GROMADZENIE INFORMACJI O PACJENCIE I JEGO RODZINIE

ZASADY KOMUNIKOWANIA SIĘ PIELĘGNIARKI Z PACJENTEM

KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA ( komunikowanie się, porozumiewanie się) – proces wzajemnej wymiany informacji pomiędzy ludźmi biorącymi udział w tym procesie

KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA - z jednej strony tworzy ona wspólny system społeczny, gdyż komunikują się przynajmniej dwie osoby, a często i więcej, wspólnie tworząc system informacji.

Z drugiej strony proces ten jest podstawą podejmowania przez człowieka wszelkich działań pozwalających na rozwiązywanie zadań, problemów, odbiór i przetwarzanie informacji.

TEORIE KOMUNIKACJI – prezentują różne podejścia do analizy komunikowania się ludzi. Na obecnym poziomie wiedzy istnieje wiele teoretycznych interpretacji komunikowania się interpersonalnego.

TEORIE KOMUNIKACJI Teorie mechanistyczne Teorie psychologiczne Teorie systemowe

FORMY KOMUNIKACJI MIĘDZYLUDZKIEJ

Ze względu na rodzaj komunikatu wyróżnia się dwie podstawowe formy komunikacji: werbalną (słowną) niewerbalną (bezsłowną, pozawerbalną)

Komunikacja werbalna. Pojęcie „werbalna” pochodzi od słowa verbum, oznaczającego wyraz mówiony, czyli słowo.

MOWA jest specyficznym, ludzkim sposobem porozumiewania się MOWA jest specyficznym, ludzkim sposobem porozumiewania się. Za jej pomocą można wyrazić myśli i uczucia, wymienić informacje

Mowa ludzka jest używana na wiele sposobów, a jest rozbudowywana przez komunikację niewerbalną.

RODZAJE MOWY: Nieformalna (okazjonalna) – pogawędki, zawierające mało informacji (duża ilość czasowników i zaimków) Formalna – zaplanowane i celowe wypowiedzi w bogatej oprawie gramatycznej (duża ilość rzeczowników i przymiotników)

Ze względu na cel wypowiedzi w komunikacji werbalnej, Szewczyk wyróżnia następujące rodzaje komunikatów: informacje polecenia nakazy, zakazy stwierdzenia pytania

Znaczenie wypowiedzi werbalnych uzależnione jest od wielu elementów pozawerbalnych np.: ton głosu, rytm mowy, akcentowanie, melodyka głosu, tembr głosu, wady wymowy, wtrącenia, typ używanego języka (np.: urzędowy i/lub gwarowy), zasób słownictwa.

Stąd komunikat analizowany pod kątem tych czynników może być wyrażony w sposób nakazujący, zakazujący, rozkazujący lub ironiczny.

Komunikacja niewerbalna – to bezsłowne przekazywanie informacji – komunikacja ukryta, symboliczna, język ciała.

Kanał niewerbalny przekazuje „obraz duszy”, czyli nastroje, postawy, uczucia i emocje.

Do niewerbalnych komunikatów zalicza się: Gestykulację Mimikę twarzy Postawę ciała Dystans fizyczny (strefa 1-intymna- do 0.5 m; s. 2- dystans osobisty – ok..120cm; s.3-dystans towarzyski 120-360 cm; s.4-dystans oficjalny powyżej 360cm) Wygląd fizyczny Kontakt wzrokowy Zachowania dotykowe

STYLE KOMUNIKOWANIA SIĘ

STYL KOMUNIKACJI INERPERSONALNEJ jest to wzór przekazywania komunikatów werbalnych i niewerbalnych, uwzględniający koncentrację na partnerze interakcji.

STYL KOMUNIKOWANIA określany jest też jako sposób porozumiewania się człowieka z innymi, czyli sposób werbalnego i niewerbalnego reagowania na sygnały dotyczące tego, jak określone treści powinny być przyjmowane, interpretowane lub rozumiane.

