w jaki sposób? - woj. war.-maz. ………………. tak - 92% - woj. podl. ………………………. tak - 88%

Podsumowanie i wnioski W gospodarstwach agroturystycznych istnieje zapotrzebowanie ze strony turystów na zwierzęta (69% oceniających w obu województwach). Ze zwierząt gospodarskich najbardziej pożądanymi gatunkami dla turystów są konie, a następnie owce i/lub kozy.

Podsumowanie i wnioski c.d. Ze zwierząt dziko żyjących największe zainteresowania turystów budzą jelenie i daniele. Gatunki te jednak jak i inne z tej kategorii zwierząt dzikich utrzymywane są w zaledwie 6% gospodarstw woj. warm.-maz. i 13% gospodarstw woj. podl. Tak więc właściciele gospodarstw nie wykorzystują potencjału przyrodniczego, sprzyjającego utrzymywaniu tych zwierząt w warunkach półnaturalnych.

Podsumowanie i wnioski c.d. 4. Ze zwierząt egzotycznych największe zainteresowanie wśród turystów wzbudzają – lamy i alpaki. Obecności jednak tych ostatnich nie odnotowano w żadnym z ocenianych gospodarstw obu badanych województw !!!.

Podsumowanie i wnioski c.d. 5. Wydaje się, że oczekiwania turystów wobec gospodarstw agroturystycznych mogą zostać w większym stopniu spełnione gdy te ostatnie nakierowane będą na innowacyjne przedsięwzięcia klastrowe w ramach swej działalności.

Dziękuję za uwagę