Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej filarem systemu finansowania ochrony środowiska w Polsce

Agenda 01 02 03 04 05 06 Informacje ogólne Strategia działania Programy priorytetowe Nasze osiągnięcia Efekty ekologiczne Plany na przyszłość 01 02 03 04 05 06

Informacje ogólne

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 26 lat doświadczenia w finansowaniu projektów z obszaru ochrony środowiska powołany w okresie zmian ustrojowych w 1989 r. państwowa osoba prawna ok. 550 pracowników, w tym ponad 200 inżynierów unikatowy na skalę światową kluczowy element systemu funduszy ekologicznych i filar systemu finansowania ochrony środowiska

Źródła finansowania ochrony środowiska w Polsce Fundusze Ochrony Środowiska Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Pomoc zagraniczna, w tym Unii Europejskiej BOŚ i inne banki Środki przedsiębiorstw, samorządów i jednostek budżetowych Budżet państwa i budżet wojewodów Pozostałe (agencje, fundacje, środki prywatne)

Schemat finansowania ochrony środowiska

Prawo regulujące działalność NFOŚiGW Ustawa o efektywności energetycznej Ustawa o odpadach Ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym Ustawa o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów Ustawa o bateriach i akumulatorach Ustawa o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych Ustawa o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnia- nych i innych substancji Ustawa o substancjach zubażających warstwę ozonową Ustawa o finansach publicznych Ustawa o rachunkowości Prawo ochrony środowiska Prawo wodne Prawo geologiczne i górnicze Prawo zamówień publicznych Prawo energetyczne

Nasi Beneficjenci Jednostki samorządu terytorialnego Przedsiębiorstwa Instytucje i urzędy Szkoły wyższe i uczelnie Jednostki organizacyjne ochrony zdrowia Organizacje pozarządowe Administracja państwowa Osoby fizyczne Status prawny umożliwiający zawarcie umowy cywilno – prawnej

Formy i obszary finansowania Dotacje Oprocentowane pożyczki Kredyty udzielane przez banki ze środków NFOŚiGW Dopłaty do demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji Dopłaty do oprocentowania kredytów Umorzenia Inwestycje kapitałowe Dopłaty do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji Częściowe spłaty kapitału kredytów Główne formy Ochrona wód i gospodarka wodna Ochrona klimatu i atmosfery Ochrona powierzchni ziemi Gospodarka odpadami, w tym recykling Ochrona przyrody i krajobrazu Leśnictwo Państwowy Monitoring Środowiska Przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska Górnictwo i geologia Edukacja ekologiczna Ekspertyzy i prace naukowo-badawcze Efektywność energetyczna Odnawialne źródła energii Główne obszary

Źródła przychodów Opłaty eksploatacyjne i koncesyjne Opłaty Dotacje z budżetu państwa Opłaty z recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji Opłaty zastępcze i kary wynikające z Prawa energetycznego Opłaty i kary za korzystanie ze środowiska Przychody finansowe Sprzedaż jednostek przyznanej emisji gazów cieplarnianych

Sposób działania Składanie przez Beneficjentów wniosków o dofinansowanie Ocena wniosku zgodnie z kryteriami (ocena kompletności, ocena techniczno - ekologiczna, ocena finansowa) Decyzja Zarządu lub Rady Nadzorczej Podpisanie umowy z Beneficjentem Wdrożenie projektu Zakończenie projektu

Dokumenty określające kierunki wsparcia przez NFOŚiGW Ustawa Prawo ochrony środowiska Wspólna Strategia działania Narodowego Funduszu i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku Strategia działania NFOŚiGW na lata 2013 – 2016 z perspektywą do 2020 roku Programy priorytetowe NFOŚiGW

Strategia działania

Nasza wizja Jesteśmy nastawieni na EFEKT Dążymy do tego, aby być instytucją: E – ekologiczną - respektującą i promującą zasady zrównoważonego rozwoju F – finansującą - efektywnie wspierającą finansowo działania w zakresie środowiska i gospodarki wodnej E – elastyczną - dostosowującą się do potrzeb odbiorców K – kompetentną - w sposób kompetentny i rzetelny wypełniającą obowiązki instytucji publicznej T – transparentną - realizującą swoje zadania w sposób etyczny, jawny i przejrzysty

Nasza misja Skutecznie i efektywnie wspieramy działania na rzecz środowiska.

