Plan zajęć Strategia Lizbońska/Europa 2020 Polityka spójności Strategiczne podejście do spójności Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

Strategia Lizbońska Plan działań przyjęty przez przywódców krajów Unii Europejskiej podczas szczytu Rady Europejskiej w Lizbonie w marcu 2000r.

Strategia Lizbońska Zdefiniowano następujące szczegółowe zamierzenia, których realizacja miała nastąpić do 2010 roku: Inwestycje na badania i rozwój (R&D) wzrosną do 3% PKB Zredukowana zostaną biurokracja i utrudnienia dla przedsiębiorczości Nastąpi wzrost zatrudnienia do 70% dla mężczyzn i 60% dla kobiet

Zmiany w Strategii Lizbońskiej Państwa UE zostały zobligowane do przygotowania Krajowych Programów Reform (KPR), tj. programów realizacji celów Strategii na poziomie narodowym Zawężono listę celów Strategii do dwóch głównych: osiągnięcia zrównoważonego wzrostu gospodarczego trwałego wzrostu zatrudnienia

Europa 2020 Nowy, długookresowy program rozwoju społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej który zastąpił realizowaną od 2000 r. Strategię Lizbońską

Europa 2020 priorytety: wzrost inteligentny (smart growth), czyli rozwój oparty na wiedzy i innowacjach wzrost zrównoważony (sustainable growth), czyli transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, efektywnie korzystającej z zasobów i konkurencyjnej wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (inclusive growth), czyli wspieranie gospodarki charakteryzującej się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną

Europa 2020 osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia na poziomie 75% poprawa warunków prowadzenia działalności badawczo–rozwojowej, w tym przeznaczanie 3% PKB UE na inwestycje w badania i rozwój zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomami z 1990 r.; zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii; dążenie do zwiększenia efektywności energetycznej o 20% podniesienie poziomu wykształcenia, zwłaszcza poprzez zmniejszenie odsetka osób przedwcześnie kończących naukę do poniżej 10% oraz zwiększenie do co najmniej 40% odsetka osób w wieku 30−34 lat mających wykształcenie wyższe wspieranie włączenia społecznego, zwłaszcza poprzez ograniczanie ubóstwa, mając na celu wydźwignięcie z ubóstwa lub wykluczenia społecznego 20 milionów obywateli

Związek Strategii z polityką spójności Priorytety strategii oraz strategicznych dokumentów dotyczących polityki spójności (Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności) są ze sobą spójne w wielu aspektach Postanowienia zarówno Strategii Lizbońskiej, jak i Strategii Europa 2020 wprost wskazują, że realizacja określonych w nich celów ma nastąpić poprzez wykorzystanie m. in. funduszy europejskich

Strategiczne podejście do spójności Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności (Community strategic guidelines for cohesion) Opracowywane w krajach członkowskich Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (national strategic reference framework)

Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności Przyjmowane przez Radę Unii Europejskiej Ściśle powiązane ze Strategią Lizbońską/Europa 2020 Punkt odniesienia dla Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia Definiuje priorytety polityki spójności dla całej UE Określają główne kierunki zaangażowania EFRR, EFS i FS

Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności Trzy główne obszary priorytetowe wg SWWS: Zrównoważony rozwój gospodarczy Konkurencyjność Zatrudnienie

Priorytety polityki spójności Zwiększenie atrakcyjności państw członkowskich, regionów i miast poprzez poprawę dostępności, zapewnienie odpowiedniej jakości i poziomu usług oraz zachowanie stanu środowiska Wspieranie innowacyjności, przedsiębiorczości oraz rozwoju gospodarki opartej na wiedzy poprzez wykorzystywanie możliwości w dziedzinie badań i innowacji, w tym nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych Tworzenie lepszych miejsc pracy oraz większej ich liczby poprzez zainteresowanie większej liczby osób zdobyciem zatrudnienia i działalnością gospodarczą, zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw oraz zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki

Zasady wdrażania programów finansowanych z EFRR, EFS, FS zawarte w Strategicznych wytycznych Wspólnoty dla spójności Większa koncentracja na wiedzy, badaniach i innowacjach oraz kapitale ludzkim i wymagane w związku z tym znaczące zwiększenie nakładów finansowych na te obszary Uwzględnienie zasady zrównoważonego rozwoju i wzmacnianie synergii między wymiarami gospodarczym, społecznym i środowiskowym wsparcia Wspieranie równości mężczyzn i kobiet na wszystkich etapach opracowywania i realizacji programów i projektów Zapobieganie wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną na poszczególnych etapach wdrażania funduszy

