Poznajemy tajemnice bocianiej stołówki Komputerowa prezentacja edukacyjna dla dzieci w wieku 7 – 12 lat Opracowanie Jolanta Krzyważnia ( Szkoła Filialna w Salamonach, woj. wielkopolskie) na podstawie materiałów wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Przyrody „pro Natura” pod tytułem Projekt edukacyjny Bocian

Bocian biały - Ciconia ciconia Całe upierzenie białe, jedynie lotki czarne, dziób i nogi czerwone.Młode mają dziób i nogi czarne.W locie szyja wyciągnięta naprzód.Powszechnie znany ptak gnieżdżący się wśród osiedli na całym niżu Polskim, zwłaszcza w okolicach obfitujących w bagna, łąki, pastwiska i ugory.Głosy:klekot, wywołany szybkim uderzaniem obydwu szczęk, poza tym cichy syk;młode kwiczą i miauczą.Pożywienie:głównie owady,zwłaszcza pasikoniki, szarańcze i chrząszcze; wbrew ogólnemu mniemaniu tylko niewiele żab i jedynie mniejsze gatunki (unika żaby wodnej), natomiast bardzo chętnie poluje na myszy, norniki, krety i jaszczurki:rzadziej ryby i pisklęta ptaków.Gniazdo:obszerne posłanie z gałęzi, wewnątrz wyłożone trawą, słoną lub perzem;dość wysoko na drzewie lub na dachu.Jaja:3-5, przeważnie 4,białe, znacznie mniejsze od jaj gęsi domowej.Przylot w połowie kwietnia,pojedyncze osobniki niekiedy już w marcu, odlot w drugiej połowie kwietnia; zimuje w Afryce południowej.Wymiary: długość całego ciała 80 cm, rozpiętość skrzydeł 200 cm, skrzydło złożone 56 - 62 cm, ogon 24-26 cm,waga 3000-4000 g.

PRZECZYTAJ UWAŻNIE TEKST Pokarm bociana PRZECZYTAJ UWAŻNIE TEKST Pokarm bociana stanowią rozmaite drobne zwierzęta, które chwyta on swym sprawnym, długim dziobem. Znajdują się wśród nich: • bezkręgowce (dżdżownice, pijawki, ślimaki, małże, skorupiaki, chrząszcze, pasikoniki, świerszcze, larwy owadów), • ryby, • płazy (żaby, traszki), • gady (jaszczurki, węże), • pisklęta ptaków, • drobne ssaki (myszy, nornice, młode szczury, czasami krety, ryjówki. rzadko młode zające).

Zadanie 1 Które zwierzęta stanowią pokarm bociana Zadanie 1 Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Kliknij kółko z prawidłową odpowiedzią Ryby TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Myszy TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Jeże TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Żaby TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Nietoperze TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Młode zające TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Bobry TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Pisklęta ptaków TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Jaszczurki TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Węże TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Ślimaki TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Wiewiórki TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Małże TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Skorupiaki TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Dżdżownice TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Świerszcze TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Traszki TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Jaja ptaków TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Łabędzie TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Szpaki TAK NIE

Które zwierzęta stanowią pokarm bociana? Niestety! To nie jest poprawna odpowiedź Spróbuj jeszcze raz

Gratuluje Ci wiedzy na temat bocianiej stołówki! To już koniec testu Gratuluje Ci wiedzy na temat bocianiej stołówki! Zachęcam Cię do obserwacji tych pięknych ptaków i zapoznania się z innymi informacjami na ich temat!!!

Żerowiska bocianów Żerowiska bocianów w Polsce to przede wszystkim tereny podmokłe. Należą do nich wilgotne łąki, pastwiska, płytkie zbiorniki wodne, obrzeża stawów i rzek. Są to miejsca zasobne w pokarm przez cały sezon, nawet w ciągu szczególnie suchego roku. Okresowo ptaki korzystają również z użytkowanych przez człowieka pól uprawnych. Ma to miejsce głównie podczas trwania prac polowych, takich jak orka, żniwa. Bociany zamieszkujące półwyspy Iberyjski i Bałkański, oraz kraje Azji Mniejszej żerują ponadto na terenach stepowych, polach ryżowych itp.

Bociania dieta Poszukując zdobyczy bociany posługują się wzrokiem, dlatego wybierają tereny o niezbyt wysokiej roślinności. Choć żerujący bocian kojarzy się zwykle z chodzącym po łące ptakiem, może on również stać nieruchomo nad brzegiem wody lub norą gryzonia, czatując na ofiarę. Ponieważ najbardziej opłacalną strategią żerowania jest zdobycie możliwie największej ilości pokarmu przy minimalnym wysiłku, ofiarą ptaków padają zwierzęta najliczniejsze i najłatwiej osiągalne. Mimo powszechnego przekonania, że najważniejszym pokarmem bocianów są żaby, stanowią one dziś jedynie uzupełnienie bocianiej diety. Wynika to prawdopodobnie z faktu wyraźnego ograniczenia miejsc rozrodu i występowania płazów w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. W przypadku szczególnej obfitości jakiegoś rodzaju pożywienia, ptaki szybko dostosowują się do sytuacji i przestawiają na nową, łatwą zdobycz. Tak dzieje się na przykład w „latach mysich", kiedy masowo występują gryzonie. Stanowią one wówczas dominujący składnik diety bocianów, a para ptaków wychowuje przeciętnie przynajmniej o jedno młode więcej.

