Dane INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Zespół Szkół w Słobódce ID grupy: 96_57_MP_G1 Opiekun: Marek Zdancewicz Kompetencja: Matematyczno-przyrodnicza Temat projektowy: MY A ZASOBY NATURALNE ZIEMI Semestr/rok szkolny: semestr drugi , 2011/2012

Cele projektu Wiedza: - rozwijanie wiedzy na temat stanu środowiska naturalnego, - znajomość głównych zasobów naturalnych, - poznanie zagrożenia środowiska, - poznanie przyczyn zanieczyszczenia wody i sposobów jej oszczędzania, - rozmieszczenie gleb i lasów w Polsce i określenie ich znaczenia gospodarczego.

Cel projektu cd. Umiejętności: - rozróżnianie naturalnych i sztucznych zbiorników wodnych ich położenie, - rozumie czym grozi zanieczyszczenie wód, - kształtuje umiejętności przeprowadzania i opracowywania ankiet, - rozwijanie umiejętności wykorzystywania zdobytej wiedzy w praktyce, - wyrabia umiejętności dokonywania obliczeń.

Cel projektu cd. Postawy: - wyrabianie postaw szacunku wobec elementów przyrody, - wyrabianie nawyku oszczędzania wody i energii, - wyrabianie nawyku dbałości o własne zdrowie higienę własną i otoczenia, - kreowanie potrzeby aktywnego uczestnictwa w życiu społeczności szkolnej.

Stosowane - Metody, Formy i narzędzia Zajęcia prowadzone metodą projektu z zastosowaniem sprzętu komputerowego oraz zasobów Internetowych. Z wykorzystaniem multimedialnych materiałów e-learningowych, stanowiących teoretyczne wsparcie tematu.

Zapoznanie uczniów z tematem projektowym 1.Zapoznaliśmy się z istotą projektu. „My a zasoby naturalne Ziemi” 2.Ustaliliśmy zasad współpracy i przekazywania informacji. 3. Powołaliśmy zespoły zadaniowe, przydzieliliśmy zadania do realizacji oraz określenie terminów ich realizacji. 4. Opracowaliśmy zasady współpracy w grupie.

Zasoby naturalne Polski i własnego regionu 1. Wyszukanie w literaturze i Internecie informacji dotyczących zasobów naturalnych: woda, gleby, surowce mineralne, rośliny, zwierzęta. 2. Ustalenie przyczyn niedoboru wód w Polsce i regionie. 3. Wykonanie mapy gleb gminy lub województwa. 4. Przyczyny degradacji gleb. 5. Zapoznanie się z wielkością wydobycia głównych surowców mineralnych

Zasoby naturalne Polski i własnego regionu . 6. Baza surowcowa własnego regionu. 7. Jak zapobiec wyczerpywaniu się zasobów surowców? 8. Analiza zebranych informacji i opracowanie ich za pomocą komputera. 9. Multimedialna prezentacja opracowanego zagadnienia.

Opracowały : Ewelina Wasilewska Monika Wasilewska ZASOBY WODNE Opracowały : Ewelina Wasilewska Monika Wasilewska

Zasoby wodne świata Woda pokrywa 72% powierzchni naszej planety. Większość zasobów wody zgromadzona jest w otwartych zbiornikach na powierzchni Ziemi. Wśród nich wyróżniamy oceany, morza, rzeki, jeziora i stawy.

Zasoby wodne świata cz.2 Ponad 97% zasobów wodnych Ziemi to wody morskie i oceaniczne, które ze względu na swoje zasolenie nie są przydatne do spożycia przez ludzi. Zaledwie pozostałe 2,5% stanowi woda słodka, która w większości uwięziona jest w lodowcach i śniegach (ok. 10% powierzchni naszej planety pokryte jest lodem). Zatem tylko 0,6% zasobów wodnych świata to wody słodkie, mogące stanowić źródło wody pitnej. Głównym źródłem zaopatrzenia ludzi w wodę są wody powierzchniowe, przede wszystkim płynące oraz wody podziemne zalegające w płytkich warstwach geologicznych.

Wykres przedstawiający zasoby wodne świata

Zasoby wodne Gminy Szypliszki Gmina zajmuje obszar 15650 ha z czego 272 ha stanowią wody płynące.

Globalne problemy gospodarki wodnej Światowe źródła słodkiej wody są zagrożone z różnych powodów. Wzrost liczby ludności powoduje zwiększenie zapotrzebowania na wodę do picia, celów sanitarnych, produkcji żywności i rozwoju przemysłu. Tymczasem zmiany klimatu nasilają występowanie susz i zmniejszają zasoby wodne na wielu obszarach.