WYRÓŻNIA SIĘ DWA STYLE KOMUNIKOWANIA SIĘ: Styl partnerski – komunikowanie się jest skoncentrowane zarówno na własnej osobie, jak też osobie partnera; Styl niepartnerski – komunikowanie skoncentrowane na własnej osobie –egocentryczny lub osobie partnera – allocentryczny.

KOMUNIKACJA INERPERSONALNA PIELĘGNIARKI Z PACJENTEM

OGÓLNE CELE KOMUNIKOWANIA SIĘ PIELĘGNIARKI Z PACJENTEM: Nawiązanie i podtrzymanie werbalnego i niewerbalnego kontaktu; Wymiana informacji.

WYRÓŻNIAMY DWA POZIOMY KOMUNIKOWANIA SIĘ: Poziom relacji; Poziom treści.

POZIOM RELACJI określa sposób nawiązywania kontaktu werbalnego i niewerbalnego z pacjentem, czas, miejsce i okoliczności komunikowania.

POZIOM TREŚCI określa zakres i charakter komunikatów otrzymywanych i przekazywanych wzajemnie przez pielęgniarkę i pacjenta.

Poziom relacji i treści wyznaczają charakter komunikowania się pomiędzy pielęgniarką a pacjentem, który może zawierać element emocjonalny i poznawczy.

Cele szczegółowe komunikowania się pomiędzy pielęgniarką a pacjentem; ustalenie rozpoznania pielęgniarskiego, planowanie zindywidualizowanej opieki nad pacjentem i jego rodziną,(informowanie), realizowanie zaplanowanych działań pielęgniarskich (doradzanie, zachęcani, pomaganie, wspieranie, uspokajanie), ocena osiągniętych celów pielęgnowania.

W całościowym, zindywidualizowanym pielęgnowaniu szczególne znaczenie ma porozumiewanie się pomiędzy pielęgniarką a pacjentem i/lub jego rodziną.

Porozumiewanie się pozwala na : Nabranie przez pacjenta zaufania do pielęgniarki, Uzyskanie przez pielęgniarkę jak najszerszego zakresu danych o funkcjonowaniu podopiecznego w wymiarze biologicznym, psychicznym,społecznym, duchowym i kulturowym; Współpracę i współdziałanie pacjenta w gromadzeniu informacji, planowaniu, realizowaniu i ocenianiu osiągniętych celów pielęgnowania

ZASADY KOMUNIKOWANIA SIĘ PIELĘGNIARKI Z PACJENTEM

Zasady to „podstawowe reguły wykonywania zadań i rozwiązywania problemów zawodowych, wypracowane w oparciu o wiedzę i wyniki badań nauk podstawowych” (Ciechaniewicz 1999)

Zasady komunikowania się określają sposób efektywnego porozumiewania się pomiędzy pielęgniarką a pacjentem.

ZASADY KOMUNIKOWANIA SIĘ PIELĘGNIARKI Z PACJENTEM:

1) Zasada podmiotowego traktowania pacjenta: Pacjent jest osobą współuczestniczącą w podejmowaniu decyzji dotyczących rozpoznania, planowania, realizowania i oceniania osiągniętych celów opieki pielęgniarskiej.

2) Zasada partnerskiego stylu komunikowania się. Pielęgniarka i pacjent, porozumiewając się w sposób partnerski, uznają wzajemnie ważność swoich problemów, potrzeb i oczekiwań.

Podstawowymi założeniami partnerstwa w komunikowaniu są: określona odpowiedzialność pielęgniarki i pacjenta za pielęgnowanie, dobrowolność komunikowania się, obustronna wola negocjowania, korzyści z komunikowania się dla pielęgniarki i pacjenta.

3) Zasada współpracy i współdziałania w osiąganiu celów pielęgnowania, w tym komunikowania. Przestrzeganie tej zasady pozwala i ułatwia pacjentowi i pielęgniarce podjąć decyzje w zakresie diagnozy pielęgniarskiej, planu opieki, jej realizacji i oceny osiągniętych celów.