Karmienie piskląt Pisklęta w pierwszych dniach życia karmione są głównie dżdżownicami. Później rodzice przynoszą im bardziej urozmaicony pokarm. Do prawidłowego rozwoju młode potrzebują sporych ilości różnorodnego pożywienia o odpowiedniej kaloryczności. Dlatego dorosłe ptaki, w okresie wychowu potomstwa, żerują nawet ponad 10 godzin dziennie. Para posiadająca 4 podrastające młode musi dostarczyć im codziennie około 3 kg pożywienia. Jego różnorodność zależy od zasobności żerowiska znajdującego się w najbliższym sąsiedztwie gniazda. Najważniejsze znaczenie ma dla ptaków obszar w promieniu 500 m, choć przy braku pokarmu w pobliżu gniazda potrafią one latać w miejsca oddalone nawet o kilka kilometrów (w Niemczech stwierdzono loty w poszukiwaniu pokarmu na odległość ponad 10 km od gniazda).

Wypluwka Bociany, podobnie jak wiele innych gatunków ptaków odżywiających się pokarmem mięsnym (np. sowy, ptaki drapieżne), po posiłku wytwarzają tzw. wypluwki. Są to zlepki nie strawionych resztek pokarmu, tworzące się w żołądku i zwracane na zewnątrz za pomocą odruchów wymiotnych. Mają one kształt owalny lub kulisty. Składają się z części twardych, takich Jak: kości, pazury gryzoni, pokrywy skrzydłowe chrząszczy, kawałki muszli oraz miękkich: sierść, pióra. Formowanie wypluwek ma duże znaczenie fizjologiczne, a pozbawione tej możliwości ptaki giną. Dlatego w przypadku opiekowania się rannym bądź osłabionym bocianem należy podawać mu pokarm zwierzęcy jak najbardziej zbliżony do naturalnego, np. nieczyszczone ryby, całe myszy, ugotowane na twardo jaja, zgniecione, ale wraz ze skorupką.

Bocianie żerowiska Tereny podmokłe, najchętniej wykorzystywane przez bociany jako żerowiska, odznaczają się wielkim bogactwem fauny i flory. Należą do najcenniejszych przyrodniczo środowisk na świecie. Przyciągają wiele gatunków zwierząt oferując im dogodne miejsca rozmnażania, zdobywania pokarmu i schronienia. Można tu spotkać rzadkie gdzie indziej gatunki roślin, takie jak np. bobrek trójlistkowy, czermień błotna, siedmiopalecznik błotny, wełnianka błotna, storczyki, kosaćce, knieć błotna (zwana potocznie kaczeńcem). Ciekawe gatunki zwierząt, charakterystyczne dla tego typu ekosystemów, to m.in. płazy: traszki, kumaki, żaby, ropuchy; z gadów np. zaskroniec. Do spotykanych tu ptaków należą: kszyk, brodziec krwawodzioby, rycyk, żuraw. Na terenach wilgotnych nie brakuje też licznych owadów, z których najbardziej charakterystyczne są ważki.

Chronimy bocianie żerowiska Likwidacja i przekształcanie środowisk podmokłych to główna przyczyna spadku liczebności (a nawet wytępienia) bocianów w krajach Europy Zachodniej. Aby podobny los nie spotkał polskich boćków niezbędne jest zachowanie w naszym kraju sieci terenów stanowiących żerowiska tego gatunku. Warto pamiętać, że bociany potrzebują odpowiednich żerowisk nie tylko na lęgowiskach. Niezbędne jest istnienie sieci terenów zasobnych w pokarm również wzdłuż trasy wędrówek, tak aby migrujące ptaki miały gdzie odpoczywać i mogły bez trudu uzupełniać zapasy energii. Ważna jest także wystarczająca ilość pokarmu na zimowiskach, gdzie ptaki przebywają każdego roku przez około 3 miesiące.

Zadanie 2 Obserwujemy i opisujemy bocianie żerowisko Cel zadania Poznanie środowiska stanowiącego żerowisko bocianów Niezbędny sprzęt: notes, długopis, mapa, rower, lornetka, lupa. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela w trakcie pieszej lub rowerowej wycieczki znajdują i opisują przynajmniej jedno żerowisko bocianów. Zalecana jest wycieczka rowerowa w celu łatwiejszego skontrolowania większego obszaru i wyznaczenia miejsca (lub miejsc) żerowania tych ptaków. Interesuje nas teren, w którym zaobserwujemy jednego lub więcej bocianów poszukujących pożywienia. Należy określić jaki to typ środowiska i próbować ustalić (drogą dedukcji lub częstych kontroli) czy jest to żerowisko stałe, dostarczające pokarmu przez cały sezon, czy tylko okresowe.