Globalne problemy gospodarki wodnej cz.2 Naukowcy przewidują, że niedobór wody będzie powszechną bolączką, ponieważ liczba ludności na Ziemi stale rośnie, ponadto zmiany klimatyczne na świecie nasilają występowanie susz i zmniejszają zasoby wodne na wielu obszarach. Co gorsza, wiele źródeł wody jest zagrożonych wskutek złego zagospodarowania ścieków zarówno komunalnych jak i przemysłowych, zanieczyszczenia nawozami sztucznymi spłukiwanymi z pól, a także przesiąkania słonej wody do poziomu wodonośnego w strefie nadbrzeżnej, gdy obniża się poziom wód gruntowych. Brak dostępu do wody może prowadzić do głodu, chorób, destabilizacji politycznej, a nawet do konfliktów zbrojnych.

Przyczyny niedoboru wody 1. Stale wzrastające zużycie wody. 2. Nieracjonalne gospodarowanie wodą. 3. Zniszczenia zasobów wód podziemnych. 4. Położenie na granicach działów wód. 5. Niska ilość opadów atmosferycznych. 6. Pochłanianie wód podziemnych przez skały wapienne. 7. Ogromne ilości wód zużywanych przez ludzi, przemysł itd.

Surowce mineralne Polski Sebastian Chrapowicki Marek Moroz

Ogólny podział surowców mineralnych Surowiec mineralny - wydobyta ze złoża kopalina użyteczna, mająca zastosowanie w gospodarce, produkt przemysłu wydobywczego. Jest składnikiem środowisk przyrodniczych: skorupy ziemskiej, hydrosfery, biosfery i atmosfery. Należą do nich: surowce energetyczne - węgiel kamienny, węgiel brunatny, bituminy ( łupki bitumiczne, ropa naftowa, wosk ziemny, gaz ziemny). rudy metali żelaznych - żelazo, mangan, chrom, nikiel, kobalt, wolfram, wanad, molibden rudy metali kolorowych - cynk, cyna, miedź, ołów, arsen, rtęć metale szlachetne - złoto, srebro, platynowce rudy metali lekkich - glin, magnez, beryl surowce chemiczne - sól kamienna, sól potasowa, saletry, fosforyty, gips, siarka surowce skalne - granity, sjenity, bazalty, piaskowce, wapienie, gliny, żwiry, piaski. surowce ceramiczne i surowce ogniotrwałe - wapienie, margle, gliny, iły, kaoliny, kamienie szlachetne i kamienie półszlachetne

Rozmieszczenie surowców mineralnych w Polsce w. kamienny w. brunatny Ropa naftowa i gaz Rudy żelaza Rudy miedzi Rudy cynku i ołowiu Nikiel Cyna Arsen z domieszką złota Siarka Sól kamienna i potasowo –magn. Fosforyty baryt Granity Kwarcyty Kreda pisząca Wapienie, margle, dolomity Gipsy piaskowce Kaolin Piaski szklarskie Piaski i żwiry

Surowce mineralne Polska to kraj zasobny w surowce mineralne, rozmieszczenie i ilość złóż surowcowych jest jednak zróżnicowana. Występowanie bogactw naturalnych wiąże się z przeszłością geologiczną, zjawiskami, jakie zachodziły przez miliony lat oraz budową geologiczną. Rozmieszczenie surowców jest nierównomierne. Najwięcej występuje ich w południowej części kraju: Sudety Przedgórze Sudeckie Wyżyna Śląska Wyżyna Małopolska Wyżyna Lubelska Najmniej zasobnymi obszarami Polski w surowce mineralne są: Pojezierze Pomorskie Pojezierze Mazurskie Nizina Mazowiecka Nizina Podlaska

Węgiel brunatny Węgiel brunatny to skała osadowa pochodzenia organicznego roślinnego powstała w trzeciorzędzie w erze kenozoicznej ze szczątków roślin obumarłych bez dostępu powietrza. Zawartość węgla 62-75%. Węgiel brunatny jest nieodnawialnym źródłem energii. Miejsca wydobycia w Polsce: Zagłębie Konińskie (Konin, Koło, Turek) Zagłębie Turoszowskie (Turów, Bogatynia) Zagłębie Bełchatowskie (Bełchatów, Szczerców) Sieniawa Lubuska Wydobycie w Polsce na 1999r. to 63 mln ton a na 2004 aż 61,2 mln ton. W rankingu państw -wydobywczych potentatów - Polska zajmuje siódme miejsce za Niemcami, Rosją i Stanami Zjednoczonymi. Jednocześnie, ze swoim prawie 35% udziałem węgla brunatnego w produkcji energii elektrycznej, zajmujemy jeszcze wyższą piątą pozycję w świecie. Węgiel brunatny jest obecnie najtańszym nośnikiem energii pierwotnej, stosowanym do wytwarzania energii elektrycznej w polskiej elektroenergetyce.

