Analiza techniczna J.J. Murphy „Analiza techniczna rynków finansowych” StockCharts.com - ChartSchool www.wdsoftware.com/pl/encyklopedia-at/ Formacje cenowe Formacje zmiany trendu głowa i ramiona, podwójny szczyt, wybicie z bazy, spodek, odwrócone V

Formacje cenowe (price patterns) Formacja cenowa – pewien charakterystyczny fragment wykresu cenowego, który jest spotykany na wielu wykresach cenowych akcji lub towarów. Formacje cenowe mają charakter prognostyczny Rozróżnia się dwie podstawowe kategorie: formacje odwrócenia trendu, formacje kontynuacji trendu

Pewne zachowania wolumenu mogą zakwestionować całą formację Formacje cenowe Wiarygodność formacji powinna być potwierdzona typowym zachowaniem się wolumenu Pewne zachowania wolumenu mogą zakwestionować całą formację Z większością formacji związane są metody określenia minimalnego zasięgu przyszłego ruchu cen

Formacje odwrócenia trendu Formacja głowy i ramion Formacja podwójnego szczytu Formacja potrójnego szczytu Odwrócona formacja V Formacja odwróconego spodka Wybicie z bazy Odwrócona formacja głowy i ramion Formacja podwójnego dna Formacja potrójnego dna Formacja V Formacja spodka

Uwarunkowania formacji zapowiadającej odwrócenie trendu Przed pojawieniem się formacji musi istnieć wiarygodny trend zostać przełamana istotna linia trendu Im większe (relatywnie) kształty formacji, tym większy prognostyczny ruch ceny Formacje zakończenia hossy kształtują się szybciej i charakteryzują się większymi wahaniami cen, niż formacje zakończenia bessy Wielkość wolumenu jest bardziej istotna przy zapoczątkowaniu hossy

Uwagi Ad. 1 Formacja głowy i ramion nie ma żadnego znaczenia w trendzie bocznym Ad. 2 Wielkość formacji scharakteryzowana jest przez 2 parametry – przedział czasowy formowania oraz zakres ruchów cen Z (3) wynika, że łatwiej jest kupić w dołku bessy, niż sprzedać na szczycie hossy w początkowej fazie bessy łatwiej jest zarobić na krótkiej sprzedaży, niż zajmując długą pozycję w początkowym etapie hossy Ad. 4 Pełnemu ukształtowaniu się formacji powinien towarzyszyć znaczący wzrost wolumenu. W formacji zakończenia hossy nie jest to warunek konieczny, gdyż „akcje spadają pod własnym ciężarem”. W początkowej fazie hossy wzrost obrotów jest warunkiem koniecznym jej kontynuacji

Ukształtowana formacja głowy i ramion

Kształtowanie się formacji głowy i ramion Przełamanie linii trendu Ukształtowanie nowej linia wsparcia Ostatni szczyt poniżej ostatniego Malejące obroty Możliwy jeszcze trend boczny

Kształtowanie się formacji głowy i ramion Osiąganiu nowego maksimum A towarzyszy wzrost obrotów (normalne zachowanie w trendzie wzrostowym) Spadek do punktu B odbywa się przy zmniejszonym wolumenie Przebicie linii oporu wyznaczonego przez punkt A odbywa się przy mniejszym wolumenie, niż osiąganie A (ostrzeżenie !) Punkt C leży nad A, ale punkt korekty D leży poniżej szczytu A (nie zadziałała linia wsparcia), niewiele powyżej lub na poziomie punktu B (sygnał, że trend wzrostowy jest zagrożony) Tworzy się nowa linia wsparcia BD

Kształtowanie się formacji głowy i ramion Cena rośnie do nowego szczytu E, przy mniejszym wolumenie niż przy szczycie C oraz osiąga zaledwie połowę lub 2/3 wysokości spadku CD Zaistniał warunek tworzenia się trendu spadkowego (niższy szczyt) Dopóki nie została przełamana linia BD istnieje możliwość zaistnienia trendu bocznego Linia BD zazwyczaj nieznacznie wznosi się lub przebiega poziomo, rzadziej - opada Fakt opuszczenia przez cenę trendu wzrostowego może stanowić wystarczający powód zamykania pozycji długich

