Zapraszamy...Autorzy Sandra Janic i Asia Owczarek Zamki Jury Krakowsko-Częstochowskiej Zapraszamy...Autorzy Sandra Janic i Asia Owczarek

ZAMKI JURAJSKIE - ORLE GNIAZDA Charakterystyczne ukształtowanie terenu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w historii niejednokrotnie było doceniane ze względu na swoje walory obronne. Proces budowy systemu fortyfikacji trwał już w czasach wczesnego średniowiecza. Wówczas na szczytach niedostępnych skalnych ostańców powstawały liczne drewniane grodziska, będące namiastką powstałego w średniowieczu systemu obrony zachodniej granicy Polski. Pierwsze kamienne założenia obronne powstawały tu już w XIII w., ale główny rozkwit budowy warowni jurajskich przypadł na XIV w., na co  bezpośredni lub pośredni wpływ miała aktywność w tej dziedzinie króla Kazimierza Wielkiego. Dzięki działalności budowlanej tego króla oraz rodzimego rycerstwa powstała sieć 29 zamków wspieranych 10 strażnicami obronnymi.

ZAMEK KRÓLEWSKI W RABSZTYNIE Początki zamku giną w mroku przeszłości. Brak wystarczającej dokumentacji powoduje, że istnieje kilka hipotez dotyczących czasu budowy zamku rabsztyńskiego. Gdyby wykluczyć powstanie grodu w XIII w. to należy przypuszczać, że murowane budowle zamkowe powstawały w tym miejscu od 1 połowy XIII w. (rozkwit budownictwa murowanych warowni m.in. na Śląsku za panowania Henryka I Brodatego) po XIV w. (najstarszy znaleziony relikt murowany na zamku w Rabsztynie został datowany na przełom XIII i XIV w.). Za wersją sięgającą początków XIII w. przemawia kilka zdarzeń historycznych, które mogą być związane z powstaniem zamku w Rabsztynie. 

Zamek Grodno Rozbudowę dokończył jego syn Georg (Jerzy) w roku 1587, przy pomocy swojego brata Kaspra, biskupa wrocławskiego. W czasie rozbudowy od strony północnej dobudowano drugi dziedziniec, a na osi wjazdowej trzeci z bramą mieszkalną. Na budynku bramnym zachowały się pochodzące z 1570 roku bardzo ciekawe sgraffita, oraz zegar słoneczny z 1716 roku. W czasie wojny trzydziestoletniej zamek został zdobyty przez Szwedów, którzy mocno go zniszczyli. W roku 1680, kiedy właścicielem zamku był Jan Eben, zamek był oblegany przez zbuntowanych chłopów. Do zbrojnego buntu doszło na tle nadmiernych powinności dworskich. Dopiero pomoc wojska sprowadzonego ze Świdnicy przerwała oblężenie. Bunt został krwawo stłumiony. Następni właściciele nie dbali o stan zamku, który stopniowo zaczął popadać w ruinę.

ZAMEK RYCERSKI W MIROWIE Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1405 r., kiedy naczelnikiem wojennym (burgrabią) zamku mirowskiego był Sasin. W 2 połowie XIV, XV i XVI w. zamek był stale rozbudowywany.  Od 1489 r. stał się własnością rodziny Myszkowskich, którzy w 2 połowie XV w. lub na początku XVI w. do skały zamkowej od strony wschodniej dostawili prostokątną wieżę mieszkalną z kamienia o pięciu kondygnacjach przykrytych drewnianymi stropami i podwyższyli budynek zamku o dwa piętra. Do wieży dobudowano ścianę kurtynową, dzięki której uzyskano mały wewnętrzny dziedziniec obudowany niegdyś dodatkowymi pomieszczeniami. Istniejący układ komunikacyjny (fragmenty ganków straży), łącznie z resztką budynku bramnego jest wynikiem zmian budowlanych z końca XV lub początku XVI w. Od 1600 r. Myszkowscy tytułowali się margrabiami na Mirowie. W niedługim czasie przenieśli się jednak do Pińczowa, a w 1633 r. dobra tutejsze sprzedali Janowi Korycińskiemu. 