Zadanie 2 Obserwujemy i opisujemy bocianie żerowisko Żerowiska całosezonowe Żerowiska okresowe • Żerowiska służące ptakom przez dłuższy czas (kilka miesięcy) charakteryzują się, m.in.: utrzymującą się wilgotnością, obecnością roślinności bagiennej, np. trzciny, sitowia, kaczeńców,różnorodnością gatunków traw i kwiatów,występowaniem oczek wodnych, stanowiących miejsca rozrodu płazów, •obecnością owadów, takich jak motyle, ważki, koniki polne, chrząszcze itp., występowaniem ślimaków, żab, traszeki innych drobnych zwierząt. Do takich środowisk należą różne typy łąk, płytkie zbiorniki wodne, obrzeża stawów i rzek, a także niezbyt intensywnie eksploatowane pastwiska. Typowym przykładem żerowisk okresowych (wykorzystywanych przez bociany bardzo intensywnie ale przez krótki czas) są użytkowane przez człowieka pola uprawne w okresie trwania prac polowych, takich jak orka czy żniwa. Boćki chętnie wyjadają drobne zwierzęta wypłaszane lub zranione przez maszyny rolnicze.

Zadanie 3 Czym żywią się nasze boćki? Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela prowadzą obserwacje żerujących bocianów. Przyglądają się ptakom uważnie przez lornetkę bądź lunetę i próbują rozpoznać co upolowały. Następnie określają przybliżone rozmiary ofiary (duża - wielkości żaby, nornicy; mała - wielkości dżdżownicy, pasikonika). Swoje spostrzeżenia obserwatorzy zapisują w notatniku. Porównanie obserwacji poszczególnych osób daje ciekawy obraz sposobu żerowania i składu pokarmu bociana. Niezbędny sprzęt: notatnik, długopis, lornetka , luneta Cel zadania: Poznanie składu pożywienia bocianów

Przyczyny zanikania żerowisk bocianów (1) Regulacja rzek Regulowanie rzek, polegające, m.in. na ich prostowaniu i budowaniu wałów przeciwpowodziowych zbyt blisko koryta, prowadzi do drastycznego zawężania dolin rzecznych i likwidacji rozległych obszarów zalewowych, bogatych w różnorodne środowiska, takie jak podmokłe łąki, torfowiska, turzycowiska. Osuszanie terenów podmokłych Melioracje osuszające, prowadzone powszechnie na terenach rolniczych, są przyczyną zanikania wilgotnych łąk i pastwisk. Zwykle po przeprowadzeniu melioracji nie buduje się odpowiedniego systemu zastawek, który umożliwiałby regulowanie poziomu wody, a tym samym zapobiegałby nadmiernemu przesuszeniu terenu. W miejscach gdzie urządzenia takie powstały, bardzo często są dewastowane. Zaorywanie łąk Zmiana łąk i pastwisk w pola uprawne poważnie zmniejsza różnorodność przyrodniczą obszarów wykorzystywanych rolniczo, a tym samym ogranicza menu w bocianiej stołówce do zupełnego minimum.

Przyczyny zanikania żerowisk bocianów (2) Intensyfikacja rolnictwa Stosowanie nawozów mineralnych oraz chemicznych środków ochrony roślin, na terenach wykorzystywanych przez bociany, prowadzi do poważnych zakłóceń w funkcjonowaniu występujących tam ekosystemów. Nadmiernie zaazotowana gleba ulega przeżyźnieniu, co powoduje zmianę charakteru roślinności i prowadzi do zanikania naturalnych, cennych przyrodniczo środowisk wymagających ubogiego podłoża (należą do nich m.in. niektóre rodzaje łąk). Na skutek stosowania insektycydów (np. DDT modnego w latach 60-tych) następuje redukcja ilości i różnorodności pożywienia bocianów. Komasacja gruntów, czyli likwidowanie rozdrobnienia upraw i tworzenie potężnych monokultur prowadzi do zubożenia krajobrazu rolniczego. Znikają miedze, drobne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, a wraz z nimi różnorodne gatunki roślin i zwierząt. Rozbudowa miast Każdego roku pod zabudowę przeznacza się duże połacie terenu. W miejscach ciekawych przyrodniczo pojawiają się betonowe bloki, parkingi, nowe drogi. Często, do niedawna czynne, gniazda bocianie na obrzeżach miast pustoszeją.

Przyczyny zanikania żerowisk bocianów (3) Zalesianie terenów otwartych Odtwarzanie lasów jest działaniem pozytywnym i korzystnym z przyrodniczego punktu widzenia pod warunkiem, że obszary przeznaczane pod zalesienie nie stanowią same w sobie cennych przyrodniczo środowisk. Zalesianie otwartych terenów podmokłych, takich Jak torfowiska, turzycowiska, wilgotne łąki, Jest zjawiskiem niepożądanym, ogranicza bowiem mozaikowość siedlisk i zmniejsza różnorodność biologiczną. W takiej sytuacji gatunki wymagające do życia wolnej przestrzeni muszą przenieść się gdzie indziej lub giną. Na szczęście, głównie z powodów ekonomicznych, od zalesiania terenów podmokłych odchodzą sami leśnicy.   Koniec