Priorytety zintegrowanych wytycznych na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz Strategicznych wytycznych Wspólnoty dla spójności Zwiększenie atrakcyjności Europy i jej regionów pod względem inwestycji i zatrudnienia Poprawa poziomu wiedzy i innowacyjności na rzecz wzrostu Zwiększenie liczby i poprawa jakości miejsc pracy

Zwiększenie atrakcyjności Europy i jej regionów pod względem inwestycji i zatrudnienia Rozszerzenie i poprawa infrastruktury transportowej Wzmacnianie synergii między ochroną środowiska a wzrostem Intensywne wykorzystanie tradycyjnych źródeł energii w Europie

Rozszerzenie i poprawa infrastruktury transportowej Projekty transeuropejskich sieci transportowych (TEN-T – transeuropean network – transport) Połączenia o drugorzędnym znaczeniu Infrastruktura kolejowa Zrównoważone pod względem środowiska naturalnego sieci transportowe Poprawa połączeń terytoriów śródlądowych, wyspiarskich lub najbardziej oddalonych z projektami TEN-T Rozwój „autostrad morskich” oraz żeglugi morskiej bliskiego zasięgu

Wzmacnianie synergii między ochroną środowiska a wzrostem Zaspokojenie potrzeb w zakresie inwestycji w infrastrukturę Zapewnienie atrakcyjnych warunków dla przedsiębiorstw i ich pracowników o wysokich kwalifikacjach Promowanie inwestycji, które przyczyniają się do wypełniania zobowiązań UE wynikających z Protokołu z Kioto Zapobieganie ryzyku poprzez ulepszone zarządzanie zasobami naturalnymi, lepsze ukierunkowanie badań oraz lepsze wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych, a także bardziej innowacyjne polityki zarządzania publicznego

Intensywne wykorzystanie tradycyjnych źródeł energii w Europie Ograniczenie uzależnienia od tradycyjnych źródeł energii Zwiększenie efektywności energetycznej Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii

Poprawa poziomu wiedzy i innowacyjności na rzecz wzrostu Zwiększenie i lepsze ukierunkowanie inwestycji w badania i rozwój technologiczny Ułatwianie innowacji i promowanie przedsiębiorczości Promowanie społeczeństwa informacyjnego dla wszystkich Poprawa dostępu do finansowania

Zwiększenie i lepsze ukierunkowanie inwestycji w badania i rozwój technologiczny Wzmacnianie współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami, przedsiębiorstwami a publicznymi instytucjami badawczymi Wspieranie badań i rozwoju technologicznego w MŚP oraz transferu technologii Wspieranie regionalnych inicjatyw transgranicznych i transnarodowych mających wzmocnić współpracę badawczą Wzmacnianie kompetencji w zakresie badań i rozwoju, wspieranie infrastruktury badawczej oraz kapitału ludzkiego w dziedzinach o wysokim potencjale wzrostu

Ułatwianie innowacji i promowanie przedsiębiorczości Zwiększenie skuteczności i dostępności dla przedsiębiorstw (szczególnie MŚP) regionalnych zasobów w zakresie badań i rozwoju technologicznego, innowacji i edukacji Zapewnienie usług wspierających przedsiębiorstwa, świadczonych przez sektor prywatny lub podmioty o publiczno-prywatnym charakterze, które zwiększą konkurencyjność oraz umiędzynarodowienie przedsiębiorstw

Ułatwianie innowacji i promowanie przedsiębiorczości Zapewnienie pełnego wykorzystania europejskiego potencjału w dziedzinie innowacji ekologicznych oraz wprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem Promocja przedsiębiorczości oraz ułatwianie powstawania i rozwoju nowych przedsiębiorstw (spin-out, spin-off)

Promowanie społeczeństwa informacyjnego dla wszystkich Zapewnienie wykorzystywania technologii informacyjnych i komunikacyjnych przez przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe oraz promowanie rozwoju poprzez zrównoważone wsparcie dla podaży i popytu na towary i usługi (prywatne i publiczne), związane z technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi, a także poprzez zwiększone inwestycje w kapitał ludzki Zapewnienie dostępności infrastruktury i powiązanych z nią usług po przystępnych cenach i na poziomie umożliwiającym świadczenie koniecznych usług

Poprawa dostępu do finansowania Inicjatywa JEREMIE Fundusze private equity Fundusze venture capital Systemy gwarancyjne

