Regionalna macierz NAMEA dla Małopolski Konferencja „Statystyka publiczna jedną z podstaw samorządności w państwie demokratycznym” 16-18 kwietnia 2008, Toruń Regionalna macierz NAMEA dla Małopolski Małgorzata Góralczyk Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk

Rachunki satelitarne i NAMEA System rachunków narodowych SNA (System of National Accounts ) – ESA 1995 (European System of National and Regional Accounts) SEEA (1993, 2003) – Handbook of National Accounting: Integrated Environmental and Economic Accounting Rachunki fizyczne oparte na statystyce środowiskowej i klasyfikacjach ekonomicznych. Rachunki hybrydowe łączące rachunki fizyczne z przepływami ekonomicznymi (monetarnymi) w ścisłej zgodzie z danymi SNA (m.in. NAMEA) Rachunki monetarne (pieniężne) zawierające więcej szczegółów niż dane SNA przy zachowaniu ścisłej zgodności ze SNA. Rachunki monetarne (pieniężne) dopuszczające różnice w stosunku do zasad SNA.

NAMEA (National Accounting Matrix including Environmental Accounts) Boo, Abram J. De, Peter R. Bosch, Cor N. Gorter and Steven J. Keuning (1991), An environmental module and the complete system of national accounts, Central Bureau of Statistics Macierz NAMEA - połączenie produkcji/konsumpcji i danych środowiskowych umożliwia szczegółowe analizy i tworzenie modeli. Szczególne zastosowanie – znalezienie kompromisu pomiędzy celem zrównoważonego rozwoju środowiskowego i innymi celami polityki makroekonomicznej – powiązanie wskaźników środowiskowych nie tylko ze wzrostem PKB, ale tez innymi celami polityki: dystrybucją dochodu czy równowagą handlową. Ponadto, NAMEA powinna dostarczać podstaw do tworzenia wskaźników środowiskowych dotyczących produkcji wskaźniki sektorowe efektywność środowiskowa lub energetyczna. Zakres krajowy

Projekt RAMEA RAMEA (Regionalised Accounting Matrix including Environmental Accounts) Przygotowanie wsparcia dla programów ochrony środowiska dla regionów uczestniczących w projekcie. Analiza interakcji pomiędzy ekonomią i środowiskiem, a w szczególności oszacowanie wpływu sektorów przemysłu na środowisko. Wymiana doświadczeń Holandia – NAMEA Wielka Brytania – metodyka oszacowania danych Włochy i Polska – zastosowania

Arpa Emilia-Romagna (partner wiodący) Partnerzy projektu Arpa Emilia-Romagna (partner wiodący) TELOS, Brabant Centre for Sustainable Development Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk, Pracownia Badań Strategicznych (PAS) The SEE Development Agency (SEEDA) Cambridge Econometrics (CE) Environment Agency (EA) South East England Regional Assembly (SEERA)

Założenia i realizacja projektu Etap 1 przegląd stanu wiedzy w każdym kraju i regionie ustalenie zasad komunikacji pomiędzy partnerami Etap 2 ustalenie metodyki opracowania macierzy RAMEA identyfikacja dostępnych i koniecznych danych ekonomicznych i środowiskowych ustalenie szczegółowego zakresu prac emisje (CO2, N2O, CH4, NOx, SOx, NMLZO, CO, PM10) sektory (rolnictwo + rybołówstwo (A+B), górnictwo (C), przemysł wytwórczy (D), zaopatrywanie w wodę, gaz i prąd (E), budownictwo (F), handel, hotele (G+H), transport i łaczność (I), pośrednictwo finansowe i nieruchomości (J, K), administracja publiczna, edukacja i opieka zdrowotna (L+M+N), pozostałe (O+P+Q) rok bazowy – 2003 Etap 3 przygotowanie pilotażowych macierzy RAMEA dla każdego regionu promocja projektu i ustalenie zakresu publikacji Etap 4 porównanie regionów podsumowanie projektu dalsze działania promocyjne (strona internetowa)

Źródła danych Gospodarka paliwowo-energetyczna w latach 2003, 2004 (bilanse energii, zużycie energii w gospodarstwach domowych, ceny nośników energii). Nakłady i wyniki przemysłu w 2004 r. Rocznik statystyczny przemysłu 2004. Rocznik statystyczny pracy 2006. Ochrona Środowiska 2004. Rocznik statystyczny województwa małopolskiego 2004. Ochrona środowiska w województwie małopolskim w latach 2001-2003. Inwentaryzacja emisji zanieczyszczeń powietrza za rok 2003, Inwentaryzacja emisji do powietrza SO2, NO2, NH3, CO, pyłów, metali ciężkich, NMLZO i TZO w Polsce za rok 2003, National Inventory Report 2003 Poland.

