Samorządowa społeczność… obywatelska Udział obywateli w tworzeniu systemu bezpieczeństwa społeczności lokalnej

Społeczeństwo obywatelskie Społeczeństwo obywatelskie to „ogół niepaństwowych instytucji, organizacji i stowarzyszeń cywilnych działających w sferze publicznej. Są to struktury względnie autonomiczne wobec państwa, powstające oddolnie i charakteryzujące się na ogół dobrowolnym uczestnictwem ich członków.”   źródło: E. Wnuk-Lipiński „Socjologia życia publicznego”, 2005

Społeczeństwo obywatelskie Przejawami społeczeństwa obywatelskiego są m.in.: aktywność społeczna samoorganizacja powoływanie organizacji pozarządowych samorządność wolontariat współpraca dla dobra wspólnoty dbałość o trwały zrównoważony rozwój U podstaw tegoż społeczeństwa można wskazać: Świadomość członków co do potrzeb wspólnoty i poczucie odpowiedzialności za nią Dążenie do realizacji celów bez impulsu ze strony władzy

Rodzina jako element bezpieczeństwa lokalnego Rodzina to fundament socjalizacji. To w niej odbywa się, dokonuje: promocja wartości i norm powszechnie akceptowanych w społeczeństwie (utrwalanie i przekazywanie kultury), kształtowanie wzorów zachowań, kontrola społeczna, umacnianie więzi, kształtowanie postaw, aspiracji i planów życiowych. Rodzina jest gwarantem bezpieczeństwa swych członków (wsparciem w sytuacjach kryzysowych). Rodzina więc warunkuje istnienie i umacnianie bezpieczeństwa lokalnego, pod warunkiem, że nie jest dysfunkcyjna!

Wstępna informacja nt. wyników Badania stowarzyszeń, fundacji i organizacji społecznych (SOF-1) zrealizowanego w 2009 r. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_gs_wstep_inf_nt_wyn_2009.pdf W 2008 r. w Polsce działało 71 tys. fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych. Blisko 65 tys. stanowiły stowarzyszenia i organizacje społeczne, a 6 tys. fundacje; Najwięcej tego typu organizacji umiejscowionych było w woj. mazowieckim (szczególnie w Warszawie)

Aktywizowanie społeczności lokalnej Praca nad rozwojem i aktywizacją społeczności lokalnej opiera się na trzech podstawowych założeniach: żaden problem nie jest na tyle poważny, by nic nie dało się z nim zrobić; jednostki, pracując z innymi, mogą w wielkim stopniu poprawić mechanizmy radzenia sobie z problemami i podnieść zdolność dokonywania korzystnych wyborów życiowych poprzez wspólne działanie, wymagające komunikowania się, współpracy i prowadzenia kampanii, ludzie – zwyczajowo postrzegani jako bezsilni – mogą zostać usłyszani i mogą poprawić jakość swojego życia.

Metody/modele/przesłanki aktywizacji Social action (akcja i działanie społeczne): podejmowanie działania przez grupy pokrzywdzonych mieszkańców. Prawie zawsze u źródeł tego typu działania leży konflikt /zob. konflikt na Nowym Mieście w Rzeszowie/ Community organizing (organizowanie społeczności): metoda, która narodziła się z potrzeby aktywizowania mieszkańców w celu rozwiązywania problemów socjalnych. Polega na ulepszaniu sytuacji obywateli zjednoczonymi wysiłkami organizacji publicznych i społecznych, mobilizujących wszelkie siły społeczne do działań opartych na wspólnym planie, wypracowanym na podstawie kompleksowych badań. Celem nadrzędnym jest tworzenie wspólnoty poprzez współdziałanie i aktywność wielu sił społecznych

Metody/modele/przesłanki aktywizacji Social-cultural animation (animacja społeczno- kulturalna): „Jest metodą budowania świata związków, autentycznych relacji i więzi łączących ludzi w grupy [...], metodą odnalezienia się we współczesnej przestrzeni społecznej, którą określa się jako rynek kontaktów (interakcji), na którym negocjujemy swe relacje z innymi”. Community education (kształcenie, edukacja społeczności): Szkoły i uniwersytety ludowe, czytelnie, towarzystwa i wszechnice oświatowe stanowią nie tylko historycznie, ale także i obecnie znaczący potencjał rozwojowy w środowisku.

Metody/modele/przesłanki aktywizacji Community development (aktywizacja i rozwój społeczności lokalnych): Działania ludzi zamieszkujących określone terytorium, którzy wspólnym wysiłkiem pragną zaspokoić swoje potrzeby oraz poprawić zarówno warunki swojego życia, jak i warunki bytowania grupy lokalnej, głównie przez tworzenie nowych struktur. Podstawowym założeniem była próba reintegracji społeczno-kulturowej z ożywianiem przedsiębiorczości gospodarczej. Sferę socjalną łączy z działaniami z obszaru gospodarki, kultury, turystyki czy zagospodarowania przestrzennego.

