Judaizm Religia Żydów

Schemat zagadnień Pochodzenie Kwestia „przymierza” Doktryna (Biblia i Tradycja) Codzienne życie Jezus z Nazaretu / mesjanizm Antysemityzm Trudno zrozumieć czym jest chrześcijaństwo bez poznania judaizmu

Pochodzenie judaizmu Koczownicze ludy nad Eufratem Prehistoria z Abrahamem

Pochodzenie judaizmu Koczownicze ludy nad Eufratem Prehistoria z Abrahamem Osiedlenie się w Kanaanie DZIŚ TO MIEJSCE OKREŚLAMY PALESTYNA Ok. 1850 r. p.n.e. Pierwsze ważne wydarzenie: PRZYMIERZEDWUSTRONNA UMOWA MIĘDZY BOGIEM A ABRAHAMEM Znak przymierza: obrzezanie

Pochodzenie judaizmu Osiedlenie się w Kanaanie DZIŚ TO MIEJSCE OKREŚLAMY PALESTYNA Ok. 1850 r. p.n.e. Pierwsze ważne wydarzenie: PRZYMIERZEDWUSTRONNA UMOWA MIĘDZY BOGIEM A ABRAHAMEM Znak przymierza: obrzezanie Przeniesienie się plemion hebrajczyków do Egiptu Ok. 1700-1650 r. p.n.e Powiększanie się plemion

Pochodzenie judaizmu Przeniesienie się plemion hebrajczyków do Egiptu Ok. 1700-1650 r. p.n.e. Powiększanie się plemion Prześladowanie Hebrajczyków przez faraona (Seti I, Ramzes II) Ok. 1300 r. p.n.e. Drugie ważne wydarzenie: Życie i działalność Mojżesza! Ok. 1270-1230 r. p.n.e.

Pochodzenie judaizmu Drugie ważne wydarzenie: Życie i działalność Mojżesza! Ok. 1270-1230 r. p.n.e. Ucieczka z Egiptu / wędrówka przez pustynię oraz zawarcie ponownie przymierza z Bogiem na Górze SYNAJ DEKALOG UWAGA: KWESTIA PLAG EGIPSKICH UWAGA DRUGA: TU MAMY JUŻ DO CZYNIENIA Z HISTORIĄ

Pochodzenie judaizmu Księga Sędziów WEJŚCIE DO KANAANU Ok. 1200 r. p.n.e. STOPNIOWA ORGANIZACJA PLEMION/ czasy „sędziów” Walki z plemionami o Kanaan Trudno było wywalczyć sobie ziemię W plemionach zaczyna rodzić się idea „króla” na wzór państw ościennych. Samson Księga Sędziów Przedstawia wydarzenia z tego okresu

Pochodzenie judaizmu Księgi Kronik, Księgi Królewskie CZASY KRÓLEWSKIE Ok. 1000 r. p.n.e. Pierwszy król – Saul, Najbardziej znani królowie to Dawid i jego syn SALOMON. Wzrost znaczenia JEROZOLIMY Budowa świątyni i centralizacja kultu Dawid i Goliat Księgi Kronik, Księgi Królewskie Przedstawiają wydarzenia z tego okresu

Pochodzenie judaizmu ROZPAD NA DWA KRÓLESTWA CZASY KRÓLEWSKIE Dygresja: ta niechęć jest w pewien sposób dostrzegalna w NT por. „Czy może być coś dobrego z Nazaretu” – Judejczycy a Galilejczycy

Deportacje: asyryjska i babilońska 8. Wiek przed naszą erą - północ 7. Wiek przed naszą erą - południe Utrata państwowości i uprowadzenie do obcej ziemi położyły kres wielu tradycyjnym formom życia religijnego lub mocno zachwiały nimi.

Deportacje: asyryjska i babilońska 8. Wiek przed naszą erą - północ 7. Wiek przed naszą erą - południe Po raz pierwszy zaistniało zjawisko diaspory, czyli życia w rozproszeniu. Punkt ciężkości życia duchowego i intelektualnego przeniósł się do Babilonii. Drugą siedzibą diaspory stał się Egipt, dokąd zbiegła część mieszkańców Jerozolimy i jej okolic na krótko przed najazdem Babilończyków, a także w pierwszych latach niewoli. Diaspora stała się odtąd integralnym składnikiem życia Izraelitów. W sytuacji wygnania babilońskiego dokonano zapisów świętej Tradycji, zaś opracowane wtedy teksty dały początek Pismu świętemu.