Nasz cel Poprawa stanu środowiska i zrównoważone gospodarowanie jego zasobami przez stabilne, skuteczne i efektywne wspieranie przedsięwzięć i inicjatyw służących środowisku.

Główne priorytety Ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi Ochrona różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów Racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi Ochrona atmosfery

Programy priorytetowe

Program priorytetowy Podstawowe narzędzie służące NFOŚiGW do zarządzania finansami przeznaczonymi na działalność ekologiczną. Program priorytetowy zawiera: cel programu i wskaźniki osiągnięcia celu podstawę prawną udzielania dofinansowania budżet i okres wdrażania rodzaje beneficjentów i przedsięwzięć procedurę i kryteria wyboru przedsięwzięć szczegółowe zasady

Programy priorytetowe na 2015 rok Ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi 1.1 Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach 1.2. Budowa, przebudowa i odbudowa obiektów hydrotechnicznych Racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi 2.1. Racjonalna gospodarka odpadami 2.2. Ochrona powierzchni ziemi 2.3. Geologia i górnictwo Ochrona atmosfery 3.1. Poprawa jakości powietrza 3.2. Poprawa efektywności energetycznej 3.3. Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii 3.4. System zielonych inwestycji (GIS – Green Investment Scheme)

Programy priorytetowe na 2015 rok Ochrona różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów 4.1. Ochrona i przywracanie różnorodności biologicznej Programy międzydziedzinowe 5.1. Wsparcie Ministra Środowiska w zakresie realizacji polityki ochrony środowiska 5.2. Zadania wskazane przez ustawodawcę 5.3. Wspieranie działalności monitoringu środowiska 5.4. Przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska z likwidacją ich skutków 5.5. Edukacja ekologiczna 5.6. Współfinansowanie programu LIFE 5.7. SYSTEM – Wsparcie działań ochrony środowiska i gospodarki wodnej realizowanych przez WFOŚiGW

Nasze osiągnięcia

Skala działalności NFOŚiGW roczne wypłaty ok. 4 - 5 mld zł ok. 50% ze środków unijnych ok. 50% ze środków krajowych Środki krajowe Środki unijne

Dźwignia finansowa (1989-2014) Wartość całkowita dofinansowanych inwestycji 144,8 mld zł Udzielone dofinansowanie 37,9 mld zł* Wpływy z opłat i kar 19,6 mld zł * podpisane umowy dotyczące projektów współfinansowanych

Finansowanie ochrony środowiska w latach 1989 – 2014 mln zł Środki krajowe: 36,6 mld zł Środki europejskie: 23,4 mld zł Razem: 60,0 mld zł

Znaczenie NFOŚiGW dla gospodarki

Działania w ochronie wody Finansujemy m.in.: budowę i modernizację oczyszczalni ścieków budowę i modernizację zbiorników i stopni wodnych modernizację obiektów hydrotechnicznych modernizację systemów kanalizacyjnych prace regulacyjne zabezpieczenia przeciwpowodziowe usuwanie skutków powodzi 15,5 mld zł (1989-2014)* * zawarte umowy

Działania w ochronie ziemi Finansujemy m.in.: niskoodpadowe, czystsze technologie produkcji nowoczesne zakłady zagospodarowania odpadów komunalnych kompleksowe systemy zagospodarowania odpadów centra selektywnej zbiórki odpadów technologie unieszkodliwiania odpadów budowę i modernizację największych spalarni recykling pojazdów wycofanych z eksploatacji instalacje odsalania wód kopalnianych 4,1 mld zł (1989-2014)* * zawarte umowy

Działania w ochronie powietrza Finansujemy m.in.: modernizację największych polskich elektrowni wysokosprawne źródła w energetyce nowoczesne technologie odsiarczania spalin i paliw instalacje do redukcji emisji tlenków azotu i CO2 modernizację sieci i węzłów cieplnych mikroinstalacje OZE termomodernizację budynków użyteczności publicznej kolektory 10,4 mld zł (1989-2014)* * zawarte umowy

Działania w ochronie przyrody Finansujemy m.in.: krajowe programy zachowania gatunków ochronę puli genowej zagrożonych roślin i zwierząt ochronę zabytkowych założeń pałacowo-parkowych działania związane z ochroną ekosystemów parki narodowe i rezerwaty przyrody opracowywanie planów ochrony przyrody system ochrony przeciwpożarowej likwidację skutków pożarów lasów plantacje nasiennych i tworzenie banków genów gospodarkę leśną 1,1 mld zł (1989-2014)* * zawarte umowy