Poprawa dostępu do finansowania Wspieranie instrumentów zwrotnych (pożyczki), instrumentów zamiennych (dług mezzaninowy) oraz kapitał podwyższonego ryzyka (w tym zalążkowy). Dotacje (instrumenty bezzwrotne) powinny służyć budowaniu i utrzymywaniu infrastruktury ułatwiającej dostęp do finansowania (biura transferu technologii, inkubatory, sieci aniołów biznesu). Wspierane też mechanizmy gwarancji i regwarancji, by ułatwić MŚP dostęp do mikrokredytów Opracowanie zintegrowanego podejścia, by wspierać jednocześnie innowacje, ich przełożenie na nową działalność komercyjną oraz dostępność kapitału podwyższonego ryzyka Dotarcie do wybranych grup potencjalnych beneficjentów, jak młodzi przedsiębiorcy, kobiety przedsiębiorcy, grupy społeczne znajdujące się w niekorzystnej sytuacji

Zwiększenie liczby i poprawa jakości miejsc pracy Przyciągnięcie na rynek pracy i przedłużenie aktywności zawodowej większej liczby osób oraz modernizacja systemów zabezpieczenia socjalnego Zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw oraz elastyczności rynków pracy Zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i podnoszenie umiejętności Zdolności administracyjne Pomoc w utrzymaniu dobrego zdrowia pracowników

Promowanie podejścia do pracy, uwzględniającego wiek pracowników Przyciągnięcie na rynek pracy i przedłużenie aktywności zawodowej większej liczby osób oraz modernizacja systemów zabezpieczenia socjalnego Wdrażanie polityk zatrudnienia ukierunkowanych na osiągnięcie pełnego zatrudnienia, poprawę jakości i wydajności pracy, a także na wzmocnienie spójności społecznej i terytorialnej Promowanie podejścia do pracy, uwzględniającego wiek pracowników Zapewnienie integracji rynku pracy, podnoszenie atrakcyjności miejsc pracy i zwiększenie atrakcyjności pracy dla osób jej poszukujących Poprawa dostosowania działań do potrzeb rynku pracy

Zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw oraz elastyczności rynków pracy Promowanie elastyczności połączonej z bezpieczeństwem zatrudnienia oraz zmniejszanie segmentacji rynku pracy Zapewnienie sprzyjających zatrudnieniu kosztów pracy oraz mechanizmów ustalania płac

Zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i podnoszenie umiejętności Rozszerzenie i podniesienie poziomu inwestycji w kapitał ludzki Dostosowanie systemów edukacji i szkoleń do nowych wymagań dotyczących kwalifikacji

Zdolności administracyjne Dobra administracja jest niezbędna dla wzrostu gospodarczego oraz zatrudnienia Wspieranie opracowywania dobrych polityk i programów, monitorowania, ewaluacji oraz oceny oddziaływania poprzez studia, statystyki i prognozowanie; wspieranie koordynacji międzyresortowej oraz dialogu między odpowiednimi podmiotami publicznymi i prywatnymi Wzmacnianie potencjału administracji w zakresie realizacji polityk i programów, w szczególności poprzez określanie potrzeb w zakresie szkoleń, przegląd ścieżek kariery, ewaluację, realizację zasad otwartego zarządzania, szkolenia kadry kierowniczej i personelu oraz ukierunkowane wsparcie dla kluczowych służb, inspektoratów i podmiotów sfery społeczno-gospodarczej

Pomoc w utrzymaniu dobrego zdrowia pracowników Zapobieganie zagrożeniom dla zdrowia za pośrednictwem kampanii informacyjnych na temat zdrowia, transfer wiedzy i technologii oraz zapewnienie służbie zdrowia niezbędnych kwalifikacji, materiałów i sprzętu Wyrównanie różnic w poziomie infrastruktury ochrony zdrowia oraz wspieranie skutecznego świadczenia usług w przypadkach, gdy ma to wpływ na rozwój gospodarczy mniej zamożnych państw członkowskich i regionów

Wytyczne w zakresie terytorialnego wymiaru polityki spójności Przy opracowywaniu programów finansowanych z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności oraz rozdziale środków na priorytetowe obszary państwa członkowskie powinny uwzględniać uwarunkowania geograficzne realizacji tych programów

Procedura przyjęcia i przeglądu strategicznych wytycznych Wspólnoty dla spójności Inicjatywa – Komisja Europejska Rada Unii Europejskiej – przyjmuje jednomyślnie (procedura z art. 161 TWE) Przegląd – Komisja Europejska w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi Przeprowadzany zgodnie z procedurą art. 161 TWE, ale w Radzie UE obowiązuje tylko kwalifikowana większość głosów