Metody/modele/przesłanki aktywizacji Social-planning (planowanie społeczne w środowisku lokalnym – samorząd) Jest formą pracy najczęściej realizowaną przez samorząd lub jego agendy. Jest ona nakierowana na analizę warunków społecznych i materialnych mieszkańców poprzez zebranie i zdiagnozowanie wielorakich problemów dotyczących np. sfery mieszkaniowej, zdrowia, opieki socjalnej, bezrobocia, patologii społecznej, bezpieczeństwa, ubóstwa stara się opracować racjonalne i długofalowe działania zmierzające do wyeliminowania szczególnie uciążliwych i poważnych problemów społecznych.

Metody/modele/przesłanki aktywizacji Community building (budowanie i aktywizacja społeczności lokalnej) Metoda aktywizacji społeczności lokalnej, w której nastąpiło przesunięcie akcentu z wywierania nacisku na władzę w kierunku wytwarzania sytuacji współpracy i porozumienia różnych podmiotów życia działających w lokalnym środowisku, przy zapewnieniu życzliwości lokalnej władzy samorządowej. W Polsce, na początku lat 90., ten sposób działania wprowadziła Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej poprzez program „Dialog” realizowany w 6 miastach.

Metody/modele/przesłanki aktywizacji Comprehensive Community Initiatives (kompleksowa koordynacja lokalnych inicjatyw) Dająca się zauważyć także w Polsce różnorodność metod i inicjatyw, mających na celu rozwój lokalny, wymusiła poszukiwanie pewnego modelu, który doprowadziłby do ich całościowego i synergicznego wykorzystania. Zwrócono wówczas uwagę na konieczność wypracowania wspólnej wizji i strategii rozwojowej oraz zintegrowania działań w sferze społecznej (sektor publiczny i pozarządowy) i przedsiębiorczości (prywatny sektor rynkowy). /zob. badania miast na zlecenie „GW”/

Ochotnicze Straże Pożarne (OSP) OSP jest umundurowaną, wyposażoną w specjalistyczny sprzęt, organizacją społeczną, składającą się z grupy ochotników, przeznaczoną w szczególności do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami. Ochotnicze Straże Pożarne funkcjonują w oparciu o przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (DzU z 2001 r, nr 79, poz. 855 z późn. zm.), ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2009 r. nr 178, poz. 1380 z późn. zm.), a ich szczegółowe zadania oraz organizację określa własny statut.

Ochotnicze Straże Pożarne (OSP) Do głównych celów i zadań OSP należą: prowadzenie działalności mającej na celu zapobieganie pożarom oraz współdziałanie w tym zakresie z Państwową Strażą Pożarna, organami samorządowymi i innymi podmiotami, informowanie ludności o istniejących zagrożeniach pożarowych i ekologicznych oraz sposobach ochrony przed nimi, udział w akcjach ratowniczych przeprowadzanych w czasie pożarów, zagrożeń ekologicznych związanych z ochroną środowiska, wypadków oraz innych klęsk i zdarzeń,

Ochotnicze Straże Pożarne (OSP) upowszechnianie, w szczególności wśród druhów, kultury fizycznej i sportu oraz prowadzenia działalności kulturalnej i oświatowej (powstają sekcje sportowe, zespoły teatralne, działają orkiestry strażackie, zespoły instrumentalno- wokalne, świetlice środowiskowe, izby tradycji; z OSP współpracuje wiele lokalnych stowarzyszeń), wykonywanie zadań wynikających z przepisów o ochronie przeciwpożarowej, działania na rzecz ochrony środowiska, wspomaganie rozwoju własnej społeczności lokalnej, wykonywanie innych zadań określonych w statucie OSP, występy na zawodach sportowo-pożarniczych.

Ochotnicze Straże Pożarne (OSP) ochotnicze straże pożarne uczestniczą w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym większość OSP należy do Związku Ochotniczych Straży Pożarnych (http://www.zosprp.pl/ ); Przy jednostkach OSP działają Jednostki Operacyjno- Techniczne; Przy ochotniczych strażach pożarnych powoływane są również Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze; Powstają również zespoły…

Stowarzyszenia Aktywności Lokalnej Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej „Kuźnia” w Kowalowej Mazurskie Stowarzyszanie Aktywności Lokalnej w Orzyszu Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej „Młodzi – Aktywni” w Koninie Nadwiślańskie Stowarzyszenie „Aktywni” Centrum Aktywności Lokalnej w Rzeszowie http://www.cal.b4ngo.pl/