Działania edukacyjne 0,6 mld zł Finansujemy m.in.: działalność ośrodków edukacyjnych ogólnopolskie kampanie, programy edukacyjne zakup pomocy dydaktycznych realizację i emisję filmów przyrodniczych, programów telewizyjnych oraz radiowych konferencje naukowe, seminaria, szkolenia, warsztaty centra edukacji ekologicznej 0,6 mld zł (1989-2014)* * zawarte umowy

Udostępnianie środków W ramach realizacji niektórych programów priorytetowych, NFOŚiGW udostępnia część środków wojewódzkim funduszom ochrony środowiska i gospodarki wodnej, z przeznaczeniem na udzielanie przez nie dotacji m.in. na: przydomowe oczyszczalnie ścieków usuwanie azbestu montaż mikroinstalacji OZE (Prosument)

Spełniamy europejskie standardy Nowe rozwiązania wspierające przedsiębiorców i innowacyjność Wypracowane i doskonalone centra kompetencji Pozyskane środki zagraniczne oraz ich pełna obsługa Rozpoznawalność instytucji w Komisji Europejskiej i wymiana doświadczeń Wyszkolone i doświadczone zespoły kadry zarządzającej, specjalistów i ekspertów Zaawansowane prace badawczo-eksperckie w zakresie stosowania poszerzonej oferty instrumentów finansowych z wykorzystaniem środków unijnych w nowej perspektywie finansowej Doświadczenie w stosowaniu różnorodnych narzędzi finansowych na wielu obszarach

NFOŚiGW jako Instytucja Wdrażająca środki europejskie PO IiŚ 2007-2013 Gospodarka wodno-ściekowa Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna Program LIFE+ 2007-2013 Przyroda i różnorodność biologiczna Polityka i zarządzanie w zakresie środowiska Informacja i komunikacja Fundusze norweskie 2009-2014 Ochrona różnorodności biologicznej i ekosystemów Wzmocnienie monitoringu środowiska oraz działań kontrolnych Oszczędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii Jest to przykładowy slajd do wzorca: Wypunktowanie Numeryczne

Współpraca zagraniczna - finansowanie projektów ekologicznych

Nasze atuty posiadane zasoby kapitałowe efektywne stosowanie odnawialnych instrumentów finansowania zdolność do wdrażania programów europejskich, uzyskana w wyniku nabytego doświadczenia w czasie wdrażania dwóch perspektyw unijnych zdolność do finansowania szerokiej i zróżnicowanej palety zadań wypracowany mechanizm samofinansowania niskie koszty obsługi wypłat dla beneficjenta wyspecjalizowane zasoby kadrowe sprawdzone procedury dotychczasowy dorobek

Efekty ekologiczne

Woda Poprawa ilościowa i jakościowa zasobów wodnych, powierzchniowych i podziemnych poprzez: redukcję ładunku zanieczyszczeń odprowadzana do środowiska zwiększenie przepustowości oczyszczalni ścieków zwiększenie wydajności przepompowni zwiększenie wydajności stacji uzdatniania wody zwiększenie pojemności zbiorników retencyjnych

Powierzchnia ziemi ograniczanie odpadów trafiających na składowiska poprzez odzysk i recykling odpadów komunalnych przywracanie wartości użytkowych i przyrodniczych terenów zdegradowanych przez wojsko, przemysł, górnictwo i transport poprzez ich rekultywację ochrona ziemi i środowiska poprzez zabezpieczanie mogilników (miejsc przechowywania przetermino- wanych, niebezpiecznych środków chemicznych) ochrona gleby i wody poprzez ograniczanie zrzutu zasolonych wód z kopalni oraz usuwanie wyrobów azbestowych

Atmosfera Poprawa jakości i czystości powietrza poprzez: zmniejszenie emisji CO2 , dwutlenku siarki SO2, tlenków azotu NOX, pyłu, zanieczyszczeń prze- mysłowych oraz pochodnych ropy naftowej podwyższenie sprawności wytwarzania, dystry-bucji oraz użytkowania energii elektrycznej i ciepła zmniejszenie zużycia energii w sektorze publicznym zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii

Krajobraz i przyroda zachowanie i odtwarzanie różnorodności biologicznej w skali systemów ekologicznych ochrona gatunków flory i fauny poprzez restytucję i reintrodukcję ochrona parków narodowych poprzez budowę urządzeń ochrony wód i likwidacji źródeł emisji przywracanie walorów przyrodniczych zabytkowym założeniom parkowym i pałacowo-ogrodowym znaczna poprawa stanu lasów poprzez odnawianie drzewostanów zwiększenie lesistości kraju poprzez zalesianie zapobieżenie procesom zamierania lasów górskich

Edukacja ekologiczna zaangażowanie w działania edukacyjne kilkunastu milionów osób rozbudowa bazy ekologicznej wdrożenie wielu ogólnopolskich i lokalnych programów edukacyjnych dotyczących ochrony przyrody, klimatu, gospodarki odpadami i recyklingu, ochrony wód, zrównoważonego rozwoju i innych

Plany na przyszłość

Umowa partnerstwa 25% puli środków dla Polski Najważniejszy dokument określający strategię wykorzystania nowej puli Funduszy Europejskich. 25% puli środków dla Polski

Nowe środki europejskie na środowisko PO IiŚ 2014-2020 - 3,5 mld EUR Program LIFE 2014-2020 - 3,5 mld EUR

NFOŚiGW jako Instytucja Wdrażająca nowe środki europejskie PO IiŚ 2014-2020 Zmniejszenie emisyjności gospodarki Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu Program LIFE 2014-2020 Działania na rzecz środowiska Działania na rzecz klimatu

Finansowanie ze środków UE PO IiŚ 2014 - 2020 Wspieranie gospodarki niskoemisyjnej: produkcja i dystrybucja energii odnawialnej poprawa efektywności energetycznej efektywność energetyczna i energia odnawialna w przedsiębiorstwach, sektorze publicznym oraz budownictwie mieszkaniowym rozwój i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji energii strategie niskoemisyjne dla obszarów miejskich Przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatycznych: rozwój infrastruktury środowiskowej ochrona i zahamowanie spadku różnorodności biologicznej poprawa jakości środowiska miejskiego

Doradztwo energetyczne Beneficjent (Partner Wiodący) – NFOŚiGW Partnerzy – 15 wfośigw i Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego Projekt realizowany w ramach PO IiŚ 2014-2020 w latach 2014-2023 Cel ogólny: Wsparcie projektów przyczyniających się do realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego UE 20/20/20. Cel szczegółowy 1: Zwiększenie świadomości w zakresie rozwoju gospodarki niskoemisyjnej. Cel szczegółowy 2: Wsparcie gmin w przygotowaniu i wdrażaniu PGN/SEAP (Plan Gospodarki Niskoemisyjnej/Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii) Cel szczegółowy 3: Wsparcie w przygotowaniu i wdrażaniu inwestycji w zakresie efektywności energetycznej (EE) i OZE.

Porozumienie Burmistrzów Inicjatywa Komisji Europejskiej skupiająca europejskie władze lokalne i regio-nalne, które dobrowolnie włączają się w działania na rzecz zwiększenia efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. Celem sygnatariuszy Porozumienia Burmistrzów jest zrealizowanie lub wykro-czenie poza unijny cel, jakim jest zmniejszenie emisji CO2 o 20% do 2020 roku. Porozumienie Burmistrzów ma dobrowolny charakter i można do niego przy-stąpić w dowolnej chwili. NFOŚiGW jako Krajowy Koordynator zapewnia wsparcie techniczne przy procedurze przystąpienia do Porozumienia Burmistrzów oraz wsparcie w kontaktach z Biurem Porozumienia Burmistrzów reprezentującym Komisję Europejską.

Nowe kierunki, wyzwania maksymalizacja skuteczności i efektywności wykorzystania dostępnych zasobów finansowych zwiększenie udziału wydatków na finansowanie za pośrednictwem partnerów NFOŚiGW (m.in. banki, wojewódzkie fundusze) zwiększenie stosowania zwrotnych mechanizmów finansowych zwiększenie finansowania innowacyjnych rozwiązań zwiększenie wsparcia gospodarki niskoemisyjnej szybsza obsługa beneficjenta, zwiększenie wypłat, zmniejszenie kosztów obsługi zmniejszenie kosztów własnych i ulepszenie mechanizmu samofinansowania