ZAMEK KRÓLEWSKI W OJCOWIE Podobnie jak w przypadku pozostałych zamczysk, tak i tu początki warowni sięgają zamierzchłych czasów i bardziej są domysłami naukowców niż w pełni potwierdzają to dokumenty pisane.  Do niedawna sądzono, że na wzgórzu zamkowym odkryto nieznaczne ślady wczesnośredniowiecznego grodziska. Założycielem pierwszego grodu, wedle legendy, był lechicki książę Wiesław, szwagier Popiela, który przybył w to miejsce z nadgoplańskich stron na czele uzbrojonej drużyny.  Prawdopodobnie drewniany zamek podupadł w XIII w. zniszczony w czasie najazdu czeskiego. Sądzi się, że ok. 1300 r. książę Władysław Łokietek ukrywał się w zwaliskach i podziemiach tego zamku przez wojskami króla czeskiego Wacława, a następnie przeniósł swoją kryjówkę do jednej z pobliskich jaskiń. (wg legendy do Groty Łokietka). Obecnie badacze tematu sądzą, że wzmianki o zamku "Wyszogród" identyfikowanym dotychczas z zamkiem ojcowskim mówiły faktycznie o drewnianym grodzisku na górze Okopy, które funkcjonowało co najmniej do poł. XIII w.. Natomiast za Kazimierza Wielkiego w 1 poł. XIV w. powstaje prawdopodobnie na surowym korzeniu  zamek murowany, który mógł przejąć funkcję wspomnianego grodziska. Kazimierz Wielki na cześć swego ojca (Władysława Łokietka) nazwał go “castrum oczec” lub “Ociec u Skały” ustanawiając tu starostwo niegrodowe. Osiem okolicznych wsi utrzymywało twierdzę, zaś od XIV do XVI w. stale na zamku tym przebywała 100-osobowa załoga wojskowa.  W l. 70Warcisław. -tych XIV w. pojawia się pierwsza wzmianka o zamku, w 1370 burgrabią był Zaklika. W 1380 wspomina się o castrum Ojcow, a w 1397 wspominany był kapelan na zamku ojcowskim Na przełomie XIV i XV w. zamek stał się siedzibą starostów niegrodowych, który to tytuł utrzymał do końca XVIII w. Król Władysław IV nadał zamek i godność starosty Mikołajowi Korycińskiemu. Od XVI w. ojcowskie starostwo niegrodowe było praktycznie dziedziczone przez różne rody magnackie (m.in. Bonerów w XVI w., Myszkowskich pod k. XVI w., Korycińskich przez cały XVII w.).  W 1 poł. XVI w. zamek na krótko przeszedł w ręce prywatne, po czym ponownie powrócił do dóbr królewskich. W 1615 r. zamek rozbudowano i wyremontowano.  Pierwsza poł. XVII w. to okres największej świetności zamku. Zdobiły go m.in. marmury, polichromie, rzeźby, flamandzkie arrasy i wschodnie kobierce. Poza mostami i naturalnym ukształtowaniem terenu zamek jednak nie miał już żadnych cech obronnych, dlatego w 1655-57 został łatwo zdobyty i mocno zniszczony przez Szwedów, którzy zamienili go w magazyn broni i żywności.  Około 1660 roku wzniesiono nowy dom mieszkalny połączony z wieżą bramną. A po zniszczeniach potopu szwedzkiego odbudowany przez starostę Stefana Korycińskiego i później przez wdowę po nim.  W XVIII w. zamek ponownie przebudowano. Z pierwotnej fortyfikacji pozostała jedynie 8-boczna wieża, którą obniżono przy kolejnych przebudowach. Kolejnymi starostami zamku byli Lubieńscy i Załuscy. W XVIII wieku starosta Teofil Załuski gościł w ojcowskich murach Stanisława Augusta. Król najpierw zwiedził Jaskinię Ciemną, a potem w kaplicy zamkowej trzymał do chrztu córkę Teofila - Marię Salomeę. U podnóża zamku znajdował się wówczas folwark, a w samej twierdzy - rezydencja dla ekonoma, piekarnia, cztery chlewy, wozownia, browar, gorzelnia, karczma, młyn i tartak.