Kształtowanie się formacji głowy i ramion Przełamanie linii wsparcia B, D

Ukształtowanie się pełnej formacji głowy i ramion Przebiciu linii BD (linii szyi) powinien towarzyszyć zwiększony wolumen Może utworzyć się kolejne dno poniżej tej linii, które wraz z punktami C,D,E tworzą kanał spadkowy Przebicie linii szyi BD oznacza ukształtowanie się pełnej formacji

Kształtowanie się formacji głowy i ramion Ruch powrotny do linii BD Możliwy jeszcze powrót nad linię BD będącą teraz linią oporu oraz trend boczny

Ruch powrotny do linii szyi Taki ruch nie występuje zawsze, może być także całkiem niewielki Szansa na ruch powrotny jest tym mniejsza im większy wolumen towarzyszył przebiciu linii szyi ( co oznaczało dużą presję sprzedających) Ruch powrotny odbywa się przy zmniejszonym wolumenie Odbiciu wykresu od linii szyi i kontynuacji spadku towarzyszą zwiększone obroty

„Odbicie się” ceny od linii oporu potwierdza formację

Formacja głowy i ramion - przykład

formacja głowy i ramion – przykład (FAM)

formacja głowy i ramion – przykład (BZWBK)

formacja głowy i ramion - przykład

Wolumen w charakterystyce formacji Drugi wierzchołek (głowa) kształtuje się przy mniejszym wolumenie niż pierwszy (lewe ramię), co świadczy o mniejszej presji kupujących Prawe ramię formuje się przy wolumenie wyraźnie niższym niż dwa poprzednie wierzchołki Wolumen wzrasta przy przebiciu linii szyi zmniejsza się w czasie ruchu powrotnego, wzrasta po jego zakończeniu

Prognoza płynąca z formacji Minimalny zakres spadku: pionową odległość od linii szyi do punktu C odkładamy w dół w punkcie przerwania tej linii Maksymalny zakres spadku: 100 % poprzedniego ruchu w górę Zatrzymanie spadku może być związane z poziomami zniesienia Fibonacciego a także z istniejącymi liniami wsparcia

Head and Shoulders Top (Reversal)

Head and Shoulders Top (Reversal) Prior Trend: It is important to establish the existence of a prior uptrend for this to be a reversal pattern. Without a prior uptrend to reverse, there cannot be a Head and Shoulders reversal pattern (or any reversal pattern for that matter). Left Shoulder: While in an uptrend, the left shoulder forms a peak that marks the high point of the current trend. After making this peak, a decline ensues to complete the formation of the shoulder (1). The low of the decline usually remains above the trend line, keeping the uptrend intact. Head: From the low of the left shoulder, an advance begins that exceeds the previous high and marks the top of the head. After peaking, the low of the subsequent decline marks the second point of the neckline (2). The low of the decline usually breaks the uptrend line, putting the uptrend in jeopardy. Right Shoulder: The advance from the low of the head forms the right shoulder. This peak is lower than the head (a lower high) and usually in line with the high of the left shoulder. While symmetry is preferred, sometimes the shoulders can be out of whack. The decline from the peak of the right shoulder should break the neckline.

Head and Shoulders Top (Reversal) 5. Neckline: The neckline forms by connecting low points 1 and 2.. Depending on the relationship between the two low points, the neckline can slope up, slope down or be horizontal. The slope of the neckline will affect the pattern's degree of bearishness: a downward slope is more bearish than an upward slope. 6. Volume: As the Head and Shoulders pattern unfolds, volume plays an important role in confirmation. Volume can be measured as an indicator (OBV, Chaikin Money Flow) or simply by analyzing volume levels. Ideally, but not always, volume during the advance of the left shoulder should be higher than during the advance of the head. This decrease in volume and the new high of the head, together, serve as a warning sign. The next warning sign comes when volume increases on the decline from the peak of the head. Final confirmation comes when volume further increases during the decline of the right shoulder.