Powrót z deportacji – dekret Cyrusa Kształt religijności zwanej judaizmem (religią żydowską) określili zwłaszcza dwaj wielcy reformatorzy, Ezdrasz i Nehemiasz, działający w drugiej połowie V w. przed Chr. Pierwszy podjął reformy religijne zakrojone na szeroką skalę, drugi zajął się konsolidacją polityczną rodaków. Okupacja grecka Okupacja rzymska Narodzenie Jezusa W okresie dominacji rzymskiej w Palestynie mieszkało ok. pół miliona Żydów, zaś ok. 8 milionów przeby-wało w diasporze (stanowili 10% ludności całego imperium rzymskiego). Przynależność do narodu wybra-nego określały trzy kryteria: obrzezanie, posiadanie izraelskich przodków oraz przestrzeganie Tory

ODBUDOWA ŚWIĄTYNI / REDAKCJA TANACHU Abraham 2000 p.n.e ETAP KOCZOWNICZY / PLEMIENNY 1250p.n.e ETAP SCALANIA NARODU / POCZĄTKI TORY Mojżesz 1000p.n.e Dawid KULT ŚWIĄTYNNY W JEROZOLIMIE ETAP JEDNOŚCI I CENTRALIZACJI KRÓLESTWA Deportacja babilońska ok.500 p.n.e ZBURZENIE ŚWIĄTYNI / KULT SYNAGOGALNY ETAP ROZPROSZENIA NIEWOLI / REWIZJI DOTYCHCZASOWEJ WIARY - JUDAIZM Reforma Ezdrasza i Nehemiasza ODBUDOWA ŚWIĄTYNI / REDAKCJA TANACHU Rzymska okupacja

Przymierze – „Boży układ” Przymierze, po hebrajsku berît, to jedno z najważniejszych słów w Biblii, zwłaszcza na stronach Tory, Prawa – pięciu pierwszych ksiąg Pisma Świętego i w niektórych fragmentach pism prorockich. Termin ten próbuje oddać istotę relacji, która występuje między Panem a Jego ludem. Układ: król-poddany Związek małżeński "Nowe przymierze" Ducha Świętego w stworzeniu i w sercu, wysławiane przez Jeremiasza, zostanie przypomniane przez Jezusa, który powiąże je ze swą odkupieńczą ofiarą, kiedy podczas Ostatniej Wieczerzy wypowie nad kielichem te słowa: "Ten kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej, która za was będzie wylana" (Łk 22, 20). Brak wierności ze strony ludzi doprowadził do zapowiedzi NOWEGO PRZYMIERZA: Oto [...] zawrę z domem Izraela nowe przymierze [...] – wyrocznia Pana: umieszczę swe Prawo w głębi ich jestestwa i wypiszę na ich sercach. Będę im Bogiem, oni zaś będą mi ludem" (Jr 31, 31.33).

MESJANIZM – „Boży człowiek” wiara w pojawienie się Mesjasza, który zbawi świat. Idea mesjanizmu pojawia się w Biblii w Starym Testamencie (przyszły król Izraela). W Starym Testamencie można dostrzec trzy odmiany mesjanizmu: Królewski - oczekiwanie na mesjasza związane z dynastią Dawidową. Prorocko – kapłański - dochodzi do głosu w czasie niewoli babilońskiej Izraelitów /pieśni sługi Jahwe/ - typ po niewoli babilońskiej Apokaliptyczny - wiąże się z tajemniczą postacią Syna Człowieczego, o której opowiada Dn 7,14. Przychodzi on na obłokach niebieskich i otrzymuje od Przedwiecznego (tzn. Boga) władzę nad światem. Zapowiedzi narodzenia tej postaci / zapowiedzi cierpienia tej postaci / związek z nowym przymierzem

Realizacja „zapowiedzi” w Jezusie z Nazaretu „To jest nowe przymierze we krwi mojej” „On był przebity za nasze grzechy” Oto Panna pocznie i porodzi syna, któremu nadadzą imię EMMANUEL Potomek Dawida Przedstawiciel świata boskiego (por. widzenie Daniela) Ur. 8-6 r. p.n.e. Zm. 7.04.30 r. Początek nowej religii - chrześcijaństwo

Ceremonie / rytuały Przegląd wybranych

wtajemniczenie W 8 dniu po narodzinach chłopiec powinien być obrzezany. W ceremonii uczestniczy mohel (dokonujący operacji), sandak (osoba trzymająca dziecko), rodzice, zaproszeni goście oraz prorok Eliasz, dla którego stoi specjalny fotel. Po operacji mohel oznajmia: "Imię jego w Izraelu będzie X, syn Y". W pierwszy piątek po narodzeniu rodzice winni wydać uroczysty posiłek (Szalom Zachar). Za synów pierworodnych powinien być złożony okup. Matka dziecka jest nieczysta rytualnie przez 7 dni po urodzeniu chłopca, a przez 14 po urodzeniu dziewczynki Dziewczynkę od 12 roku życia, a chłopca od 13 uważa się za dorosłych, tzn. nałożony jest na nich obowiązek przestrzegania halachy. W odniesieniu do chłopców zewnętrznym wyrazem tego faktu jest uroczystość zwana bar micwą w czasie której młody żyd ma obowiązek wyrecytować w synagodze przypadający na dany tydzień fragment Tory, a często też wygłasza przygotowany uprzednio drasz (komentarz);

Święta – oparte na wydarzeniach a nie ideowe Najważniejszymi świętami żydowskimi są: Nowy Rok – Rosz ha-Szana, Dzień Pojednania – Jom Kippur, Święto Namiotów – Sukkot, Chanuka, Purim, Pascha, Zielone Świątki – Szawuot.