Rola doradcy zawodowego Ochotnicze Hufce Pracy Komenda Główna OHP Centralny Ośrodek Metodyczny Informacji Zawodowej Rola doradcy zawodowego Warszawa 2004r.

ROLA DORADCY ZAWODOWEGO (1) Doradca zawodowy podejmuje następujące działania: Udziela pomocy niedoświadczonej osobie, która dokonała nieodpowiedniego wyboru zatrudnienia w dokonaniu przeglądu i oceny obecnych i potencjalnych kwalifikacji oraz odniesieniu ich do wymagań pracy, aby klient mógł sporządzić realistyczny plan zawodowy. Dostarcza pomocy w uzyskaniu odpowiednich usług zwiększających szanse zatrudnienia, przygotowujących klienta do wejścia na rynek pracy. Usługi te mogą dotyczyć szczegółowego doradztwa: skierowania do dalszego kształcenia, szkolenia, leczenia lub rehabilitacji i często też orientacji w procesach zachodzących na rynku pracy. (R.Lamb: Poradnictwo zawodowe w zarysie - zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego Nr 9, 1998, KUP)

ROLA DORADCY ZAWODOWEGO (2) Doradca zawodowy podejmuje następujące działania: Pomaga doświadczonemu pracownikowi, który chce lub musi dokonać zmiany zawodowej w przeprowadzeniu przeglądu alternatywnych możliwości zatrudnienia i sporządzeniu planu zmiany zatrudnienia. Pomaga pracownikowi, który napotkał przeszkody w uzyskaniu lub utrzymaniu zatrudnienia lub awansowaniu, w wykryciu, przeanalizowaniu i zrozumieniu zawodowych i osobistych trudności oraz pomaga sporządzić odpowiedni plan dostosowawczy. (tamże)

UMIEJĘTNOŚCI DORADCY ZAWODOWEGO Umiejętność nawiązywania kontaktu. Umiejętność dokonywania indywidualnej lub grupowej oceny. Doradztwo grupowe. Gromadzenie i wykorzystywanie informacji dotyczących możliwości rozwoju zawodowego. Tworzenie i wprowadzanie w życie planu zawodowego Współpraca z instytucjami lokalnymi. Umiejętność zarządzania pracą. Rozwój zawodowy. (tamże)

SPOSOBY DORADZTWA Doradztwo kierujące - doradca uzyskuje od klienta informacje, rozważa wszystkie czynniki i udziela klientowi porady w sprawie najlepszej drogi zawodowej. Doradztwo niekierujące - doradca stanowi pomocną „odskocznię” dla rozwiązywania problemów przez klienta i znalezienia przez niego rozwiązania. Doradztwo eklektyczne - doradca rozważa potrzeby klienta i stosuje w zależności od okoliczności kierujące lub niekierujące podejście, aby pobudzić klienta do samodzielnego znalezienia rozwiązania. Znajduje ono zatrudnienie w wielu instytucjach związanych z zatrudnieniem. (tamże)

DEFINICJE POJĘĆ Doradca zawodowy - osoba udzielająca pomocy w formie grupowych i indywidualnych porad zawodowych, młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia, uwzględniając ich możliwości psychofizyczne i sytuację życiową a także potrzeby rynku pracy oraz możliwości systemu edukacyjnego. Doradca zawodowy powinien posiadać kompetencje społeczne, do których należą: cechy osobowości, uzdolnienia i zainteresowania warunkujące powodzenie w pracy z ludźmi. (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności., 2002, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dn. 22.03.2002r. - Dz.U. Nr 32, poz.304) (Standard usługi - Poradnictwo Zawodowe, MGPiPS, 2003)

Zasady poradnictwa zawodowego Dostępność usług dla wszystkich klientów (uczniów, absolwentów szkół, poszukujących pracy). Dotarcie szczególnie do klientów (uczniów, absolwentów, poszukujących pracy) zamieszkałych na terenach małych miast i wsi. Dobrowolność korzystania z usług poradnictwa zawodowego bez względu na przynależność narodową, religijną, społeczno - polityczną czy płeć. Swoboda wyboru zawodu i miejsca zatrudnienia. Bezpłatność korzystania z usług poradnictwa zawodowego w MCIZ. Poufność i ochrona danych osobistych klientów (uczniów, absolwentów szkół, poszukujących pracy) korzystających z usług MCIZ. (Standard usługi - Poradnictwo Zawodowe, MGPiPS, 2003)