Kopalnie węgla brunatnego Kopalnie węgla brunatnego: • KWB „Adamów” • KWB „Bełchatów” • KWB „Konin” • KWB „Turów” • KWB „Sieniawa” W kopalniach „Konin” i „Turów” wydobycie węgla trwa już 61 lat, w kopalni „Adamów” 45 lat, a w kopalni „Bełchatów” 29 lat. Najwięcej węgla wydobyto w kopalni „Turów” - 828 mln Mg, najmniej w kopalni „Adamów” - 173,5 mln Mg. Węgiel brunatny jest skałą osadową pochodzenia roślinnego nadającą się do użycia jako paliwo. Stanowi formą pośrednią między torfem i węglem kamiennym. Jego transport jest trudny i mało opłacalny ze względu na duże zawilgocenie i stosunkowo niską wartość opałową. Dlatego najczęściej wykorzystuje się go lokalnie – tzn. elektrownie buduje się blisko kopalni odkrywkowej. Kopalnia i elektrownia Bełchatów

Kopalnia Biała Góra- piaski szklarskie Surowce skalne wapienie, dolomity i margle – występują głownie w Górach Świętokrzyskich (Chęciny, Opatów, Wierzbica), na Wyżynie Krakowsko- Częstochowskiej (od Krakowa po Wieluń), na Wyżynie Lubelskiej (Rejowiec), w okolicach Opola i na Kujawach; z wapieni wyrabia się przede wszystkim cement i wapno gips – wydobywany na obszarze Niecki Nidziańskiej (Gacki, Wiślica, Pińczów), służą do produkcji wyrobów gipsowych glina, piasek, żwir, ił – eksploatowane niemal na terenie całego kraju kaolin, gliny i iły ceramiczne – wydobywane w bardzo wielu miejscach na terenie całej Polski (przede wszystkim na terenie województwa lubelskiego, śląskiego, wielkopolskiego; służą do produkcji ceramiki sanitarnej i ceramiki elektrotechnicznej kaolin - złoża występują w całej Polsce; wyrabia się z niego ceramikę ozdobną i stołową; piaski szklarskie – najzasobniejsze złoża występują w rejonie Bolesławca, Kamiennej Góry, Tomaszowa Mazowieckiego i Baranowa; stosowane do produkcji szkła lessy - bardzo duże pokłady zalegają na terenie województwa lubelskiego i mniejsze w województwie świętokrzyskim; Wyrabia się z nich  cegłę i klinkier Wielki kanion Tarnogórski, pozostałość po dawnej kopalni dolomitu kaolin Kopalnia Biała Góra- piaski szklarskie

Główne metody wydobywania surowców mineralnych Metoda odkrywkowa- wszelkie prace wydobywcze odbywają się na powierzchni, a proces wydobywczy odbywa się poprzez odkrywanie kolejnych warstw surowców. jej zaletą jest bardzo niski koszt wydobycia, wadą jest wielka degradacja środowiska. Kopalnie odkrywkowe mogą wydobywać węgiel zlokalizowany stosunkowo płytko. W Polsce ta metodą wydobywa się głównie węgiel brunatny, piaski, siarkę, surowce skalne, miedź Metoda głębinowa - Zaletą takich zakładów jest to, że mogą wydobywać surowiec nawet w silnie zurbanizowanych regionach. Nie potrzebują bowiem zbyt wiele miejsca na powierzchni. Kopalnie głębinowe umożliwiają sięgnięcie do złóż leżących nawet ponad kilometr pod powierzchnią. W Polsce wydobywamy tak węgiel kamienny Metoda otworowa Wydobycie siarki metodą otworową polega na odwierceniu otworów eksploatacyjnych, do których wprowadzone są współśrodkowe rury, którymi do złoża tłoczy się przegrzaną wodę i sprężone powietrze, oraz wydobywa wytopioną siarkę. Odwierty pionowe ( odwierty wiertnicze) - prowadzenie odwiertów wiertniczych poprzez które wydobywa się płynne surowce, a więc ropę naftową i gaz ziemny; Metoda górnicza – w Polsce prowadzono prace górnicze w kilku rejonach, między innymi na Dolnym Śląsku oraz w Górach Świętokrzyskich. Wydobywano tam rudy kruszconośne - srebra, złota, ołowiu, miedzi i żelaza. W Bochni i Wieliczce eksploatowano od XIII wieku sól kamienną

