Jerzy Błażejowski Rada Główna Szkolnictwa Wyższego zorganizowana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego stycznia 2008 roku Warszawa Szkoła Główna Handlowa NOWE WYZWANIA STOJĄCE PRZED SZKOLNICTWEM WYŻSZYM Konferencja pod hasłem NOWE FINANSOWANIE. WIĘKSZA DOSTĘPNOŚĆ. LEPSZA JAKOŚĆ

Podstawowe wyzwania stojące przed szkolnictwem wyższym Zapewnienie młodzieży sprawiedliwego dostępu do edukacji na poziomie wyższym Dostosowywanie kształcenia do oczekiwań studentów i oczekiwań społecznych Kreowanie i rozwijanie mechanizmów współdziałania nauki i szkolnictwa wyższego z gospodarką Przy Ustawicznym unowocześnianiu oferty edukacyjnej, idącym w parze z dbałością o wysoką jakość kształcenia Promowaniu i umacnianiu obecności Polski w europejskim i globalnym obszarze szkolnictwa wyższego

legislacyjnej finansowania uczelni funkcjonowania uczelni relacji państwo/uczelnie usytuowania i kompetencji instytucji obszaru nauki i szkolnictwa wyższego Działania, jakie należy podjąć aby szkolnictwo wyższe mogło funkcjonować i konkurować w europejskiej i globalnej przestrzeni edukacyjnej w sferze

Szybka nowelizacja ustawy - Prawo szkolnictwie wyższym (i innych ustaw) celem wprowadzenia niezbędnych uzupełnień i dokonania zmian usuwających niedociągnięcia Legislacja Przykłady wprowadzenie przepisów dotyczących Krajowej Struktury Kwalifikacji wprowadzenie przepisów umożliwiających organizowanie kształcenia nieformalnego na poziomie wyższym ujednolicenie przepisów dotyczących studiów doktoranckich i doktorantów Szczegółowe propozycje zostały złożone Ministrowi Nauki i Szkolnictwa Wyższego wraz z uchwałą Rady Głównej (166/2007)

Głęboka nowelizacja ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym (i innych ustaw) – po osiągnięciu konsensusu co do konkretnych rozstrzygnięć w sferze polityki finansowania szkolnictwa wyższego i nauki systemów stypendialnych dla doktorantów i studentów systemów kredytowych dla doktorantów i studentów współodpłatności za kształcenie na poziomie wyższym reguł kształcenia na studiach pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia odpowiedzialności państwa za jakość kształcenia oraz uzyskiwane kwalifikacje i dyplomy ukończenia studiów modelu kariery akademickiej i naukowej polityki zatrudniania w uczelniach i instytucjach naukowych zasad i poziomu wynagrodzenia pracowników uczelni zakresu autonomii uczelni powiązań kształcenia na poziomie wyższym z badaniami zasad współpracy uczelni z otoczeniem

Finansowanie budżetowe szkolnictwa wyższego i nauki Finansowanie budżetowe nauki i szkolnictwa wyższego wytyczone Strategią Lizbońską Postulat Ustalenie państwowej strategii w zakresie finansowania budżetowego w relacji do PKB. Podjęcie zobowiązań przez najwyższe władze ustawodawcze i wykonawcze odnośnie przeznaczania określonej części budżetu państwa na szkolnictwo wyższe i naukę.

Zasady podziału środków budżetowych dywersyfikacja finansowanie podstawowe (statutowe) jednostek o znaczeniu strategicznym dla Państwa (uczelni, instytutów naukowych): a) działalności edukacyjnej b) działalności naukowej finansowanie zadaniowe (na zasadach konkursowych), dostępne dla wszystkich pomoc materialna dla doktorantów i studentów systemy kredytowe dla doktorantów i studentów

Współodpłatność za studia Powszechne czesne (?) Czesne uzależnione od budżetowego finansowania podstawowego (statutowego) (?) Czesne uzależnione od finansowania zadaniowego (?)

Kształcenie na pierwszym i drugim stopniu Zróżnicowanie profili studiów na przygotowujące do wykonywania zawodu (zawodowe) przygotowujące do wykonywania pracy Reguły kształcenia: na kierunkach studiów/specjalnościach, według programów nauczania Wymagania kadrowe i w zakresie infrastruktury Wewnętrzne systemy oceny jakości kształcenia Nazewnictwo dyplomów ukończenia studiów

Kształcenie na trzecim stopniu Formuła studiów (kto może je prowadzić) środowiskowe studia doktoranckie interdyscyplinarne studia doktoranckie Różne rodzaje doktoratów: naukowe, profesjonalne, zawodowe Reguły kształcenia

Polityka kadrowa Zasady zatrudniania etatyzacja w uczelniach odniesiona do zadań finansowanych z budżetu w ramach dotacji podstawowej (statutowej) pozostawienie uczelniom swobody w ustalaniu własnej polityki w zakresie zatrudniania w pozostałych obszarach aktywności Model kariery naukowej/akademickiej poprzez stopień naukowy doktora, doktora habilitowanego i tytuł profesora (obecny) poprzez stopień naukowy doktora, doświadczenie zawodowe (w tym obowiązkowy staż podoktorski w innym ośrodku), konkurs, przynajmniej dwie oceny kwalifikacyjne, veniam legendi (tenure) (przyszłościowy) Przejście w stan spoczynku po osiągnięciu wieku emerytalnego

Autonomia uczelni Katalog obszarów, których powinna dotyczyć Jej zasięg w relacji do ustaleń w zakresie wcześniej poruszonych kwestii (finansowania podmiotowego/zadaniowego, zasięgu pieczy państwa nad procesem kształcenia, zasięgu ingerencji państwa w funkcjonowanie uczelni, ustanowienia czesnego) Autonomia a profesjonalizacja zarządzania uczelniami Autonomia a oczekiwania społeczne względem uczelni

Kluczowe dla przyszłych rozwiązań dotyczących szkolnictwa wyższego i nauki będzie ustalenie zakresu autonomii uczelni i ingerencji państwa w funkcjonowanie obu sektorów. Trudno oczekiwać, aby wykorzystywanie dotacji budżetowej nie było kontrolowane przez państwo. Z drugiej strony nie można narzucać uczelniom metod kształcenia oraz sposobów dochodzenia do celu jakim jest wypromowanie absolwenta.

Obowiązkiem państwa jest finansowanie lub współfinansowanie kształcenia na poziomie wyższym, ale też wyartykułowanie oczekiwań społecznych względem środowisk, które w tym uczestniczą. Zrozumiałe jest więc oddziaływanie państwa na funkcjonowanie szkolnictwa wyższego i nauki. Nie może ono jednak ograniczać roli instytucji akademickich i naukowych w poszukiwaniu prawdy, kreowaniu i upowszechnianiu wiedzy i osiągnięć twórczych, promowaniu kultury oraz formowaniu fundamentu intelektualnego społeczeństwa.

Konkluzje Należy podjąć zdecydowane kroki na rzecz wzrostu finansowania budżetowego szkolnictwa wyższego i nauki Należy powołać zespół reprezentujący instytucje funkcjonujące w obszarze szkolnictwa wyższego i nauki, który – przy współudziale Ministra Nauki i Szkolnictwa wyższego – przygotuje projekty ustaw nowelizujących istniejące regulacje Należy podjąć działania promujące innowacyjne rozwiązania w szkolnictwie wyższym i nauce

Dziękuję Pani Minister za umożliwienie przedstawienia wniosków z debaty jaka miała miejsce na posiedzeniu plenarnym Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego w dniu 17 stycznia bieżącego roku Wszystkim Państwu dziękuję za uwagę