4) Zasada otwartości w komunikowaniu Zasada ta pozwala na zaspokojenie ważnych potrzeb w sytuacji, gdy pomoc i współpraca pacjenta są konieczne. Ta zasada pozwala na ograniczenie przewagi ze strony pielęgniarki, odczuwanej przez pacjenta, a wynikającej z jej roli lub sytuacji (wyrażanie własnych opinii, przekonań lub odczuć; uczciwe odpowiadanie na pytanie pacjenta; otwarta postawa ciała – pochylona do przodu).

5) Zasada dwukierunkowego (dwustronnego) charakteru komunikowania się. Dwukierunkowość oznacza zmianę roli z nadawcy na odbiorcę oraz odbiorcy na nadawcę. Oznacza to, że informacja przekazywana pacjentowi przez pielęgniarkę jest zgodna z jej intencją. Pacjent interpretuje uzyskaną informację w taki sam sposób jak pielęgniarka, a następnie przekazuje pielęgniarce informację zwrotną. W tej sytuacji i pacjent staje się nadawcą, a pielęgniarka odbiorcą informacji.

6) Zasada empatii w komunikowaniu. Postawa empatyczna to chęć zrozumienia i poznania myśli oraz odczuć pacjenta poprzez wczuwanie się w jego rolę (empatia poznawcza) oraz umiejętność odczuwania reakcji pacjenta adekwatnie do własnych indywidualnych odczuć (empatia emocjonalna). W pielęgnowaniu pacjenta szczególną rolę przypisuje się empatii poznawczej.

7) Zasada kompetentnego informowania. Pielęgniarka ma obowiązek: informowania pacjenta o jego prawach, udzielania informacji o stanie zdrowia w „zakresie koniecznym do sprawowania opieki pielęgnacyjnej,” zachowania tajemnicy informacji związanych z pacjentem, przekazywania niezbędnych informacji rodzinie pacjenta uczestniczącej w pielęgnowaniu.

8) Zasada ukierunkowanego obserwowania. W trakcie komunikowania pielęgniarka zwraca uwagę na takie elementy komunikacji niewerbalnej jak: Ruchy ciała, mimikę twarzy, gestykulację, postawę ciała; Wygląd fizyczny Zachowania dotykowe podczas powitania, wykonywania czynności pielęgnacyjnych; Zachowania parajęzykowe tj. tembr głosu, artykulacja, głośność, tempo mówienia Dystans fizyczny; Wpływ zachowań niewerbalnych na kontynuowanie wypowiedzi werbalnej.

9) Zasada aktywnego słuchania. Aktywne słuchanie – to umiejętność reagowania odbiorcy w sposób werbalny lub niewerbalny na wypowiedź nadawcy, zakładająca uważne słuchanie przez odbiorcę, powtórzenie sensu jego wypowiedzi, co pozwala nadawcy wierzyć, że został wysłuchany i zrozumiany.

10) Zasada stosowania werbalnych i niewerbalnych form komunikowania.

11) Zasada zachowania dystansu fizycznego. Najbardziej optymalna odległość w trakcie rozmowy pomiędzy pielęgniarką a pacjentem wynosi ok.. 1,5 m. Taka odległość umożliwia nawiązanie kontaktu i stworzenie atmosfery zaufania i poczucia bezpieczeństwa, jednocześnie uniemożliwia naruszenie indywidualnej przestrzeni osobistej zarówno pielęgniarki, jak i pacjenta.

12) Zasada utrzymywania kontaktu wzrokowego. Kontakt wzrokowy powinien trwać ok.. 5sek. za każdym razem, kiedy spoglądamy na rozmówcę. Jest szczególnie ważny w trakcie przekazywania informacji, wyjaśniania, aktywnego słuchania, odpowiadania na pytania. Utrzymywanie kontaktu wzrokowego: świadczy o aktywnym słuchaniu, potwierdza autentyczność wypowiedzi, umożliwia obserwowanie reakcji niewerbalnych.