WEJŚCIE NA RYNEK EKOLOGICZNY ETAPY CERTYFIKACJI …………………………..………………………………………………………………………………………………. Marian Szałda na podstawie materiałów dr inż. Urszula SOŁTYSIAK SGGW - Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Certyfikacja produkcji i przetwórstwa w rolnictwie ekologicznym ……………………………………………………………………….…..…………………………………….……… ORGANIC MARKETING FORUM, Warszawa, 25-26.05.2009

RYNEK EKOLOGICZNY: ZA CO PŁACI KONSUMENT? Za specjalną jakość eko-produktów, wytwarzanych: BEZ ŚRODKÓW CHEMII ROLNEJ, WETERYNARYJNEJ I SPOŻYWCZEJ BEZ MANIPULACJI GENETYCZNYCH = BEZ GMO Z ZACHOWANIEM DOBROSTANU ZWIERZĄT Z TROSKĄ O BIORÓŻNORODNOŚĆ

ZA CO JESZCZE PŁACI KONSUMENT ? Za przetwarzanie eko-surowców: BEZ SYNTETYCZNYCH DODATKÓW BEZ MANIPULACJI GENETYCZNYCH (GMO) BEZ PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO BEZ HYDROLIZY i EKSTRAKCJI CHEMICZNEJ Z TROSKĄ O PIERWOTNĄ JAKOŚĆ SUROWCÓW Z TROSKĄ O AUTENTYCZNOŚĆ SKŁADNIKÓW _______________________________________ INTEGRALNOŚĆ EKO-PRODUKTÓW !

EKO-ROLNICZY STATUS: WARTOŚĆ DODATKOWA, ZA KTÓRĄ PŁACI KONSUMENT …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... Co tzn. eko-rolniczy? produkcja / pochodzenie / jakość zespół zasad produkcyjnych (wymogi urzędowe) obejmuje cały łańcuch produkcji nie manifestuje się zewnętrznie na/w produkcie wymaga kontroli (czy permanentnie wdrażany) KONTROLA EKO-ROLNICZA = GWARANCJA ZGODNOŚCI Z WYMOGAMI PRODUKCJI, NIE SKŁADU CHEMICZNEGO

INTEGRALNOŚĆ EKO-PRODUKTÓW AUTENTYCZNOŚĆ EKO-PRODUKTÓW MUSI BYĆ ZACHOWANA W CAŁYM ŁAŃCUCHU PRODUKCJI od pola i obory – po opakowanie detaliczne produktu gotowego Wszystkie ogniwa tego łańcucha: wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, import, odsprzedaż, konfekcjonowanie (porcjowanie, pakowanie i etykietowanie), łącznie z ewentualnym podwykonawstwem, objęte prawnym systemem kontroli

CELE SYSTEMU KONTROLI W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM stosowanie jednolitego standardu eko-produkcji uwiarygodnienie producentów i ich eko-produktów wspieranie ochrony środowiska i bioróżnorodności ZAUFANIE JEST DOBRE, ALE KONTROLA LEPSZA…

SYSTEM KONTROLI w REGULACJACH PRAWNYCH ……………………………………………………………………………………………………………………………………. USA: USTAWA FEDERALNA, 1990 wdrożona w 2002: NOP (National Organic Program) UE: ROZPORZĄDZENIE 2092/91 (EWG) od 2009 nowa regulacja: 834/2007 i 889/2008 JAPONIA: kryteria eko-produkcji w JAS od 2000 ………………………………………………………………… 70 państw posiada krajowe regulacje 23 państwa – w trakcie opracowania

UE: nowa regulacja prawna od 1.01.2009 Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 (podstawowe) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli (wykonawcze; wymogi techniczne) www.minrol.gov.pl Zakładka „Rolnictwo ekologiczne”

WSPÓLNE PODEJŚCIE do SYSTEMu KONTROLI Warunek wprowadzania do obrotu produktów rolnictwa ekologicznego: zgodność z wymogami urzędowymi poświadczona przez stronę trzecią czyli CERTYFIKACJA przez kompetentną organizację (ISO 65 / EN 45011) ……………………………………………………………………… NA ŻYCZENIE PRODUCENTA i ZA JEGO PIENĄDZE !

System kontroli: 3 typy w UE Państwowy: DK, ES, FIN, EE Państwowy urząd nadzoru + prywatne jednostki certyfikujące Prywatny: możliwy, ale obecnie nie praktykowany

SYSTEM KONTROLI W POLSCE: Ustawa kompetencyjna (2004) o rolnictwie ekologicznym Minister właściwy ds. rolnictwa upoważnia do działania prywatne jednostki certyfikujące, legitymujące się akredytacją PCA na zgodność z polską normą PN-EN 45011 (na ich wniosek) Urzędowy nadzór nad jednostkami certyfikującymi sprawuje GIJHAR-S („właściwy urząd”) Kontrole producentów prowadzą upoważnione jednostki certyfikujące (wydawanie i cofanie certyfikatów zgodności z wymogami prawnymi)

PL: jednostki certyfikujące 1996 AGRO BIO TEST, Warszawa 1998 BIOEKSPERT, Warszawa 2002 PCBC oddz. w Pile, Piła 2002 PNG, Zajączków k/Kielc 2003 EKOGWARANCJA PTRE, Lublin 2003 COBICO, Kraków 2005 BIOCERT MAŁOPOLSKA, Kraków 2008 TÜV RHEINLAND Polska, Warszawa 2008 Centrum Jakości AGRO EKO, Nieporęt 2008 SGS Polska, Warszawa 2008 Control Union Polska,