Cechy osobowościowe doradcy zawodowego Doradca zawodowy powinien cechować się: poczuciem odpowiedzialności, samokontrolą, dojrzałością i odpornością emocjonalną, logicznym rozumowaniem, zdolnością przekonywania, łatwością wypowiadania się w mowie i piśmie, umiejętnością słuchania i obserwacji, otwartością na problemy i sprawy innych, obiektywizmem i tolerancją, dobrą pamięcią, podzielnością i koncentracją uwagi, elastycznością i twórczym podejściem oraz otwarciem na problemy i sprawy innych. (tamże)

Wiedza doradcy zawodowego Wiedza doradcy zawodowego winna obejmować: zasady postępowania doradcy zawodowego podczas kontaktu z klientem, metody i techniki poradnictwa zawodowego, podstawowe zasady zachowania grupy i przewodzenia grupie, zjawiska zachodzące na rynku pracy, zakres ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. (tamże)

Zorientowanie na klienta (1) Zorientowanie na klienta ma na celu ukierunkowanie działań związanych z realizacją usługi poradnictwa zawodowego na rzeczywiste potrzeby klientów oraz realizację ich oczekiwań. Analiza potrzeb - określenie faktycznych lub co najmniej prawdopodobnych potrzeb klienta, dokonywana na podstawie wiedzy o kliencie, czerpanej z danych będących w bezpośrednim posiadaniu doradcy zawodowego oraz na podstawie przeprowadzonych z klientem rozmów i analizy jego oczekiwań. (Standard usługi - Poradnictwo Zawodowe - wg projektu PHARE finansowanego ze środków UE oraz Budżetu Państwa realizowanego pod nadzorem PARP, 2004)

Zorientowanie na klienta (2) Analiza oczekiwań klienta - polega na identyfikacji oczekiwań klienta i ich skonfrontowaniu z jego prawdopodobnymi rzeczywistymi potrzebami. Analiza możliwych działań - polega na identyfikacji katalogu możliwych do podjęcia przez doradcę działań odnoszących się do danego klienta, jak najpełniej odpowiadających oczekiwaniom i potrzebom klienta. Dostosowanie możliwości działania do oczekiwań klienta - polega na doborze najlepszych i najwłaściwszych z możliwych do zastosowanie przez doradcę działań, mających na celu jak najpełniejszą realizację potrzeb i oczekiwać klienta. (tamże)

ZASADY PODEJŚCIA DORADCY DO KLIENTA (1) Doradca powinien rozumieć siłę emocji towarzyszących i wpływających na decyzje o karierze zawodowej. Powinien pozwalać klientowi na odgrywanie głównej roli przy podejmowaniu decyzji. Powinien zadawać pytania ogólne, poszerzające, a nie naprowadzające, zwężające zakres dyskusji. Powinien zachować uwagę przy rozważaniu delikatnych nacechowanych emocjami kwestii, aby klient czuł się zachęcony do otwarcia na problem. Powinien wykształcić w sobie umiejętność widzenia spraw oczami klienta. (R.Lamb: Poradnictwo zawodowe w zarysie - zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego Nr 9, 1998, KUP)

