CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI W BYDGOSZCZY KUJAWSKO-POMORSKIE CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI W BYDGOSZCZY PLACÓWKA AKREDYTOWANA kursy warsztaty konferencje edukacja online szkoleniowe rady pedagogiczne kursy kwalifikacyjne konsultacje publikacje info@cen.bydgoszcz.pl, formy@cen.bydgoszcz.pl www.cen.bydgoszcz.pl, www.kursyonline.bydgoszcz.pl tel. 52 349 31 50 52 349 31 03

CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI W BYDGOSZCZY KUJAWSKO-POMORSKIE CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI W BYDGOSZCZY PLACÓWKA AKREDYTOWANA Krystyna Karpińska nauczyciel konsultant KPCEN w Bydgoszczy tel. 52 349 31 50 52 349 31 03 krystyna.karpinska@cen.bydgoszcz.pl

Przestrzeń edukacyjna a rozwój dziecka KUJAWSKO-POMORSKIE CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI W BYDGOSZCZY Przestrzeń edukacyjna a rozwój dziecka Krystyna Karpińska nauczyciel konsultant KPCEN w Bydgoszczy krystyna.karpinska@cen.bydgoszcz.pl

www.themegallery.com LOGO

www.themegallery.com LOGO

www.themegallery.com LOGO

Jak ją rozumieć? Przestrzeń edukacyjna: to ta przestrzeń , w której uczymy się być sobą teraz i w przyszłości to możliwości między byciem a stawaniem się to zarówno materialna część otoczenia jak i przestrzeń mentalna

Przestrzeń edukacji nie jest zamkniętą klatką, lecz otwartą na świat przestrzenią . Ryszard Łukaszewicz

Różne formy przestrzeni edukacyjnej Przestrzenią edukacyjną nie musi być klasa szkolna, ale może nią być las, łąka, park, plaża, strych, piwnica, dom rodzinny, wyobraźnia…

Różne formy przestrzeni edukacyjnej

RÓŻNE KONCEPCJE PEDAGOGICZNE I SPOSOBY URZĄDZANIA PRZESTRZENI EDUKACYJNEJ W szkole Rudolfa Steinera w Strassburgu każdy uczeń ma swoją ławkę, ale może ją dowolnie przestawiać. Może też całe zajęcia siedzieć na podłodze. Dzieci ozdabiają salę. Klasy są pełne rysunków, plakatów, płaskorzeźb. Niektóre sale zamieniono w ogrody botaniczne, a inne w zoologiczne ze względu na ilość przyniesionych przez dzieci zwierzątek. Uczniowie – w myśl zaleceń pedagogiki steinerowskiej – od pierwszych dni nauki w szkole są otoczeni  przez sztukę i kulturę, którą tworzą, obserwują i z której czerpią wiedzę.

RÓŻNE KONCEPCJE PEDAGOGICZNE I SPOSOBY URZĄDZANIA PRZESTRZENI EDUKACYJNEJ Maria Montessori uważała, iż najważniejszym zadaniem nauczyciela jest stworzenie uczniowi tzw. przygotowanego otoczenia, gdyż tworzenie osobowości rozwija się poprzez interakcję z otoczeniem. W klasie znajdziemy artykuły gospodarstwa domowego. Dzięki nim dzieci uczyły się gotować, piec, prasować... Klasa była kwadratowa, z ogromnymi oknami. Niektóre szyby były pomalowane przez dzieci. Każde z dzieci mogło korzystać z niezliczonej ilości materiałów dydaktycznych. Dzieci posiadały małe drewniane stoliki i krzesełka, dopasowane do wzrostu, oznaczone kolorowymi kropkami. Stoliki nie były ustawione w szeregu, lecz luźno wokół okrągłego dywanu. Stolik nauczycielki stał z boku. Klasa ozdobiona była kwiatami i pracami plastycznymi wykonanymi przez dzieci

RÓŻNE KONCEPCJE PEDAGOGICZNE I SPOSOBY URZĄDZANIA PRZESTRZENI EDUKACYJNEJ Celestyn Freine. To bogato wyposażone środowisko miało sprzyjać wielostronnej aktywności dziecka. Freinet ttwierdził, iż “w tym środowisku dziecko staje się twórcą”. Wszyscy wymienieni wyżej wielcy pedagodzy akcentowali ważność otoczenia szkoły. Szkoły te były otoczone wspaniałymi ogrodami, parkami, często wyposażone w huśtawki, zjeżdżalnie i miejsca do zabaw i gier. Kwitnące kwiaty, liczne drzewa i krzewy powinny stać się nieodzownym elementem także naszych szkół. W takich warunkach można edukację z sali lekcyjnej przenieść na powietrze, by usiąść wraz z dziećmi wśród zieleni.