Wyróżniki eko-kontroli: KONTROLA SPOSOBU PRODUKCJI konieczność całorocznej dokumentacji ! CERTYFIKACJA PRODUKTÓW ________________________ ROZDZIAŁ FIZYCZNY LUB CZASOWY OD PRODUKCJI KONWENCJONALNEJ konieczność dokumentowania na każdym etapie przepływu produktów

WNIOSKOWANIE O CERTYFIKACJĘ. ETAPY POSTĘPOWANIA 1. Zgłoszenie działalności w rolnictwie ekologicznym (druk) 2. Umowa w sprawie kontroli z jednostką certyfikującą 3. Opis przedsięwzięcia zgłaszanego do kontroli 4. Opłata za kontrolę i całoroczny nadzór 5. Inspekcja techniczna (w zakładzie); wizja lokalna 6. Przegląd dokumentacji produkcyjnej 7. Protokół z inspekcji 8. Ocena dokumentacji pokontrolnej w biurze jednostki cert. 9. Decyzja certyfikacyjna (ze wskazaniem niedociągnięć) 10. CERTYFIKAT

OPIS PRZEDSIEWZIĘCIA: Odpowiedzialność wnioskującego o kontrolę ZADANIE WNIOSKUJĄCEGO: PRZEDŁOŻENIE OPISU PRODUKCJI Plan zakładu, lista wytwarzanych produktów, lista dostawców surowców, receptury, lista stosowanych substancji dodatkowych, wzory dokumentów rejestrujących produkcję, rozdział od produkcji konwencjonalnej , etc. ODPOWIEDZIALNOŚĆ JEDNOSTKI CERTYFIKUJĄCEJ OGRANICZONA DO OCENY OPISANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA Jeśli wnioskujący przeoczy lub zatai pewne elementy – odpowiedzialność za wprowadzenie w błąd jednostki certyfikującej spada na wnioskującego OPIS PRZEDSIĘWZIĘCIA = PRZEDMIOTOWY ZAKRES KONTROLI

INSPEKCJA = wizja lokalna + przegląd dokumentacji W przetwórni: magazyny surowców i produktów, substancje dodatkowe, maszyny, urządzenia, linie produkcyjne, rejestry czyszczenia, opakowania, etykiety, etc. Dokumentacja: rejestry produkcyjne, lista dostawców i ich certyfikaty, faktury i zestawienia zakupu surowców, receptury i wydajność procesów, faktury i zestawienia sprzedaży produktów, lista odbiorców, etc. ……………………………… BILANS SUROWCÓW I PRODUKTÓW!

Protokół z inspekcji + załączniki (kopie dokumentacji) Podpisy inspektora i przyjmującego Kopia zostaje u Wnioskującego Inspektor opisuje, ale nie ocenia Inspektor nie może doradzać!

Pełna kontrola co najmniej raz w roku kalendarzowym KONTROLE NIEZAPOWIEDZIANE ………………………………… POBIERANIE PRÓBEK obowiązkowo w przypadku podejrzeń losowo (monitoring dyscyplinujący) ………………………………….. KONTROLA KRZYŻOWA (CROSS CHECK)

dla określonego producenta na określone produkty CERTYFIKACJA: ocena dokumentacji pokontrolnej w świetle wymogów przez inną osobę, niż inspektor dla określonego producenta na określone produkty na określony czas (okres ważności) ……………………………… CERTYFIKAT = WARUNEK EKO-ROLNICZEGO ZNAKOWANIA PRZEPUSTKA NA RYNEK EKO-PRODUKTÓW

CERTYFIKAT – WARUNEK EKO-ROLNICZEGO ZNAKOWANIA PRODUKTÓW Eko-rolnicze znakowanie możliwe, jeśli podane są jednocześnie: NAZWA I ADRES PRODUCENTA NAZWA I NUMER IDENTYFIKACYJNY JEDNOSTKI CERTYFIKUJĄCEJ, np. RE-07/2005/PL PL-EKO-07

Przykład znakowania eko-rolniczego

Przykład znakowania eko-rolniczego

Przykład fałszywego znakowania określniki BIO, EKO, etc Przykład fałszywego znakowania określniki BIO, EKO, etc. niedozwolone na produktach nieobjętych kontrolą eko-rolniczą (niecertyfikowanych)

Przykład fałszywego znakowania

SANKCJE za naruszenie eko-rolniczego statusu produktów (Art. 30 Reg 1. zakaz eko-rolniczego etykietowania danej partii, zawieszenie certyfikatu odnośnie danego produktu, na określony czas 2. w razie poważnego naruszenia – cofnięcie certyfikatu WYCOFANIE Z OBROTU PRODUKTÓW NIEWŁAŚCIWIE OZNAKOWANYCH, NA KOSZT PRODUCENTA PODANIE DO PUBLICZNEJ WIADOMOŚCI W Polsce – kary finansowe W Niemczech, zależnie od wagi sprawy, nawet postępowanie karne

Żywność, której można ufać! CEL CERTYFIKACJI POŚWIADCZENIE ZGODNOŚCI PRODUKCJI Z WYMOGAMI WYELIMINOWANIE PRODUKTÓW PSEUDO-EKOLOGICZNYCH _______________________ DLA NAS, KONSUMENTOW, ZNACZY: Żywność, której można ufać!