Head and Shoulders Top (Reversal) 7. Neckline Break: The head and shoulders pattern is not complete and the uptrend is not reversed until neckline support is broken ( with an expansion in volume). 8. Support Turned Resistance: Once support is broken, it is common for this same support level to turn into resistance. Price Target: After breaking neckline support, the projected price decline is found by measuring the distance from the neckline to the top of the head. This distance is then subtracted from the neckline to reach a price target. Any price target should serve as a rough guide, and other factors should be considered as well. These factors might include previous support levels, Fibonacci retracements, or long-term moving averages

Odwrócona formacja głowy i ramion

Uwagi Załamanie trendu wzrostowego może nastąpić na zasadzie pewnego rodzaju inercji „spadanie cen pod własnym ciężarem” Przełamaniu trendu spadkowemu musi towarzyszyć wyraźny wzrost wolumenu (inercja nie jest w stanie wywołać wzrostu Wznosząca się linia szyi jest oznaką siły rynku Nachylenie w dół linii szyi świadczy o słabości rynku Sygnał krytyczny to gwałtowny wzrost wolumenu przy przełamaniu linii szyi Ruch powrotny jest tu częstszy niż przy załamaniu trendu wzrostowego

Odwrócona formacja głowy i ramion Strategia zakupów

Head and Shoulders Bottom (Reversal)

Formacja potrójnego szczytu

Formacja potrójnego szczytu Potrójny szczyt jest odmianą formacji głowy i ramion Wszystkie wierzchołki znajdują się na tym samym poziomie Każdej zwyżce towarzyszy spadek wolumenu (w stosunku do poprzedniego) Formacja jest w pełni ukształtowana, gdy linia wsparcia wyznaczona przez dwa minima zostania przełamana przy zwiększonym wolumenie Minimalny zasięg zniżki odmierza się tak jak w formacji głowy i ramion

Formacja potrójnego dna

Formacja podwójnego szczytu

Formacja podwójnego szczytu

Formacja podwójnego szczytu Drugiemu szczytowi towarzyszy zmniejszony wolumen Formacja jest w pełni ukształtowana, gdy linia wsparcia wyznaczona przez minimum między szczytami zostanie przełamana przy zwiększonym wolumenie Jeżeli to nie nastąpi – możliwy jest trend boczny lub powrót do linii trendu Minimalny zasięg spadku wyznacza wysokość formacji odmierzoną w dół od punktu przełamania Po przełamaniu możliwy jest powrót do linii wsparcia

Formacja podwójnego dna

Formacja podwójnego szczytu Formacja podwójnego dna Wierzchołki (lub dna) nie muszą być idealnie na tym samym poziomie – „dopuszczalne” odchylenie to 3% Zwyczajowy przedział czasu między wierzchołkami (lub dnami) jest większy niż jeden miesiąc, im dłuższy tym większe jest jego znaczenie Spadek ceny (indeksu) między szczytami powinien być większy niż 10%

Formacja spodka http://www.wdsoftware.com/pl/encyklopedia-at/

Formacja spodka - charakterystyka Formacja kształtuje się powoli – formacja dostrzegalna na wykresach długoterminowych Im dłuższy czas kształtowania, tym większe jej znaczenie Powolne wybicie z trendu horyzontalnego potwierdzone wzrostem obrotów Stosowanie - podjęcie decyzji kupna Czas kształtowania: kilka miesięcy Brak możliwości precyzyjnego stwierdzenia momentu ukształtowania się formacji zasięgu ewentualnego ruchu ceny

Formacja spodka - charakterystyka Wolumen obrotów kształtuje się tak jak kurs akcji (indeksu) – ma kształt „spodka”- przesuniętego w lewo w stosunku do kursu (wolumen wyprzedza kurs) Sygnał kupna następuje po wybiciu ponad poziom wyznaczający górne ograniczenie formacji - poziom ten jest określony przez lewą cześć spodka wykształconą przy największych obrotach. Wybicie ze spodka musi zostać potwierdzone silną zwyżką wolumenu. Często po wybiciu następuje ruch korekcyjny w dół (oznaczony kolorem zielonym), po czym zwyżka jest kontynuowana. Spodek jest jedną z najbardziej zyskownych formacji, ponieważ wzrost cen po wybiciu jest często bardzo duży

Formacja odwróconego spodka http://www. wdsoftware

Formacja odwróconego spodka Odwrócony spodek jest jedną z rzadziej występujących formacji. Podczas jego tworzenia kształt kursu przypomina odwrócony spodek. Wolumen obrotów powinien osiągać najwyższe wartości przy maksymalnym poziomie kursu i pod koniec odwróconego spodka. Sygnał sprzedaży następuje po przebiciu poziomu wyznaczającego dolne ograniczenie formacji - poziom ten jest określony przez lewą cześć spodka wykształconą przy stosunkowo niskich obrotach. Sygnał sprzedaży - przebicie dolnego ograniczenia formacji ( poziomu punktu W) Zastosowanie - podjęcie decyzji sprzedaży Czas kształtowania - kilka miesięcy