Sekcje PKD

Gospodarstwa domowe – wielkości ekonomiczne Wydatki Polska Udział Małopolska Miesięczne wydatki per capita 643.84 100% 615.67 Transport w tym: 56.65 54.44 Transport prywatny 30.66 54% 29.46 Usługi transportowe 13.79 24% 13.25 Utrzymanie gospodarstw domowych i nośniki energii 132.07 122.42 Nośniki energii, w tym 68.44 52% 63.44 Energia elektryczna i gaz 35.67 33.06 Paliwa 13.63 20% 12.63 Energia cieplna 19.14 28% 17.74

Gospodarstwa domowe – emisje [t] Małopolska CO2 N2O CH4 NOx Transport 3 227 298.00 na 5.00 29 587.00 Paliwa (cele grzewcze) 2 501 357.86 92.42 2 838.85 9 398.39 Razem 5 728 655.86 2 843.85 38 985.39 SOx NMVOC CO PM10 3.00 40 913.00 1 787.00 22 685.96 9 210.15 153 939.80 11 718.85 9 213.15 194 852.80 13 505.85 “Emission Inventory of SO2, NO2, NH3, CO, PM, NMVOCs, HMs, and POPs in Poland in 2003”

RAMEA dla Małopolski Małopolska 2003 [%] Dane ekonomiczne GHG* Zakwaszenie** Jakość powietrza PKD Sektor Produkcja Wartość dodana brutto Konsumpcja finalna CO2 eq H+ eq NMVOC CO PM A, B Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo oraz rybactwo 3,5 2,8   0,0 0,1 3,3 - C Górnictwo 0,9 1,0 0,2 2,6 2,7 D Przetwórstwo przemysłowe 29,5 18,0 20,3 7,8 15,7 14,1 E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę 3,0 48,1 1,2 1,1 6,9 F Budownictwo 7,9 6,3 0,5 G, H Handel, hotele i restauracje 20,5 23,7 I Transport, gospodarka magazynowa i łączność 6,2 6,0 18,4 6,8 J-Q Pozostałe 28,7 39,3 49,4 7,3 07 Gospodarstwa domowe - transport 8,8 17,3 41,2 17,4 7,7 04 Gospodarstwa domowe - paliwa 10,3 13,9 58,5 65,3 50,8 Gospodarstwa domowe - inne 80,9 Razem - przemysł 100,0 68,9 82,7 41,4 Razem – Gospodarstwa domowe 31,1 99,8 58,6 Razem 100, 0 *Efekt cieplarniany – CO2, N2O, CH4 **Zakwaszenie – NOx, SOx, NH3

Przykłady i zastosowania Porównanie regionów uczestniczących w projekcie Emilia Romania Analiza wariantowa dla planu rozwoju obszarów wiejskich Południowo-wschodnia Anglia Wsparcie dla implementacji regionalnej strategii środowiskowej efektywność energetyczna w ujęciu sektorowym oszczędzanie energii redukcja emisji CO2 (cel: obniżenie o 20% poziomu z 2003 do roku 2016) Podstawa dla obliczenia emisji w równoważniku CO2 dla mieszkalnictwa w latach 2003-2015 Małopolska Analiza efektywności systemu opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska Możliwości stosowania macierzy NAMEA w regionie oraz identyfikacja zapotrzebowania na dane Noord Brabant Analiza emisji z rolnictwa

Porównanie regionów – struktura produkcji %

Porównanie regionów – struktura emisji %

Zastosowanie – wartość dodana a emisje gazów cieplarnianych

Wnioski Macierze NAMEA/RAMEA umożliwiają wieloaspektową analizę oddziaływania gospodarki na środowisko Identyfikacja źródeł największego wpływu na środowisko – możliwość dokonania działań ukierunkowanych na te źródła oraz pomiar skuteczności tych działań (wskaźniki) Wpływ produkcji/konsumpcji na środowisko Efekty ekonomicznych instrumentów polityki Tworzenie polityk środowiskowych, pomiar wyników wprowadzonych polityk środowiskowych Decoupling Prognozy emisji na podstawie prognoz ekonomicznych Alokacja funduszy Możliwość zastosowania macierzy RAMEA w innych regionach Wzrost świadomości ekologicznej w regionie (podejmowanie decyzji)