Specyfika komunikowania w i-nauczaniu (wybrane problemy) Maria Wilkin mwilkin@uw.edu.pl Centrum Otwartej i Multimedialnej Edukacji UW www.come.uw.edu.pl

Komunikowanie – czym jest? Komunikowanie jest rodzajem kontaktu nawiązanego za pomocą zmysłów, bądź także specjalnie do tego przystosowanych narzędzi (środków komunikowania), między co najmniej dwiema osobami, z których jedna (nadawca) przekazuje drugiej (odbiorcy) za pomocą zrozumiałych dla nich obu znaków pewne treści pojęciowe lub emocje z zamiarem wywołania u odbiorcy określonych reakcji. M. Mrozowski (2001) Media masowe

Model komunikowania Kto mówi (analiza nadawcy) Co mówi (analiza treści) Jakim środkiem (jakim medium) Do kogo (analiza odbiorcy) W jakim skutkiem (analiza efektów)

Proces komunikowania bezpośredniego Nadawca Odbiorca Odbiorca Nadawca Przekaz Przekaz

Proces komunikowania w i-nauczaniu D W C O D B I R C A

Uwarunkowania komunikacji w i-nauczaniu Brak bezpośredniego kontaktu ze studentem Środowisko internetu i jego specyficzny multimedialny język Pisemna forma komunikacji nauczyciela ze studentami i studentów między sobą Asynchroniczność i indywidualizacja kontaktu

Mówienie a pisanie Mówienie jest naturalne, jest fizjologiczne, jest łatwiejsze od nie mówienia. Trudno jest nie mówić. Milczenie ciąży. Tylko z prawdziwym przyjacielem można milczeć. Milczenie jest pewnym rodzajem mówienia. Milczenie jest odpowiedzią. Wynika z kontaktu i wytwarza kontakt. Pisanie to praca. Pisaniu towarzyszy refleksja, towarzyszy odpowiedzialność (z wykładu prof. Bralczyka)

Cechy komunikacji ustnej Nadawanie i odbiór odbywa się w tym samym miejscu i czasie Komunikat składa się z elementów językowych i pozajęzykowych (mimika i gestykulacja mówiącego – kod kinetyczny) Zmieniająca się relacja przestrzenna (kod proksemiczny) Powiązanie z sytuacją (kod sytuacyjny, kulturowy) Na ogół jest to dialog

Cechy komunikacji pisemnej Składa się z dwóch oddzielnych faz: w innym miejscu i czasie odbywa się konstruowanie tekstu, a w innym jego odbiór (nie ma znaków kinetycznych, proksemicznych i sytuacyjnych (kulturowych) Ma zawsze charakter monologu (jednokierunkowy)

Różnice między językiem ustnym a pisanym Wyraźnie widoczny metakomunikat Dialog Bardziej ekspresywny, emocjonalny Niespójność składniowa, luki, przeskoki, potoczne słownictwo Spójniki: ale, bo, chociaż, i, albo Metakomunikat słaby lub ukryty Monolog Koncentracja na temacie, logiczniejszy Staranny dobór słownictwa i składni Spójniki: lecz, ponieważ, jakkolwiek, aczkolwiek, oraz, lub

Co przekazujemy w formie pisemnej? Wiedzę specjalistyczną Informacje o kursie Instrukcje do zadań Pytania do dyskusji Odpowiedzi na pytania Indywidualne opinie o wykonanych zadaniach Zachęty do aktywności Podsumowania dyskusji i zadań

Jakie odmiany i style języka pisanego w e- nauczaniu? Styl naukowy Styl potoczny Elementy innych stylów (artystycznego, urzędowego) Indywidualne style osób piszących Specyficzny mix języka mówionego i pisanego

Co może generować nieporozumienia i problemy? 1 Niefortunna konstrukcja gramatyczna Niedopowiedzenia (pominięcia istotnych składników zdania) Użycia niejednoznacznego terminu Nadmierne niedopowiedzenia Nieuchwytne metafory Użycie zwrotów ubogich w treści opisowe Wypowiedzi niejasne, które dałoby się skorygować przez kontekst Za długie wypowiedzi

Co może generować nieporozumienia i problemy? 2 Środowisko internetu Pierwsze wrażenie Nasze „poznawcze skąpstwo” Przyjęte uprzedzenia i stereotypy „Pisemne zachowania” różnych typów studentów

Typy studentów online wg S. Ko, St. Rossen, Teaching Online Hałaśliwy Cichy Przeszkadzający Wszystkowiedzący Podburzacz Spóźnialski Agresywny Przeciągający „Muszę mieć 5”

Jak można zapobiegać nieporozumieniom i problemom?1 Podawać wyczerpujące informacje (przed rozpoczęciem zajęć) o: - kursie (celach, treściach, lekturach, aktywnościach, pracach zaliczeniowych, zasadach oceniania, terminach) tym, czego oczekujemy od studentów, czego oni mogą oczekiwać od nas i jak mogą się z nami kontaktować - wymaganiach technicznych (sprzęt, oprogramowanie, przeglądarka, programy do odtwarzania różnego rodzaju plików) - co i gdzie mogą znaleźć na stronie kursu

Jak można zapobiegać nieporozumieniom i problemom?2 Materiały udostępniać stopniowo Informować na bieżąco o tym, co nowego w danym tygodniu zajęć Zapewnić wsparcie merytoryczne i techniczne Monitorować aktywność i zachęcać do niej w różny sposób Zapewnić dostęp do uzyskanych wyników Podtrzymywać kontakt, integrować grupę Zachęcać do wzajemnej pomocy

Jak można zapobiegać nieporozumieniom i problemom?3 Wykorzystywać dostępne formy kontaktu ze studentem asynchroniczne (różnego rodzaju fora dyskusyjne, pliki dźwiękowe) synchroniczne (czat, skype) Korzystać z technicznych możliwości wyróżniania tekstu (pogrubienia, podkreślenia, wielkie litery, kolor) i ocieplania kontaktu (emotikony) Na pytania i „zachowania” studentów reagować życzliwie (pozytywnie sformułowanym komunikatem) i z dystansem

Podsumowanie Internet, który integruje rozmaite techniki, kody i formaty, dając możliwość na przekaz multimedialny, jednocześnie przywraca rangę słowa pisanego. W i nauczaniu zmienia się sposób posługiwania się słowem pisanym, jak i całą sferą wymiany informacji za pomocą pisma. Tekstowa forma komunikacji w i-nauczaniu wymaga od nauczyciela oswojenia się z nowym sposobem porozumiewania się z uczącymi się zdalnie i wypracowania nowych umiejętności.