Hierarchia potrzeb dziecka:

Przestrzeń edukacyjna przedszkola Przedszkole jest miejscem, w którym dziecko zaczyna poznawać świat w sposób bardziej uporządkowany, zaplanowany i systematyczny, a jego rozwój jest (powinien być) we właściwy sposób stymulowany. Jest to też czas i miejsce na podejmowanie wobec dziecka różnego typu działań profilaktycznych mających zapobiegać pojawieniu się potencjalnych zagrożeń i nieprawidłowości.

Przestrzeń edukacyjna przedszkola Na jakość warunków edukacyjnych wpływa właściwe zagospodarowanie przestrzeni. Dobre wyposażenie wnętrza i zagospodarowanie ogrodu, podwórka, placu zabaw to takie, które pozwala dziecku na zaspokajanie podstawowych potrzeb rozwojowych. Aranżacja przestrzeni jest bardzo ważnym elementem składowym metodyki pracy nauczyciela.

Aranżacja przestrzeni Wystrój i sposób adaptacji miejsca warunkuje: Zdrowy rozwój dzieci Ich pomyślną adaptację Jakość kontaktów społecznych Budowanie atmosfery życzliwości Możliwość uczenia się rozumienia otaczającego świata Samodzielne działania dziecka budujące jego wiedzę i umiejętności

Podstawy prawne Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 maja 2009 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania.

Przestrzeń edukacyjna sali zajęć Kolorystyka pomieszczenia – ciepła, stonowane barwy brzoskwini, różu, koloru piasku pustyni Dostosowane do wzrostu dzieci stoliki, krzesła, półki i szafki Odpowiednie ustawienie stolików i krzeseł, z możliwością zmiany ich aranżacji Kąciki zabaw z zabawkami, interesującymi i stymulującymi przedmiotami, grami edukacyjnymi, instrumentami i różnymi środkami dydaktycznymi Umożliwienie dzieciom swobodnego dostępu do tych wszystkich przedmiotów

Przestrzeń edukacyjna sali zajęć Zapewnienie miejsca do relaksacji i wypoczynku Umożliwienie swobodnego dostępu do różnorodnych materiałów plastycznych, przyrodniczych, kącików tematycznych Stworzenie miejsca do swobodnej aktywności dzieci, sprzyjającej współdziałaniu w zespole Zapewnienie przestrzeni do realizacji dynamicznych zabaw ruchowych i konstrukcyjnych Wyposażenie sali w ruchome elementy umożliwiające dzieciom wszelkie „grodzenia się” / parawany, płotki / dzieci mają potrzebę „gniazdowania”.

Gniazda w berlińskim przedszkolu

Dlaczego tak? Zabawa jest czynnikiem stymulującym rozwój dyspozycji twórczych dziecka, dlatego ważne jest podtrzymywanie naturalnych zabaw dziecka, dostarczanie mu okazji do działania w sytuacjach fikcyjnych, pozorowanych, działaniach na zastępnikach. Takie częste działania pozwolą na ujawnienie się i rozwój zdolności twórczych .

„Dziecko nie bawi się dlatego, że jest dzieckiem, ale bawi się dlatego, by stać się dorosłym„ ( L.S. Wygotski).