Stowarzyszenia Aktywności Lokalnej „W miastach starożytnej Grecji, kolebce demokracji, wszystkie ważne decyzje podejmowane były w trakcie publicznej debaty. Obecnie, niby, demokracji jest więcej, ale publicznych debat - w poszczególnych społecznościach - jakoś mniej”. /zob. proces powiększania Rzeszowa/ To samo można odnieść do kraju…

Mazurskie Stowarzyszanie Aktywności Lokalnej w Orzyszu Aktywizowanie społeczności lokalnej metodą Gazety Lokalnej – przesłanki: niewielka możliwość uczestniczenia mieszkańców w życiu publicznym niewielkie możliwości komunikowania społecznego (brak forów wypowiadania się) niedostateczna znajomość przez mieszkańców problemów społeczności lokalnej (33% określiło się jako dobrze poinformowanych) mała znajomość uprawnień i obowiązków obywatelskich (jedynie 7%)

Mazurskie Stowarzyszanie Aktywności Lokalnej w Orzyszu Aktywizowanie społeczności lokalnej metodą Gazety Lokalnej Przesłanki: niski poziom wiary w możliwości doprowadzenia przez nich samych do zmian umożliwiających lepsze życie brak propozycji odpowiednich zachowań, wzorów aktywności obywatelskiej małe możliwości udziału w praktykach doświadczeń obywatelskich

Metoda Gazety Lokalnej Tworzenie materiałów do publikacji wymaga zaangażowania niemałej liczby korespondentów. Poruszane tematy: zapoznawać z problematyką społeczną i sprawami obywatelskimi gminy Orzysz angażować mieszkańców w rozwiązywanie problemów lokalnej społeczności, wskazywać potrzebę bycia aktywnym w podnoszeniu jakości życia swojego i gminy,

Metoda Gazety Lokalnej umożliwiać i uczyć swobodnego wypowiadania poglądów przez członków społeczności, przedstawiać przykłady aktywności innych społeczności, proponując działania mogące być przeniesionymi na nasz teren, promować postawy i działania aktywnych mieszkańców gminy Orzysz, czynić, aby gazeta stała się atrakcyjna, popularna i chętnie czytana przez możliwie dużo mieszkańców gminy, co ułatwi docieranie z przesłaniem gazety „Bądź aktywny!” /zob. biuletyn studentów Bezpieczeństwa wewnętrznego/

Problemy metody Szybkie wypalanie się autorów, redaktorów Dystrybucja gazety Zachęcenie do czytelnictwa Działalność „zwalczająca” gazetę Brak profesjonalnego przygotowania korespondentów Problemy finansowe

Program „BEZPIECZNY DOM, OSIEDLE, PARKING, GRUPY SĄSIEDZKIEGO CZUWANIA” Cele ogólne: nawiązanie na zasadach partnerstwa współpracy pomiędzy społecznością lokalną a policją, uchronienie mieszkańców przed przestępstwami, w tym włamaniami do mieszkań, piwnic i kradzieżami samochodów, przełamanie anonimowości wśród mieszkańców osiedla, bloku, klatki schodowej, wzajemne poznanie się, budowanie zaufania w danej społeczności lokalnej, tworzenie systemów sąsiedzkiej pomocy, w tym parkingów sąsiedzkich, zwiększenie poczucia bezpieczeństwa obywateli.

Cele szczegółowe: stałe rozpoznawanie potrzeb mieszkańców w zakresie bezpieczeństwa, identyfikacja miejsc potencjalnie zagrożonych i dążenie do ich właściwego zagospodarowania, zwalczanie wybryków chuligańskich i braku poszanowania prawa, lepsza współpraca i zbliżenie się dzielnicowego z mieszkańcami, wyeliminowanie lub ograniczenie działalności kryminalnej w miejscu zamieszkania np. na terenie osiedla, ograniczenie szkód materialnych i nie materialnych powodowanych przez przestępców i chuliganów,

Cele szczegółowe podniesienie wiedzy o sposobach i metodach zapobiegania przestępczości, zabezpieczania mienia, np. samochodów, mieszkań itd. oraz zachowania się w sytuacjach kryzysowych, aktywizacja społeczności lokalnej do działań na rzecz bezpieczeństwa, dostarczanie wiedzy o sposobach tworzenia grup sąsiedzkiego czuwania, sąsiedzkiej straży parkingów itp. organizowanie w porozumieniu z radami osiedlowymi i zarządami spółdzielni mieszk. - parkingów sąsiedzkich . wyeliminowanie lub ograniczenie liczby włamań do samochodów i kradzieży pojazdów,