Narodowe strategiczne ramy odniesienia (NSRO) Narodowa strategia spójności Kraje członkowskie przedstawiają tu priorytety polityki spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, realizowane przy finansowym wsparciu środków wspólnotowych i ich powiązanie z europejskimi priorytetami zawartymi w strategicznych wytycznych Wspólnoty oraz z Krajowym programem reform

Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności Krajowy program reform Narodowe strategiczne ramy odniesienia Program operacyjny

Narodowe strategiczne ramy odniesienia Cel: Konwergencja Cel: Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie Cel: Europejska współpraca terytorialna

Struktura NSRO Analiza bieżącej sytuacji danego kraju członkowskiego Strategia działań Wykaz programów operacyjnych, które będą wdrażane w ramach Celu I i II Powiązanie priorytetów NSRO z priorytetami UE Roczna alokacja z EFRR, EFS i FS na poszczególne programy

Struktura NSRO Cel: Konwergencja: Przewidywane działania na rzecz zwiększenia wydajności administracji państwa członkowskiego Kwota całkowitych rocznych środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Rybołówstwa Dane niezbędne do przeprowadzenia weryfikacji ex ante przestrzegania zasady dodatkowości

Struktura NSRO Państwa korzystające ze wsparcia z Funduszu Spójności - opisanie mechanizmów koordynacji między: poszczególnymi programami operacyjnymi poszczególnymi programami operacyjnymi a EFRRiOW, EFR i innymi instrumentami finansowymi (jak, np. wsparcie z EBI)

Struktura NSRO Procedura koordynacji polityki spójności Wspólnoty ze stosownymi politykami krajowymi, sektorowymi i regionalnymi danego państwa członkowskiego Informacje na temat mechanizmów koordynacyjnych między poszczególnymi programami operacyjnymi oraz między programami operacyjnymi a EFRRiOW, EFR i EBI oraz innymi instrumentami finansowymi

Żródło: http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl

Struktura NSRO Wykaz programów operacyjnych (tylko programy wdrażane w ramach Celów I i II)

Programy operacyjne w polskich NSRO PO IiŚ – Infrastruktura i Środowisko (EFRR, FS) PO IG – Innowacyjna Gospodarka (EFRR) PO KL – Kapitał Ludzki (EFS) RPO – 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (EFRR) PO RPW – Rozwój Polski Wschodniej (EFRR) PO PT – Pomoc Techniczna (EFRR) PO EWT – programy operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EFRR)

Zasada „earmarking” Średnio w całym okresie programowania 60% wydatków współfinansowanych z funduszy strukturalnych i FS dla regionów objętych Celem I i 75% wydatków dla regionów objętych Celem II powinna zostać przeznaczona na promowanie konkurencyjności i tworzenie nowych miejsc pracy

Procedura przyjmowania NSRO Przygotowywane przez instytucje kraju członkowskiego wg procedury opracowanej w danym kraju (zasada autonomii) Kraj ma obowiązek przeprowadzenia konsultacji z właściwymi partnerami (zasada partnerstwa) Termin przekazania KE – 5 miesięcy od przyjęcia SWWS

Procedura przyjmowania NSRO W terminie 3 miesięcy od otrzymania NSRO KE przyjmuje strategię opisaną w dokumencie oraz priorytetowe obszary tematyczne wybrane do wsparcia z funduszy W tym terminie KE może przedstawiać uwagi do dokumentu Nie ma terminu w jakim KE powinna podjąć decyzję w kwestiach: wykazu PO, rocznych alokacji z każdego funduszu, poziomu wydatków gwarantujących przestrzeganie zasady dodatkowości Działań przewidzianych w celu zwiększenia wydajności administracji

Procedura przyjmowania NSRO Przyjęcie SWWS 5 miesięcy Przesłanie NSRO do KE 3 miesiące Przyjęcie przez KE strategii i priorytetowych obszarów wsparcia; przekazanie uwag Termin nieokreślony Decyzje ws. programów operacyjnych, rocznych alokacji, dodatkowości i działań na rzecz zwiększenia wydajności administracji

Monitorowanie strategiczne Każde państwo musi raportować efekty podejmowanych działań wspieranych środkami funduszy strukturalnych oraz FS Nie było tego w okresie 2000-2006

Dwa rodzaje raportów Roczne sprawozdania z realizacji krajowego programu reform Sprawozdania na temat wkładu programów finansowanych ze środków unijnych w osiąganie celów polityki spójności (dwukrotnie w okresie programowania)

Dziękuję za uwagę! Prezentacja opracowana na podstawie: Jankowska A., Kierzkowski T., Knopik R.: „Fundusze strukturalne Unii Europejskiej”, CH Beck 2009