Sala zajęć Strefa pracy przy stolikach Strefa zabaw swobodnych na dywanie Strefa zabaw w kącikach zainteresowań Strefa odpoczynku i relaksacji Strefa pracy z książką, biblioteczka Strefa przechowywania zabawek Strefa…

Stałe kąciki-warsztaciki gospodarstwa domowego teatralny muzyczny książki konstrukcyjno-budowlany samochodów odpoczynku i relaksu rytuałów plastyczny przyrodniczo-badawczy

Różne formy przestrzeni edukacyjnej

Kącik książki

Kącik ruchowy

Przenośne kąciki-warsztaciki apteka poczta lekarz szkoła moje hobby pisarsko-drukarski badacza- odkrywcy polisensoryczny sklep garderoba, salon mody babuni fryzjer krawcowa kwiaciarnia kącik różnych kolekcji

Kąciki - badawczy i regionalny

Kącik zbieracza, kolekcjonera

Kąciki- warsztaciki Co może być kącikiem? Szafki Półki Regały Skrzynki Walizki Pudełka Worki Kuferki Kuwety

Refleksje… Jakie kąciki-warsztaciki są w przestrzeni edukacyjnej dziecka? Czy pojawiają się nowe? W jakich sytuacjach dzieci korzystają z kącików zainteresowań? /zabawy swobodne, zajęcia planowane, praca w zespołach, praca w parach, praca samodzielna/ Które kąciki są najczęściej przez nie „odwiedzane”? Jak nauczyciel wykorzystuje kąciki- warsztaciki?

Refleksje… Czy nauczyciel wykorzystuje kąciki –warsztaciki podczas zajęć przez niego kierowanych? Jak je wykorzystuje? Z jakich korzysta metod pracy? Czy kąciki są miejscem, w którym dziecko zdobywa umiejętności poprzez zabawę i doświadczanie? Czy są tylko ozdobą sali? Czy w planowaniu miesięcznym są celowe działania z wykorzystaniem kącików zabaw? Czy w codziennej pracy nauczycieli nie zaciera się wartość przestrzeni edukacyjnej?

Przemyślenia i sugestie Zadaniem nauczyciela jest rozpoznawanie potencjalnych możliwości i indywidualnych potrzeb dziecka oraz taka organizacja zajęć, aby te potrzeby zostały zaspokojone Im dziecko jest młodsze tym różnicowanie oddziaływań wychowawczo-dydaktycznych oraz indywidualizacja jego potrzeb ma większe znaczenie. Jak to zrobić, gdy w grupie jest 25 dzieci?

Przemyślenia i sugestie Nie sprawdzają się już metody pracy z całą grupą tzw. „jednym frontem” Należy wprowadzić do swego katalogu metod pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym, także takie, które polegają na innej organizacji zajęć dydaktycznych kierowanych przez nauczyciela Do takich metod należy chociażby metoda zadaniowa, metoda planu daltońskiego, metoda projektu, metody oparte na realizacji programu „Klucz do uczenia się”, system Marii Montessorii i inne.

Przemyślenia i sugestie Tworzenie licznych otwartych sytuacji edukacyjnych dla dzieci, poza zajęciami dydaktycznymi realizowanymi według wybranego programu wychowania przedszkolnego Ogromną wartość dydaktyczną w indywidualnym rozwoju dzieci stanowi organizacja całej przestrzeni edukacyjnej pomieszczenia, w którym dzieci przebywają wraz z nauczycielem Sala zajęć, wyposażona w różnorodne, interesujące, bogate kąciki zainteresowań, pełniące funkcje swoistych warsztacików, to doskonały środek dydaktyczny , przy pomocy którego można indywidualnie wspierać i rozwijać każde dziecko w grupie.

Aleksander Nalaskowski podzielił przestrzeń, a co za tym idzie również i przestrzeń szkolną, na trzy grupy: 1.przestrzeń publiczną (my dostosowujemy się do reguł tu panujących), np. przestrzeń klasy; 2.przestrzeń prywatną (w tej przestrzeni tylko najbliżsi mogą się z nami zaprzyjaźnić), np. hol szkolny w czasie przerwy; 3.przestrzeń intymną (przestrzeń, do której my dopuszczamy konkretne osoby), np. szafki w szkole. Uczniowie trzymają w szafkach i stawiają na ławkach maskotki, zdjęcia. Prywatyzowanie przestrzeni jest czymś naturalnym.

Dziękuję za uwagę Krystyna Karpińska nauczyciel konsultant KPCEN w Bydgoszczy