KATEDRA MARKETINGU USŁUG WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I EKONOMIKI USŁUG PRODUKTY TRANSPORTU Zróżnicowanie usługobiorców transportu Kryteria wyboru stosowane przez usługobiorców transportu Główne cechy produktów transportu Cykl życia Współczesne zmiany w transporcie

Zróżnicowanie usługobiorców transportu w stosunku do: konkretnego przedmiotu przewozu, czasu przemieszczania, relacji (od punktu początkowego do końcowego), pożądanej jakości samej usługi w danym środku transportowym, pożądanego standardu obsługi w punktach transportowych (punkcie początkowym, węzłowym, skomunikowania, przesiadki lub przeładunku na inny środek transportu, punkcie docelowym), akceptowanej ceny świadczenia usługi zasadniczej i ceny za usługi towarzyszące (utożsamiane z serwisem dodatkowym)

Do przykładowych kryteriów wyboru w przewozach osób można zaliczyć: czas przemieszczania, cenę usługi, komfort podróżowania, niezawodność, dostępność środka transportowego, serwis informacyjny.

Czynniki zniechęcające usługobiorców do korzystania z usług PKP (wg Czynniki zniechęcające usługobiorców do korzystania z usług PKP (wg. badań E. Załogi) zbyt wysoka cena i mała ich elastyczność, brak dostaw w ściśle określonym czasie, brak dostaw „dom-dom”, długa procedura zamawiania i przygotowania, braki specjalizowanego taboru, mała elastyczność pracy w soboty i niedziele.

Do głównych kryteriów wyboru stosowanych przez usługobiorców transportu w przewozach ładunków można zaliczyć: cenę usługi, czas przemieszczania (szybkość handlowa), wielkość maksymalną jednorazowej partii ładunku, bezpośredniość dostaw, niezawodność i regularność połączeń, skalę „ubytków naturalnych”, możliwość minimalizacji zapasów magazynowych poprzez np. dostawy „just in time”, elastyczność oferty.

Najczęstsze oczekiwania usługobiorców względem polskich przewoźników: możliwość negocjacji umowy przewozu i ceny, terminowość dostaw, spełnienie indywidualnych życzeń klientów, bezpośredniość, bezpieczeństwo przesyłki, kompleksowość obsługi, gwarancje nie pogorszenia jakości ładunku i minimalne ubytki.

Produkty transportu Produktem są wszystkie dobra i usługi, które można zaoferować nabywcom do konsumpcji lub użytkowania. Produktem jest więc rzecz, materiał, usługa, pomysł technologiczny, organizacyjny, idea. Na wiele produktów składają się elementy materialne i niematerialne (np. wymiana zużytej części w silniku samochodu). Przez produkt-usługę w transporcie należy rozumieć możliwość przemieszczania osoby lub ładunku z miejsca początkowego do miejsca docelowego określonym środkiem transportu, po wyznaczonej (obranej) trasie i w określonym czasie. Realizacja produktu-usługi w transporcie jest możliwa do wykonania przez takie środki transportu, jak: pociąg, autobus, samochód, barkę (zestaw barek), statek, prom, samolot.

Aby zadowolić klienta firm transportowych należy: 1) wybrać rodzaj produktu (usługi), który zamierzamy oferować; 2) ustalić funkcje użytkowe, jakie produkt musi spełnić, aby zadowolić nabywcę; 3) zaprojektować sposób wykonania produktu (usługi); 4) zapewnić jego wysoką jakość; 5) dokonać wyboru najbardziej odpowiedniego opakowania; 6) zaprojektować nazwę produktu kojarzącą się z wyrobem i jego zastosowaniem (nazwę oryginalną i zarazem łatwą do zapamiętania); 7) określić warunki i czas gwarancji oraz rodzaj usług oferowanych razem z produktem.

Rysunek 1. Struktura produktu-usługi w transporcie

GŁÓWNE CECHY PRODUKTÓW TRANSPORTU Bezpieczeństwo w usługach transportowych W przewozach osób: bezpieczeństwo osobiste (w środku transportu i na dworcach), bezpieczeństwo przewożonego bagażu, w przewozach ładunków: bezpieczeństwo nadanych przesyłek, ewentualna skala ubytków naturalnych, sposoby dochodzenia reklamacji i roszczeń, potrzeba ubezpieczenia ładunku na czas przewozu.

DOSTĘPNOŚĆ USŁUG dostępność do punktów transportowych (stacji, portów, terminali itp.), dostępność do tras międzynarodowych (AGC, AGTC, TFR i innych), dostępność do krajowych dróg i szlaków komunikacyjnych, dostępność do węzłów logistycznych.

SZYBKOŚĆ REALIZACJI USŁUG A) w przewozach osób - pożądany krótki czas przemieszczania, dogodne czasy wyjazdu i dotarcia do celu, korzystna szybkość handlowa, dogodne skomunikowania B) w przewozach ładunków szybkość to: gwarantowany czas dostawy, małe zamrożenie środków obrotowych, dostawy „just in time”, eliminacja kosztownych magazynów.

Jakość w usługach transportowych to między innymi: terminowość, punktualność, dostawa na określony czas, minimum ubytków (strat), oferta wyprzedzająca potrzeby klienta, dostawy od „drzwi do drzwi”, kompleksowość oferty.

Rys. 2. Zależność poziomu sprzedaży i zysku od czasu obiegu produktu-usługi na rynku

Celowość badania rynku życia usług transportowych Aby można było oddziaływać na przebieg cyklu życia produktu należy prowadzić systematyczną i szczegółową analizę poszczególnych jego faz. Długość całego cyklu i jego poszczególnych faz mogą determinować takie czynniki, jak: cechy oferty usługowej, charakter zaspokajanych potrzeb, cechy popytu, stopień skomplikowania danej usługi (z punktu widzenia techniki i technologii jego wytworzenia), stopień nowości lub moralnego starzenia, wpływ czynnika mody, wpływ liczby i struktury potencjalnych konsumentów oraz ich potrzeb, wachlarz usług substytucyjnych i komplementarnych na rynku itp.

Proces planowania nowego produktu-usługi w transporcie można podzielić na osiem faz: 1. Kreowanie pomysłów nowych usług. 2. Ocena pomysłów, tj. określenie kryteriów oceny. 3. Rozwój koncepcji nowej usługi i jej testowanie. 4. Analiza ekonomiczna, tj. sprawdzenie czy możemy osiągnąć przewidywana sprzedaż. 5. Przygotowanie „prototypu” wzorcowej usługi i jej testowanie. 6. Przygotowanie oferty usługowej w ograniczonej skali, jej lansowanie oraz sprawdzenie, jak rynek reaguje na nowość. 7. Opracowanie prognoz (szacunków) sprzedaży nowych usług. 8. Podjęcie masowej produkcji i sprzedaży nowych rodzajów usług.

Współczesne zmiany w transporcie Nowy podział całego rynku transportowego na świecie, w Europie i w Polsce (wg. zmienionych kryteriów). Przewozy pasażerskie: wzrost motoryzacji indywidualnej, wzrost znaczenia komunikacji zbiorowej, pociągi dużych prędkości, metro w aglomeracjach, wzrost aktywności towarzystw lotniczych. Przewozy towarowe: usługi logistyczne, wzrost znaczenia transportu kombinowanego, wzrost udziału transportu samochodowego (głównie prywatnego) w globalnych przewozach, kongestie, „sprawca external cost - płaci”, mniej ładunków masowych, więcej drobnicy i ładunków wysoko przetworzonych.