Dariusz Fuchs Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa; Członek Restatement of European Insurance Contract Law Prawo ubezpieczeń komunikacyjnych w Polsce. Uwagi z perspektywy akademickiej

I. Znaczenie Insurance Restatement dla Jednolitego Rynku Ubezpieczeń Komunikacyjnych Obecnie, w związku z pracami tzw. Sieci Europejskiego Prawa Prywatnego, która to powstała z dniem 1 maja 2005 roku na podstawie porozumienia zawartego z Komisją Europejską, zintensyfikowano prace nad jednolitym prawem o umowie ubezpieczenia.

II. Istota Insurance Restatement Efekt tych prac ma stanowić treść tzw. instrumentu opcyjnego o nazwie Restatement of European Insurance Contract Act ( dalej: Insurance Restatement), którego istota jest wzorowana na amerykańskich “ Restatements” i stanowi prawdopodobny kierunek rozwoju europejskiego prawa ubezpieczeń gospodarczych w najbliższej przyszłości, gdyż wstępny projekt tego aktu został już opublikowany w oficjalnej wersji angielskiej, a w najbliższym czasie - w językach innych państw członkowskich UE, w tym: języku polskim

II. Istota Insurance Restatement Szczególnym uzasadnieniem koncentracji prac grupy eksperckiej (Project Group on a Restatement of European Insurance Contract Law) na normach imperatywnych jest wyrażane, zarówno w literaturze jak i przez instytucje wspólnotowe przekonania, iż właśnie tego typu normy, zróżnicowane w zależności od dopuszczalnych inicjatyw poszczególnych państw członkowskich UE, stanowią zasadniczą barierę rozwoju wewnętrznego rynku ubezpieczeń.

II. Istota Insurance Restatement Istotne jest także poczynione założenie, iż Insurance Restatement będzie, w zamierzeniach jej twórców, kontynuować tradycję wypracowaną w dyrektywach II i III generacji prawa ubezpieczeniowego, a sięgającą tzw. orzeczeń koasekuracyjnych, polegającą na gwarancji szerokiej autonomii woli stron umowy ubezpieczenia w przypadku tzw. dużych ryzyk, przy uzasadnionym interesami konsumenta usługi ubezpieczeniowej, ograniczeniu powyższej swobody w odniesieniu do tzw. ryzyk masowych. Obecnie podjęto prace w zakresie opracowania prawa jednolitego w zakresie ubezpieczeń OC, co ma obejmować także sferę ubezpieczeń komunikacyjnych.

II. Istota Insurance Restatement Jako imperatyw, który ma zostać zrealizowany za pomocą Insurance Restatement i niewątpliwie rzutuje zarówno na konstrukcję klauzul , jak i na ich treść, jest postulat zapewnienia w skali całej Europy jednolitej ochrony ubezpieczającemu, ubezpieczonemu lub uprawnionemu do świadczeń z umowy ubezpieczenia jak i ochrony interesu publicznego, co dotychczas zapewniono w ograniczonym zakresie.

Istota Insurance Restatement Insurance Restatement także będąc przedsięwzięciem typowo akademickim, powinien ułatwić w skali Europy badania prawnoporównawcze nad umową ubezpieczenia, w tym także: umową ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, a zarazem będzie, w zamierzeniu członków Project Group on a Restatement of European Insurance Contract Law , stanowić istotną pomoc w procesie edukacji ubezpieczeniowej. Szczegóły: www.restatement.info

III. Nowelizacja norm k. c III. Nowelizacja norm k.c. o umowie ubezpieczenia i jej doniosłość dla ubezpieczeń komunikacyjnych 1/USTAWA z dnia 13 kwietnia 2007 r.(Dz. U. nr 82 z 2007 ) o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw 2/ USTAWA z dnia 22 maja 2003 r. ( Dz. U. nr nr 124 poz. 1152 ze zm.) o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym I Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych

IV. Relacja pomiędzy k.c. a ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych Fundamentalne znaczenie posiada relacja przepisów kodeksu cywilnego do ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, a w konsekwencji: do regulacji ustawowej ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów.

IV. Relacja pomiędzy k.c. a ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych Stanowi powyższe podstawę do określenia zakresu aplikacji przepisów kodeksu cywilnego do komunikacyjnych ubezpieczeń obowiązkowych w rozumieniu ustawy. Dla odpowiedzialności ubezpieczyciela istotne jest także rozstrzygniecie wątpliwości odnoszących się do zakresów hipotez norm rozdziału 1 ( przepisy ogólne) do norm poświęconych ubezpieczeniu OC komunikacyjnego

IV. Relacja pomiędzy k.c. a ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych Szczególną rangę w tym zakresie posiada zagadnienie powyższej relacji w odniesieniu do zakresu przestrzennego ochrony ubezpieczeniowej, co stanowi zarazem niezwykle istotne zagadnienie dla praktyki obrotu ubezpieczeniowego

IV. Relacja pomiędzy k.c. a ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych Dokonując wykładni językowej zarówno art. 5 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych oraz art. 3 ust. 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej w związku z art. 22 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych oraz art. 805 § 1 k.c., należy przyjąć, iż do zawarcia umowy dochodzi na skutek consensusu poprzedzonego wymianą ofert.

IV. Relacja pomiędzy k.c. a ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych Do złożenia ofert zobowiązuje prawodawca strony umowy w art. 5 ustawy o działalności ubezpieczeniowej. W związku z powyższym w ubezpieczeniu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ubezpieczyciel jest zobowiązany do przyjęcia oferty złożonej mu przez osobę, która także podlega przymusowi ubezpieczeniowemu.

IV. Relacja pomiędzy k.c. a ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych Ubezpieczający jest również jest zobowiązany do złożenia jej oferty ochrony ubezpieczeniowej adekwatnej do zakresu ubezpieczenia obowiązkowego i świadczenia tej ochrony, a to na skutek kogentności art. 3 ust. 1 ustawy ubezpieczeniowej, który odnosi się do wszystkich czynności ubezpieczeniowych, a więc także do umowy ubezpieczenia.

IV. Relacja pomiędzy k.c. a ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych Właściwość prawa polskiego dla umowy ubezpieczenia OC, wobec uchylenia obowiązywania art. 807 § 2 k.c. posiadaczy pojazdów mechanicznych wyłącza obecnie możliwość wskazania materialnoprawnego norm odbiegających swą treścią od kogentnej regulacji polskiego kodeksu cywilnego o umowie ubezpieczenia.

Wnioski Uwzględnienie w dalszych ewentualnych pracach nad regulacją umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych wyników prac Insurance Restatement Group De minimis weryfikacja redakcji art. 22 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych jak i też (docelowo) reasumpcja relacji ustawy do norm kodeksu cywilnego o umowie ubezpieczenia Niezbędna konieczność dalszej sukcesywnej implementacji dyrektyw komunikacyjnych do prawa polskiego