Procesy informacyjne w zarządzaniu

Literatura Józef Oleński: EKONOMIKA Informacji. Podstawy Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2001 Józef Oleński: EKONOMIKA Informacji. Metody Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003

Literatura Nowicki A. (red.): Analiza i modelowanie systemów informacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Wrocław 2009 Ryszard Zygała: Podstawy zarządzania informacją w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wrocław 2007

Ogólna definicja procesu informacyjnego Przez proces informacyjny rozumiemy proces semiotyczny, ekonomiczny i techniczny, który realizuje co najmniej jedną z następujących funkcji:

1) generowanie (produkcja) informacji, 2) gromadzenie (zbieranie) informacji, 3) przechowywanie (pamiętanie, magazynowanie, archiwowanie) informacji, 4) przekazywanie (transmisja) informacji, 5) przetwarzanie (przekształcanie, transformacja, translacja) informacji, 6) udostępnianie (upowszechnianie) informacji, 7) interpretacja (translacja na język użytkownika) informacji, 8) wykorzystywanie (użytkowanie) informacji.

Fazy procesu informacyjnego Proces informacyjny możemy także postrzegać jako sekwencję następujących po sobie technologicznych faz odpowiadających poszczególnym funkcjom.

Są to następujące fazy: 1) generowania informacji, 2) gromadzenia informacji, 3) przechowywania informacji, 4) transmisji informacji, 5) transformacji informacji, 6) udostępniania informacji, 7) interpretacji informacji, 8) wykorzystywania informacji

Rodzaje źródeł informacji w procesie informacyjnym Generowanie informacji jest pierwszą fazą każdego procesu informacyjnego. Polega ona na wygenerowaniu informacji w określonym języku i nadaniu jej formy wiadomości. Robi to człowiek lub maszyna mająca zdolność produkowania wiadomości. Ludzi lub maszyny generujące informacje w formie wiadomości nazywamy generatorami informacji.

Wyróżniamy trzy rodzaje źródeł informacji: • źródła pierwotne, • źródła wtórne, • źródła pochodne.

Pierwotne źródła informacji Pierwotnymi źródłami informacji są realne obiekty, procesy albo zdarzenia społeczne lub ekonomiczne. Są one postrzegane przez generatora informacji. W przypadku pierwotnych źródeł informacji generatorem informacji jest człowiek lub maszyna mająca właściwości postrzegania cech obiektów, zjawisk i procesów świata zewnętrznego, a także odwzorowywania ich za pomocą znaków wybranego języka.

Wtórne źródła informacji Przez wtórne źródła informacji rozumiemy systemy społeczno-gospodarcze, dysponujące „własnymi”, wewnętrznymi systemami informacyjnymi, z których jest pobierana informacja do danego procesu informacyjnego. Generator informacji w danym procesie informacyjnym sam nie obserwuje i nie mierzy realnych procesów społecznych czy ekonomicznych, lecz czyni to podmiot – system – społeczno gospodarczy stający się w ten sposób źródłem informacji dla danego procesu informacyjnego.

Pochodne źródła informacji Pochodnymi źródłami informacji są zasoby informacyjne innych procesów lub systemów informacyjnych, które w danym procesie są wykorzystywane jako źródła informacji. Z pochodnymi źródłami informacji mamy więc do czynienia wtedy, gdy generowanie informacji polega na pozyskiwaniu ich z innych procesów lub systemów informacyjnych. Typowymi przykładami procesów informacyjnych korzystających ze źródeł pochodnych są systemy księgowe, informacji podatkowej, celnej, banków. Większość informacji upowszechnianych przez prasę, radio, telewizję pochodzi ze źródeł pochodnych, np. z agencji prasowych, a niewielka tylko ich część ze źródeł wtórnych, a jeszcze mniejsza ze źródeł pierwotnych – od korespondentów.

Ograniczenia generowania informacji w systemach społeczno-gospodarczych Możliwości generowania informacji podlegają ograniczeniom obiektywnym, niezależnym od gestora procesu informacyjnego, a także subiektywnym, zależnym od jego decyzji. Ograniczenia te nazywamy klatkami i dzielimy na: • klatkę dostępności źródła informacji, • klatkę wiedzy, • klatkę językową.

Klatka dostępności źródła informacji Klatka dostępności źródła informacji to zbiór ograniczeń, które uniemożliwiają, utrudniają bądź deformują postrzeganie obiektów i ich cech w celu wygenerowania określonego zakresu informacji, w określonym czasie, w określonym miejscu, w określonym języku, w określonej formie wiadomości, na określonym nośniku materialnym. (chodzi o niedostępność źródła informacji, a nie o brak dostępu do informacji jako takiej. Źródłem informacji jest obiekt, proces bądź zdarzenia ekonomiczne, społeczne, techniczne. )

Rodzaje barier dostępności źródeł informacji: bariery techniczne bariery prawne bariery organizacyjne bariery ekonomiczne bariery psychologiczne bariery metainformacyjne, czyli brak informacji o źródłach informacji, ich zawartości, jakości i sposobach dostępu.

Klatka wiedzy W każdym procesie informacyjnym generator informacji – człowiek lub maszyna - generuje informacje na podstawie pewnych reguł. Reguły wymagają dysponowania zbiorem modeli:

Są to: model użytkownika, opisujący potrzeby informacyjne użytkowników, model rzeczywistości, przedstawiający realne obiekty, procesy lub zdarzenia, których informacja dotyczy lub które odwzorowuje, model źródeł informacji, badający źródła informacji pierwotnych, wtórnych, pochodnych, model pozyskiwania informacji ze źródeł, analizujących technologię, organizację, metody i aspekty ekonomiczne pozyskiwania informacji ze źródeł pierwotnych, wtórnych lub pochodnych

Modele te stanowią niezbędną wiedzę generatora informacji Modele te stanowią niezbędną wiedzę generatora informacji. Tworzą one zbiór ograniczeń, które nazywamy klatką wiedzy.

Klatka językowa W procesach informacyjnych w systemach społeczno-gospodarczych korzysta się najczęściej z wielu wyspecjalizowanych języków. Często modele konstruuje się nie w jednym, lecz w wielu językach, np. oprócz opisu tekstowego jakiegoś obiektu w języku etnicznym, opracowuje się dla jakiegoś fragmentu opis w języku obowiązującego standardu księgowości, algebry liczb rzeczywistych, uzupełnia makietą lub mapą oraz wykresami.

Normalizacja w generowaniu informacji ograniczenia w fazie generowania informacji , nazwane klatkami, determinują łącznie zakres informacji możliwej do generowania w danym procesie informacyjnym. Możemy wygenerować tylko taką informację, która „mieści się” we wszystkich trzech klatkach. Zwiększenie możliwości generowania informacji w procesie informacyjnym następuje przez działania mające na celu eliminowanie lub przesuwanie barier tych klatek.