ZASADY PODEJŚCIA DORADCY DO KLIENTA (2) Powinien określać i równoważyć złe i dobre strony różnych rozwiązań bez narzucania klientowi swojego systemu wartości. Powinien potwierdzać podjętą decyzję w toku rozmowy przez przedstawienie jej innymi słowy i objaśnianie wspólnie z klientem. Nie powinien prowadzić doradztwa w kwestiach wykraczających poza zakres doradztwa zawodowego i zdawać sobie sprawę z potencjalnej potrzeby skierowania klienta do innego specjalisty. Powinien rozpoznawać moment, kiedy już nic pozytywnego nie da się więcej uzyskać z rozmowy i przerwać ją zostawiając pozytywny ślad. (tamże)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAWODOWA - odpowiedzialność doradcy wynikająca z etyki zawodowej Świadomość własnych możliwości i ograniczeń oraz gotowość skierowania klienta do innej instytucji, która może świadczyć usługę. Ciągły rozwój zawodowy. Dostarczanie istotnych i pomocnych informacji innym osobom zawodowo pomagającym klientowi. Przestrzeganie tajemnicy zawodowej co do informacji uzyskanych od klienta i ujawnianie ich jedynie za zgodą klienta, w ramach obowiązującego prawa i przepisów. Przestrzeganie zasad etyki zawodowej oraz zasad etyki obowiązujących w danej instytucji. (tamże)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAWODOWA - odpowiedzialność doradcy wobec klienta (1) W trakcie procesu doradczego doradca: Okazuje szacunek dla wartości, indywidualności i godności klienta. Stara się osiągnąć porozumienie co do rozumienia charakteru problemu zawodowego klienta. Przedstawia jasno warunki, na jakich odbywa się poradnictwo, także fakt objęcia tajemnicą zawodową informacji uzyskanych przez doradcę podczas rozmowy. Przyjmuje elastyczne podejście do oceny, używając jedynie technik właściwych i odpowiednich dla danego klienta. Interpretuje wyniki w sposób nie ograniczający swobody wyboru, jaka przysługuje klientowi. (tamże)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAWODOWA - odpowiedzialność doradcy wobec klienta (2) W trakcie procesu doradczego doradca: Pomaga klientowi w dokonaniu samooceny, osiągnięciu zrozumienia siebie i nabyciu umiejętności wyznaczania kierunku działania, rozwijając w ten sposób u niego umiejętność podejmowania decyzji dotyczących odpowiednich celów i planów zawodowych. Informuje klienta o możliwościach zatrudnienia, a także wymaganych cechach i umiejętnościach, niezbędnych szkoleniach i tendencjach na rynku pracy. Pomaga klientowi w zrozumieniu przemian ekonomicznych, które miały lub mają miejsce obecnie i ich znaczenia dla wyboru, przygotowania się do zawodu i znalezienia zatrudnienia w odpowiedniej dziedzinie zawodowej. (tamże)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAWODOWA - odpowiedzialność doradcy wobec klienta (3) W trakcie procesu doradczego doradca: Obserwuje przebieg realizacji uzgodnionego planu zawodowego, doradzając i udzielając pomocy w razie potrzeby aż do uzyskania dostosowania zawodowego klienta. Udziela pomocy w ramach swojej wiedzy fachowej; kieruje klienta do odpowiednich specjalistów, jeśli wymagana jest ich pomoc. Podejmuje się dokonania analizy efektów swojej działalności doradczej wobec klienta i prowadzenia dalszej pracy dla osiągnięcia lepszych rezultatów jeśli zachodzi taka potrzeba. (tamże)

WSKAZÓWKI DO OSIĄGNIĘCIA SUKCESU W TOKU ROZMOWY DORADCZEJ (1) Stwórz atmosferę harmonii, zaufania i szacunku (zrozumienia) w czasie rozmowy z klientem. Twoja naturalność pomoże przekonać klienta, że jesteś autentycznie zainteresowany jego sprawą. Nie tłumacz klientom czym jest poradnictwo. Pozwól klientowi uczyć się, z tego co robisz, a nie z tego co mówisz. Nie sugeruj się osobistymi opiniami o ludziach w czasie przebiegu procesu doradczego. Daj klientowi czas na reakcję i podjęcie części odpowiedzialności za przebieg rozmowy. (tamże)

WSKAZÓWKI DO OSIĄGNIĘCIA SUKCESU W TOKU ROZMOWY DORADCZEJ (2) Oprócz słuchania tego co powiedziane, czytaj między wierszami, odczytaj to, co nie powiedziane. Skoncentruj się całkowicie na kliencie i jego zachowaniu. Naucz się tolerować i dobrze znosić niezbyt długie okresy „konstruktywnej ciszy”. Zachowaj uprzejmy i obiektywny punkt widzenia i nie angażuj się emocjonalnie w stosunku do klienta. Notuj i zapisuj fakty jak najszybciej, ale uważaj, aby nie stworzyć wrażenia, że formularze są ważniejsze od klienta. Pamiętaj, skuteczniej jest używać pytań, które ułatwiają klientowi „otwarcie się”, niż takich, na które można odpowiedzieć TAK lub NIE. (tamże)