Rudy metali Inna grupa surowców występujących w Polsce są rudy metali, głównie kolorowych, czyli rudy cynku, ołowiu i miedzi. Rudy miedzi te bogate złoża odgrywają bardzo ważną rolę w gospodarce kraju i eksporcie. W 2003 roku Polska osiągnęła 9 miejsce w świecie w ich wydobyciu (500 tyś ton)Obszary wydobywania miedzi to: Legnicko – Głogowskie Zagłębie Miedziowe (największe wśród krajów europejskich) oraz w rejonie Bolesławca i Złotoryji. Rudy miedzi powstały w osadach wieku permskiego, w tzw. Łupkach miedzionośnych; Bogate złoża miedzi to ważny element polskiej gospodarki, ważniejszy tym bardziej ze złoża miedzi mają domieszki metaliczne, przede wszystkim srebra, ołowiu, niklu, złota, wanadu, kobaltu, selenu, które można pozyskiwać z rudy miedzi. Dlatego też Polska odznacza się znacznym wydobyciem srebra. Według danych za 2003 rok zajmowała siódme miejsce na świecie w produkcji srebra (wielkość na poziomie 1200 ton rocznie). W 2008 roku Polska wydobyła 26 mln ton miedzi i srebra rudy cynku i ołowiu pochodzą z triasu a powstały w dolomitach kruszconośnych. Rudy te wydobywa się w trzech rejonach : - Tarnowskie Góry – Bytom - Olkusz – Zawiercie - Chrzanów – Trzebina Pod względem wydobycia Polska w 2003 r. miała 11 miejsce w świecie

ZWIERZĘTA ŻYJĄCE W POLSCE Marcin Nieszczerzewski Mateusz Chrapowicki

Bażant Bażant - ptak rodziny krukowatych. Występowanie: Delta Wołgi, Kaukaz, Zakaukazie, pas od Iranu po Mandżurię, północną część Półwyspu Indochińskiego. Żyje na otwartych terenach o licznych krzewach, skraje pól, nadrzeczne zarośla. Dzięcioł Występowanie: Lasy na całym świecie, poza Nową Gwineą, Australią, Madagaskarem.

Bocian biały Występowanie: Gatunek Ciconia ciconia ciconia - Europa Środkowa, północno-zachodnia Afryka, Azja Mniejsza. Zimuje w Afryce Równikowej i Wschodniej, a także w Indiach. Jaskółka Występowanie: Zamieszkuje cały świat poza najwyższymi szerokościami geograficznymi

Borsuk Występowanie, siedliska: Europa (cala Polska) i Azja. Żyje głównie w lasach liściastych, na terenach podmokłych Jastrząb  Występowanie, siedliska: Europa, Azja, Ameryka Północna, Afryka Północna

Dzik Występowanie: Eurazja, Archipelag Malajski, północno- wschodnia Afryka. Żyje w lasach liściastych i mieszanych. Kret europejski Występowanie: łąki i pola Europy i Azji Środkowej, w Polsce jest chroniony.

Lis Lis - ssak z rodziny psow Występowanie: Europa, Azja, Ameryka Północna, Australiaatych Łoś Łoś (Alces alces) – gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Występowanie, siedliska: Eurazja, Ameryka Północna. Lasy, podmokłe tereny.

Niedźwiedź brunatny Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) – ssak z rodziny niedźwiedzio Występowanie, siedliska: Eurazja, Ameryka Północna, północny Meksyk. Występuje w lasach górskich, trudno dostępnych dla człowieka. Watych, należący do rzędu drapieżnych. Ryś, ryś eurazjatycki (Lynx lynx) - ssak należący do rodziny kotowatych. Występowanie, siedliska: Kraje Europy Południowej i Zachodniej, Skandynawia, niektóre obszary Azji

Sarna Występowanie, siedliska: Europa, Azja Mniejsza, region Morza Kaspijskiego. Żyje głównie w lasach liściastych, mieszanych, w miejscach gdzie występuje duża ilość zarośli, spotykana także na terenach łąkowych i uprawowych. Świstak Świstak (Marmota marmota) - gatunek z rodziny wiewiórkowatych nale Występowanie, siedliska: Tereny górskie. Głównie Alpy, Karpaty, Pireneje, Tatry wysokie. żący do rzędu gryzoni. Sarna (Capreolus capreolus) – gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych.