Zadania: prowadzenie edukacji społecznej, kształtowanie pozytywnych postaw wobec bezpieczeństwa, kształtowanie bezpiecznych zachowań organizowanie spotkań ze społecznością lokalną, kontrola miejsc zagrożonych, podnoszenie wiedzy o sposobach i metodach zapobiegania przestępczości, informowanie o skali zagrożenia przestępczością i sposobach działania sprawców,

Zadania poprawa infrastruktury technicznej w zakresie zabezpieczenia mienia, tworzenie grup „sąsiedzkiej czujności”, powiadomienie instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo o sytuacjach i zdarzeniach wymagających interwencji, inicjowanie przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych w zakresie bezpieczeństwa pojazdów (doświetlenie osiedli, remont zniszczonych lamp osiedlowych, instalowanie bram wjazdowych otwieranych pilotem itp.), popularyzacja technicznych i elektronicznych środków zabezpieczających mienie.

Formy: warsztaty szkoleniowe, spotkania, pogadanki, społeczne patrole, broszury ulotki, poradniki, projekcja filmów profilaktycznych, pomoc w tworzeniu grup „sąsiedzkiej czujności”

Efekty ograniczenie liczby kradzieży i włamań do piwnic, garaży, domków, mieszkań, pojazdów samochodowych itp., pogłębienie wiedzy z zakresu bezpiecznych zachowań w życiu codziennym poprzez mieszkańców w miejscu zamieszkania, zwiększenie poczucia bezpieczeństwa, stopniowe eliminowanie tzw. „znieczulicy społecznej”- obojętności wobec przypadków niewłaściwych zachowań (reakcja na wszelkie wykroczenia i przestępstwa), lepsze poznanie się mieszkańców i podjęcie współpracy w zakresie rozwiązywania występujących w miejscu zamieszkania problemów. ograniczenie szkód materialnych i niematerialnych.

Straże sąsiedzkie Patrole obywatelskie Komenda Miejska Policji w Słupsku http://www.slupsk.kmp.gov.pl/strony/programy_sasiad.php Komenda Miejska Policji w Elblągu http://www.elblag.policja.gov.pl/?m=133&h=projekty_prewen cyjne#4 KPP w Grodzisku Mazowieckim http://kppgrodzisk.policja.waw.pl/palm/pgm/777/98/AKCJA_P REWENCYJNA.html - akcja „Czujny sąsiad” KMP w Tychach - akcja „Strzeżonego sąsiad strzeże” http://www.tychy.slaska.policja.gov.pl/kampanie- spoleczne/czujny-sasiad/

Straże sąsiedzkie: cele i sposoby działania stworzenie 2-, 4-osobowych patroli; patrolowanie miejsc szczególnie zagrożonych przestępstwami, wykroczeniami, aktami chuligaństwa, wandalizmu itp.; nawiązywanie ścisłych kontaktów z właściwym terenowo dzielnicowym; informowanie dostępnymi środkami łączności o zaistniałych przestępstwach lub próbach ich dokonania; obserwacja miejsca zdarzenia oraz sposobu działania i zachowania się sprawców, a także zapamiętanie ich wyglądu (ubiór, rysopis) oraz cech pojazdu, którym się poruszali (numery rejestracyjne, marka, kolor), jak również ustalenie kierunku, w którym sprawcy oddalili się po dokonaniu przestępstwa; ścisłe utrzymywanie łączności (telefonicznej, radiowej) ze służbą dyżurną Komendy Miejskiej Policji lub najbliższej jednostki policji oraz stałe informowanie jej o rozwoju sytuacji.

Program „Sąsiedzka czujność” w Elblągu Celami projektu są: ograniczenie działalności przestępczej w osiedlach mieszkaniowych, zintegrowanie i zaktywizowanie mieszkańców do współpracy sąsiedzkiej w zakresie poprawy bezpieczeństwa w ich miejscu zamieszkania, dążenie do zlikwidowania anonimowości w społecznościach lokalnych, tworzenie potrzeby wzajemnego zainteresowania mieszkańców wspólnymi sprawami dot. bezpieczeństwa pogłębienie wiedzy mieszkańców na temat sposobów ochrony osobistej i mienia, metod zachowania się w sytuacjach zagrożenia,

Program „Bezpieczny ogród” w Elblągu Celem projektu jest poprawa bezpieczeństwa działkowców i ich mienia, zacieśnienie współpracy dzielnicowych z prezesami ogrodów działkowych, podejmowanie działań w celu ustalenia osób bezdomnych, nieletnich uciekinierów z domów rodzinnych i placówek resocjalizacyjnych przebywających na terenie działek, /zob. podobny program w Szczecinie/

Mazowiecka Komenda Wojewódzka Policji http://www. kwp. radom