Wybicie z bazy http://www.wdsoftware.com/pl/encyklopedia-at/

Wybicie z bazy Zastosowanie - podjęcie decyzji kupna Czas kształtowania - od kilku tygodni do kilku miesięcy Wolumen - regularny, raczej niski Ruch cen po wybiciu - duży Sygnał kupna - wybicie ponad górne ograniczenie formacji   Podczas kształtowania się formacji bazy kurs porusza się w bardzo wąskim zakresie cen przy dość regularnym niskim wolumenie obrotów. Im dłużej kształtuje się baza, tym większy powinien być ruch cen po wybiciu. Sygnał kupna zostaje wygenerowany po wybiciu przez górne ograniczenie formacji (W). Podczas wybicia powinien nastąpić znaczny wzrost wolumenu obrotów.

Wybicie z bazy - strategia Dla zajmującego długą pozycję w akcjach: Jeśli nastąpi wybicie w górę sprzedać odkupić akcje na korekcie jeśli nastąpi wybicie w dół sprzedać natychmiast   Dla zajmującego krótką pozycję w akcjach: kupić dopiero po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów) najlepiej - na korekcie po wybiciu

Formacje V- formacje gwałtownego odwrócenia trendu Szybkie kształtowanie się formacji – bez etapów przejściowych Brak technicznych oznak możliwości powstania formacji – z wyjątkiem dnia odwrotu (tygodnia odwrotu) przy wysokim wolumenie

Formacja V - przykład

Formacja dzień odwrotu Dzień kulminacji kupna - cenowy szczyt (wielu inwestorów chce nabyć akcje) lub sprzedaży – cenowe minimum (zniechęceni posiadacze pozbywają się akcji – zostają „wypchnięci z rynku”) kulminacji kupna towarzyszy gwałtowny wzrost obrotów, cena zamknięcia jest niższa od maksymalnej kulminacji sprzedaży towarzyszy gwałtowny wzrost obrotów, cena zamknięcia jest wyższa od minimalnej

Formacje tydzień odwrotu, miesiąc odwrotu Sama formacja dnia odwrotu nie ma istotnego znaczenia, chyba że towarzyszą jej inne sygnały techniczne Na wykresach tygodniowych lub miesięcznych można mówić o tygodniu (miesiącu) odwrotu. Tygodnie odwrotu mają większe znaczenie niż dni odwrotu. Mogą sygnalizować zmianę trendu. Miesiące odwrotu są istotniejsze niż tygodnie odwrotu.

Dzień odwrotu http://www.wdsoftware.com/pl/encyklopedia-at/

Dzień odwrotu – strategia http://www. wdsoftware

Diament

Diament Punkty zwrotne formacji wyznaczają linie rombu (diament) Do połowy diamentu wolumen obrotów zazwyczaj maleje,( aktywność nieznacznie wzrasta w trakcie lokalnych szczytów i maleje dla lokalnych minimów) W drugiej połowie, wolumen nieznacznie wzrasta, przy czym wyraźny wzrost obrotów ma miejsce przy ostatecznym wybiciu z formacji Zasięg ruchu wyznacza szerokość diamentu mierzona od punktu wybicia Początek formacji jest niekiedy mylony z początkiem kształtowania głowy i ramion

Trójkąt zniżkujący http://www.wdsoftware.com/pl/encyklopedia-at/

Trójkąt zniżkujący Dolna linia trójkąta zniżkującego przebiega poziomo. Podobnie jak w formacji trójkąta symetrycznego wolumen obrotów powinien maleć. Sygnałem sprzedaży jest przełamanie poziomej linii (wolumen powinien wyraźnie wzrosnąć). Wybicie z trójkąta zniżkującego powinno nastąpić nie później niż 25% przed jego końcem (licząc od pierwszego punktu zwrotnego do punktu K). Późniejsze wybicie bywa często ruchem fałszywym.

Trójkąt zniżkujący Wielkość spadku po wybiciu w dół z trójkąta - co najmniej równa wysokości formacji (fioletowy odcinek). Poziom wyznaczony przez dolną krawędź często stanowi - po wybiciu w dół - silny opór. Czas kształtowania - od kilku tygodni do kilku miesięcy Zastosowanie - podjęcie decyzji sprzedaży