Wilk  Wilk (Canis lupus) - ssak z rodziny psowatych z rzędu drapieżnych. Występowanie, siedliska: Azja, Europa, Ameryka Północna. Najwięcej wilków występuje na terenie Kanady, Rosji, Alaski. Wydra Wydra (Lutrinae) - Ssak drapieżny z rodziny łasicowatych. Występowanie: zamieszkują wszystkie kontynenty, z wyjątkiem Australii, środowisko wodne.

Zając Zając: Zającowate (Leporidae) – rodzina zającowatych z rzędu zajęczaków. Występowanie, siedliska Wszystkie kontynenty poza Antarktydą. Żubr Żubr (Bison bonasus) - gatunek ssaka łożyskowego z rodzaju Bison, należący do parzystokopytnych. Występowanie, siedliska: Kraje Europy Wschodniej: Polska, Litwa, Ukraina, Białoruś, Rosja. Żyje na terenach lasów mieszanych oraz terenach podmokłych.

Żuraw Żuraw (Grus grus) - duży ptak z rodziny żurawiowatych Występowanie: Eurazja, Półwysep Iberyjski, Afryka Północna, Azja zachodnia. Żyje na łąkach, w okolicach jezior, na polach uprawnych, jednak z daleka od siedlisk ludzkich.

Problemy współczesnego świata 1. Opracowanie ankiety na temat zużycia energii/wody w gospodarstwach domowych. 2. Przeprowadzenie ankiety zużycia energii/wody w gospodarstwach domowych we własnych domach. 3. Analiza wyników ankiety i ich przedstawienie w formie np. pisemnej, wykresów, diagramów. 4. Przedstawienie danych z ankiety w postaci wykresu obrazującego tendencje zużycia energii/wody w gospodarstwach. 5. Opracowanie propozycji oszczędzania energii/wody w gospodarstwach domowych

Ankieta Ankieta zużycie wody

Zużycie energii elektrycznej Zużywanie energii w domu oraz jej oszczędzanie, młodzież przygotowała specjalną ankietę, przy pomocy której 8 osób przez cały tygodnie prowadziło obserwacje dotyczące zużycia energii w swoich domach. Ankieta obejmowała następujące zagadnienia: a. typ ogrzewania stosowany w domu b. wszelkie urządzenia pobierające prąd oraz ich ilość w gospodarstwie domowym c. rodzaj i liczbę stosowanych żarówek

Zużycie energii elektrycznej d. liczbę domowników e. szczegółowy pomiar ilości pobieranej energii

Zużycie energii elektrycznej - wnioski 1. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że wiejskie gospodarstwa domowe są w porównywalny sposób wyposażone w elektryczne urządzenia gospodarstwa domowego i charakteryzują się podobnym zużyciem energii. 2. Większe różnice występują w odniesieniu do gospodarstw rolnych /Gospodarstwa o większej powierzchni użytków rolnych charakteryzują się wyższym zużyciem energii elektrycznej/.

Zużycie energii elektrycznej - wnioski 3. Najczęściej 40% zużywanej energii elektrycznej przeznaczona jest na cele produkcyjne, a pozostała część na utrzymanie gospodarstwa domowego. 4. Zaznacza się wyraźnie zwiększona zużycia energii elektrycznej przez gospodarstwa specjalizujące się w produkcji zwierzęcej.

Szkolna akcja oszczędzania 1. Przygotowano ulotki zawierającej informacje dotyczące akcji selektywnej zbiórki odpadów. 2. Rozdano ulotek uczniom w szkole. 3. Przygotowano plakat informacyjnych o planowanej akcji. 4. Nawiązanie współpracy z instytucjami zajmującymi się odbiorem odpadów.

Szkolna akcja oszczędzania

Ulotka

Piękno z odpadów 1. Konkurs na ekologiczny plakat. 2. Świąteczne warsztaty ekologiczne – wykonanie kart świątecznych lub ozdób z wykorzystaniem odpadów.

Ozdoby z odpadków

Ozdoby z odpadków

Zajęcia z Panem Profesorek

Zajęcia z panem profesorem

Podsumowanie podjętych działań – to się udało Realizacja zaplanowanych celów: - uczniowie znają znaczenie wymieniają i wskazują rodzaje zasobów naturalnych; - uczniowie znają problemy współczesnego świata, wiedzą jakie działania ograniczają zużycie wody i energii; - uczniowie potrafią dokonywać właściwej analizy wyników z ankiet; - uczniowie potrafią sprawnie posługiwać się mapą;

Podsumowanie – to się udało - zastosowania zdobytej wiedzy matematycznej w praktyce; - umiejętność prezentowania wyników własnej pracy; - rozwijanie wiedzy na temat stanu środowiska naturalnego, - znajomość głównych zasobów naturalnych, - poznanie zagrożenia środowiska,