ZAMEK KRÓLEWSKI "WAWEL" W KRAKOWIE Właściwym budowniczym królewskiej rezydencji był Zygmunt I Stary, który na pocz. XVI w. (w l. 1507-36) sprowadził dużą liczbę muratorów, m.in. Franciszka Florentczyka, Bartłomieja Berecci i wielu innych artystów włoskich i polskich (m.in. Benedykta zw. Sandomierzaninem), którzy na miejscu gotyckiego wznieśli imponujący zamek-pałac z ogromnym z arkadowym dziedzińcem. Przebudowano też m.in. najwyższą kondygnację wieży Duńskiej, w wyniku czego uzyskała ona altanę widokową. Przy katedrze powstała wspaniała kaplica Zygmuntowska, podwyższono też wieżę kościoła, aby umieścić na niej ogromny "dzwon Zygmunta", w zach. skrzydle zamku zbudowano kuchnie królewskie. Dwaj ostatni Jagiellonowie, a przede wszystkim Zygmunt August, stworzyli na Wawelu silny ośrodek humanizmu i Odrodzenia. Zamek uzyskał renesansowe wyposażenie: attykę nad pd. ścianą kurtynową, kolekcję arrasów i gobelinów flandryjskich, malowidła, obrazy, ozdoby, przedmioty zbytku, sprzęty użytkowe itp. Po dwóch pożarach pn. skrzydła w 1595, arch. Jan Ch. Trevano na zlecenie Zygmunta III Wazy odbudował je w nowym stylu zbliżonym do baroku. Powstały wtedy dwie nowe wieże: Zygmunta III (1601-03) i Jana III Sobieskiego (1620). Wnętrza ozdobił włoski malarz Tomasz Dolabella. W 1611 r. król Zygmunt III Waza przeniósł stolicę Polski do Warszawy, jednak Wawel nadal pozostał miejscem koronacji królów polskich, a katedra miejscem ich wiecznego spoczynku.

ZAMEK KRÓLEWSKI W OLSZTYNIE W 1349 burgrabią twierdzy był Zdziśko - jest to zarazem pierwsza znana obecnie wzmianka o zamku Holstein /Olsztyn/. W tym samym roku król Kazimierz Wielki wystawił niejakiemu Wojciechowi Wojciechowi Koluszko sołectwo we wsi Rudniki, z której to rzeczony Wojciech zobowiązany był do przekazania jednego pieszego kmiecia, mającego służyć w czasie konfiktu "in castrum dictum Olstin". W tym czasie w latach 1349-59 z inicjatywy Kazimierza Wielkiego następuje silna rozbudowa kamiennej warowni, w jeden z najsilniejszych zamków na pograniczu śląsko-małopolskim. O znaczeniu zamku może mówić fakt, że w 1368 r. król Kazimierz Wielki sam osobiście przyjechał do Olsztyna aby dopilnować prowadzonych robót.

Plan zamku w Grodnie

Zamek w Kamiennej Górze Nowy, renesansowy zamek powstał w latach 1566-69 w zupełnie nowym miejscu. Położony na łąkach w pobliżu rzeki Bóbr zamek wybudowano na planie czworoboku, posiadał wewnętrzny dziedziniec i wieżę o kwadratowej podstawie. Całość otoczono bastionową fortyfikacją i fosą. Zamek spłonął w 1964 roku. Pozostały fragmenty murów wraz z renesansowymi portalami i obramieniami okien, oraz wieży

Zamek w Domanicach Na niewielkim wzgórzu nad rzeką Bystrzycą w XIII wieku powstał rycerski zamek, strzegący brodu na rzece. W XV i XVI wieku został przebudowany na renesansowy dwór, a w wieku XVIII na barokowy pałac. Całość założenia otoczona jest fosą. Obecnie jest własnością Stowarzyszenia Artystów Scen Polskich i jest odbudowywany.

Zamek Chojnik Zamek jest niezwykle malowniczo położony na szczycie wznoszącej się 627 m n.p.m. góry o tej samej nazwie, której strome zbocza tworzą urwiska opadające w dół pionowymi ścianami, o wysokości do 150 m. Położenie to sprawiło że zamek ten nie został nigdy zdobyty. Kamienny zamek wybudował tu w latach 1353-64 książę świdnicko-jaworski Bolko II Mały. Na ówczesny zamek, zbudowany na planie prostokąta, składała się okrągła wieża obronna, zamykająca od południowego-wschodu dziedziniec, domu mieszkalnego i bramy. Książę potrzebując pieniędzy na zakup Dolnych Łużyc oddał zamek w 1364 roku w zastaw Thimo von Colitzowi. Ten 23 kwietnia tego samego roku odsprzedaje nabyte prawa do zamku królowi czeskiemu Karolowi IV za 2500 kop praskich groszy.

Dziękuje Sandra Janic i Asia Owczarek !!! Dziekujemy za uwagę!! Dziękuje Sandra Janic i Asia Owczarek !!!