MIASTA CZŁONKOWSKIE ZWIĄZKU MIAST POLSKICH WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Zasoby i funkcjonowanie prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Zadania z zakresu pomocy społecznej należą do najważniejszych wśród realizowanych przez samorząd terytorialny. Waga i znaczenie tych zadań wynikają nie tylko z roli pomocy społecznej w rozwiązywaniu problemów społecznych i zapobieganiu wykluczeniu społecznemu, ale również z udziału wydatków na pomoc społeczną w budżecie gmin. Jak wykazało badanie, udział ten kształtuje sie niezmiennie na bardzo wysokim poziomie. Ożywienie gospodarcze i poprawa sytuacji na rynku pracy nie wpływają w istotny sposób na zmniejszenie skali wydatków na pomoc społeczną. prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Raport przedstawia zmiany w rozmiarach wydatków na pomoc społeczną oraz w stanie jej bazy w okresie realizacji badania, to jest od roku 1999, ale ze szczególnym uwzględnieniem roku 2008, z którego pochodzą najnowsze dane. W celu ograniczenie wpływu zmian w składzie badanej próby w wyniku analizy, ograniczono analizę do oceny sytuacji w grupach miast określonych na podstawie kryterium liczby mieszkańców. prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH W badaniu – podobnie jak w latach ubiegłych – dokonano pogrupowania miast według liczby mieszkańców. Jedyna różnica polegała na tym, iż badaniu w roku 2008 nie uczestniczyło ani jedno miasto liczące sobie do mieszkańców. Wyróżnionych zostało zatem pięć grup: grupa A – do mieszkańców ( w praktyce miasta należą do grupy – mieszkańców) grupa B – – mieszkańców grupa C – – mieszkańców grupa D – – mieszkańców grupa E – miasta o liczbie ponad mieszkańców prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Struktura badanych miast wg. liczby mieszkańców w latach (w %) prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Struktura badanych miast w/g liczby mieszkańców w roku 2008 prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Przeprowadzone przez Związek Miast Polskich badanie miało na celu uzyskanie odpowiedzi na pytanie, jak funkcjonują zlokalizowane w miastach placówki środowiskowej półstacjonarnej oraz zakładowej pomocy społecznej. W szczególności chodziło o ocenę warunków ich działania rozumianych jako środki materialne, którymi dysponują jednostki samorządu i pomocy społecznej, dostępność infrastruktury pomocy społecznej (ośrodki pomocy, placówki zakładowe) oraz warunki zewnętrzne, definiowane przez najbardziej dolegliwe problemy społeczne, których rozwiązywanie obliguje samorząd i jego instytucje, a wśród nich pomoc społeczną. prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Inicjatywa Związku Miast Polskich dostarcza ważnego i potrzebnego materiału badawczego. Badanie pozwala na: 1) ocenę zmian w zaangażowaniu poszczególnych grup miast w realizację celów pomocy społecznej 2) wskazanie problemów w realizacji spoczywających na miastach zadań pomocy społecznej 3) wskazanie obszarów, w których samorządy potrzebują wzmocnienia dzięki nowym mechanizmom finansowym i rozwiązaniom prawnym. prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Pomoc społeczna w systemie zabezpieczenia społecznego: rola samorządu terytorialnego. Pomoc społeczna nie powinna być traktowana jedynie jako zbiór działań o charakterze doraźnym, ale powinna być traktowana jako długookresowy, celowo dobrany zbiór działań adresowanych do środowiska lokalnego w celu ograniczenia zakresu i głębokości wykluczenia społecznego oraz zapobiegania temu ryzyku. prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Prowadzenie tej długookresowej działalności – polityki pomocy społecznej jest uwarunkowane dysponowaniem aktualną diagnozą sytuacji społecznej oraz wiedzą nt. oczekiwanych zmian tej sytuacji. Wykorzystuje się w tym celu wskaźniki, zarówno o charakterze makrospołecznym, jak i pokazujące sytuację na terenie działania organów samorządu terytorialnego. Do najbardziej istotnych wskaźników należą informacje o: strukturze mieszkańców według wieku, zwłaszcza o udziale osób starszych w ogólnej liczbie mieszkańców, stopie bezrobocia czy odsetku osób niepełnosprawnych i niesamodzielnych w lokalnej społeczności prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Projekt Związku Miast Polskich sprowadza się w istocie do zebrania wskaźników, pozwalających na określenie bieżącego stanu potrzeb w zakresie pomocy społecznej i możliwości ich zaspokojenia, jak również na dokonanie porównań między poszczególnymi miastami. Należy jednak pamiętać o tym, że zestaw informacji, który został poddany analizie nie ma kompletnego charakteru i powinien być traktowany jedynie jako jedna z podstaw podejmowania decyzji o kierunkach rozwoju pomocy społecznej w poszczególnych gminach. prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Zasoby systemu pomocy społecznej w miastach uczestniczących w projekcie. Przez zasoby pomocy społecznej rozumie się środki finansowe, jakimi dysponuje ona na udzielanie świadczeń w formie środowiskowej, półstacjonarnej i stacjonarnej(instytucjonalnej) oraz finansowanie swojej działalności; placówki będące w jej gestii wraz z ich wyposażeniem oraz pracowników tych placówek, zajmujących sie organizacją, przyznawaniem i udzielaniem świadczeń, spełniających funkcje administracyjne oraz pomocnicze W uproszeniu zatem o zasobach decydują posiadane aktywa finansowe, infrastruktura oraz kapitał społeczny prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Zasoby finansowe Przedmiotem badania była m.in. ocena skali wydatków na pomoc społeczną ponoszonych przez jednostki samorzadu terytorialnego z własnego budżetu oraz z budżetu państwa. Na wysokość wydatków pomocy społecznej w poszczególnych miejscowościach - poza różnicą wynikającą z realizacji dodatkowych zadań w miastach na prawach powiatów- wpływają również inne czynniki: struktura demograficzna mieszkańców wg wieku, sytuacja gospodarcza w regionie (stopa bezrobocia, odsetek osób długotrwale bezrobotnych), poziom rozwoju infrastruktury społecznej. prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Udział wydatków na pomoc społeczną w wydatkach budżetu miasta ogółem wg wielkości miast w 2008 r (w %) prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Poziom wydatków na świadczenia pomocy społecznej w przeliczeniu na jednego mieszkańca systematycznie wzrasta. W roku 2008 osiągnął 397 zł, to jest ok. 2,6% więcej niż przed rokiem. Wydatki budżetu miast na pomoc społeczną wzrosły w badanych ośrodkach ( ich lista ulega corocznym zmianom ) w latach w przeliczeniu na jednego mieszkańca o 133,%, podczas gdy wartość świadczeń w przeliczeniu na jednego klienta pomocy społecznej zwiększyła się o 126,8%. prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH PRZECIĘTNE WYDATKI NA POMOC SPOŁECZNA W BUDŻETACH BADANYCH MIAST W LATACH w ZŁOTYCH) prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Wybrane wskaźniki obrazujące udział wydatków na pomoc społeczną i organizacje pozarządowe w budżetach badanych miast w latach 2000 – 2008 ( w %) prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Zasoby kadrowe Podstawowe wskaźniki dotyczące sytuacji kadrowej w pomocy społecznej w badanych miastach w latach 2000–2008 prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Infrastruktura pomocy społecznej Przez infrastrukturę pomocy społecznej rozumiana jest w niniejszym badaniu przede wszystkim sieć placówek zamkniętych i półotwartych, realizujących zadnia wynikające z ustawy o pomocy społecznej. Do placówek półotwartych należą dzienne domy pobytu oraz ośrodki wsparcia, natomiast do zamkniętych – wszystkie typy domów pomocy społecznej. prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Potencjał organizacyjny miejskiego systemu pomocy społecznej w latach prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Struktura wydatków na pomoc społeczną Struktura wydatków na pomoc społeczną jest wypadkową dwóch czynników: rozpoznawanych i uznanych za ważne ze względów społecznych potrzeb słabszej ekonomicznie i społecznie części mieszkańców nacisku innych grup mieszkańców na zaspokojenie ich specyficznych potrzeb prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Zadania własne i zlecone w budżecie pomocy społecznej w miastach w latach prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Zadania własne i zlecone w budżecie pomocy społecznej w miastach w latach prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Zadania własne i zlecone w budżecie pomocy społecznej w miastach w latach prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Zadania własne i zlecone w budżecie pomocy społecznej w miastach w latach prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Udział wydatków na poszczególne zadania pomocy społecznej w 2008 r. według wielkości miast (w %) prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Nakłady na świadczenia i usługi w placówkach pomocy instytucjonalnej i półstacjonarnej w latach w zł prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Nakłady na świadczenia i usługi w ramach pomocy środowiskowej w latach w zł prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Wnioski natury ogólnej: 1. coraz silniej dostrzegana jest potrzeba czy wręcz konieczność weryfikacji strategii rozwiązywania problemów społecznych na poziomie powiatu i krytycznej oceny stopnia jej realizacji, 2. w zbyt wielu przypadkach placówki udzielającej pomocy koncentrują się na samym świadczeniobiorcy, a nie na nim i jego rodzinie, 3. z roku na rok z punktu widzenia polityki pomocy społecznej na znaczeniu zyskuje całościowe spojrzenie na problemy pomocy społecznej w gminie i ich postrzeganie przez pryzmat innych obszarów zadań w sferze lokalnej polityki społecznej; zwalczanie ubóstwa nie polega na udzielaniu pomocy finansowej, lecz na identyfikacji i usuwaniu jego przyczyn, 4. pilnego rozwiązania wymaga kwestia obciążenia powiatów (oraz miast na prawach powiatów) kosztami finansowania działalności dps oraz kosztami związanymi z inwestowaniem w tym zakresie, 5. oceniając strukturę wydatków na pomoc społeczną trzeba zwrócić uwagę na potrzebę rozbudowy sieci placówek zakładowych i półotwartych, 6. instrumentem pomocy społecznej służącym lepszemu, ale i tańszemu zaspokajaniu potrzeb niektórych grup mieszkańców są usługi realizowane w ramach placówek półotwartych 7. konsekwencją różnej sytuacji społeczno-gospodarczej w poszczególnych kategoriach miast jest odmienny odsetek świadczeniobiorców pomocy społecznej wśród mieszkańców. prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

MIASTA CZŁONKOWSKIE ZMP WOBEC ZADAŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W LATACH Średni udział świadczeniobiorców w ogólnej liczbie mieszkańców według grup wielkości miast uczestniczących w badaniu w 2008 r. (w %) prof. SGH dr hab. Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa w Warszawie