Przygotowanie przedsięwzięć inwestycyjnych Analiza ekonomiczno-finansowa Krzysztof Kasprzyk Konferencja pt. Realizacja projektów z Funduszu Spójności w sektorze środowiska i transportu Łódź, wrzesień 2007 r.

Cel przygotowywania analizy Elementy analizy Plan prezentacji Podstawowe pojęcia Cel przygotowywania analizy Elementy analizy Definicja celów projektu Identyfikacja projektu Analiza wykonalności i rozwiązań alternatywnych Analiza finansowa Analiza kosztów i korzyści Analiza wrażliwości i ryzyka Podsumowanie

Podstawowe pojęcia studium wykonalności projekt/operacja projekt generujący dochód, luka finansowa wydatki kwalifikowane pomoc publiczna analiza kosztów i korzyści koszty i korzyści zewnętrzne analiza finansowa analiza ekonomiczna

Podstawowe pojęcia Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód zakres studium wykonalności dla poszczególnych obszarów w ramach PO Infrastruktura i Środowisko instrukcja do wniosku o dofinansowanie

Cel wykonania analizy Potencjalny beneficjent powinien wykazać, że: projekt jest wykonalny, dane, na podstawie których oceniany jest projekt są wiarygodne (i - na ile to możliwe - porównywalne), planowana inwestycja jest spójna z założonymi celami, postulowany wariant jest najlepszy z punktu widzenia społeczeństwa, postulowana kwota dofinansowania jest niezbędna do osiągnięcia celów, zapewniona zostanie trwałość inwestycji po jej realizacji.

Elementy analizy Definicja celów projektu Identyfikacja projektu Analiza wykonalności i rozwiązań alternatywnych Analiza finansowa Analiza kosztów i korzyści Analiza wrażliwości i ryzyka

1. Definicja celów projektu Cele projektu powinny: jasno wskazywać, jakie korzyści społeczno-ekonomiczne można osiągnąć dzięki wdrożeniu projektu, być logicznie powiązane ze sobą, w przypadku, gdy w ramach projektu realizowanych jest jednocześnie kilka celów, być uzupełnione o metodę pomiaru poziomu ich osiągnięcia, być spójne z programem operacyjnym. Z celów projektu wynikają: analizowane warianty, zakres projektu

2. Identyfikacja projektu + zarys i ogólny charakter projektu (tj. prezentacja projektu jako przedmiotu przedsięwzięcia wraz z opisem, szacowaną wartością finansową, lokalizacją itd.) + analiza projektu w kontekście całego układu (tj. funkcjonalne i rzeczowe powiązania między danym projektem a istniejącym już układem infrastruktury).

3. Analiza wariantów Na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wykazania, że wybrany przez niego wariant realizacji projektu reprezentuje najlepsze rozwiązanie spośród wszelkich możliwych alternatywnych rozwiązań umożliwiających osiągnięcie celu Niezbędna dla określenia, że wybrany wariant jest najlepszy Analiza wszystkich istotnych wariantów - dla sprawdzenia, że wzięto pod uwagę także tańsze lub inne technologicznie rozwiązania biorąc pod uwagę także koszty zewnętrzne nie ponoszone przez beneficjenta (np. koszty, które będą musiały być poniesione dla podłączenia budowanej infrastruktury, jej utrzymania itp.) Informacje uzyskane w wyniku tej analizy powinny jasno wskazywać i potwierdzać zasadność wyboru danego wariantu realizacji projektu.

4. Analiza finansowa Cele: ocena finansowej rentowności inwestycji i kapitału własnego (krajowego), a także finansowej bieżącej wartości netto poprzez ustalenie wartości wskaźników efektywności finansowej projektu; weryfikacja trwałości finansowej projektu i beneficjenta/ operatora; wykazanie potrzeb finansowych projektu (tj. że dla jego realizacji niezbędna jest dotacja ze środków publicznych) i ustalenie właściwego (maksymalnego) dofinansowania z funduszy UE.

4. Analiza finansowa Podstawowe założenia: analiza dla projektu (stąd – często metoda różnicowa) analiza dokonywana w cenach nominalnych (bieżących) przy stopie dyskontowej 8% lub realnych (stałych) przy stopie dyskontowej 5% spójne prognozy makroekonomiczne zgodnie z informacjami, które będą aktualizowane na stronach MRR obejmuje także niekwalifikowane koszty finansowe projektu (odsetki od kredytu na współfinansowanie części inwestycji) okres amortyzacji odpowiadający rzeczywistemu okresowi użytkowania 10% rezerwa inwestycyjna uwzględniana przy szacowaniu kosztów, ale nie uwzględniana przy wyliczaniu luki w finansowaniu

Projekty generujące dochód rozporządzenie 1083/2006, art. 55: „Kwalifikowalne wydatki na projekty generujące dochód nie przekraczają bieżącej wartości kosztu inwestycji pomniejszonej o bieżącą wartość dochodu netto z inwestycji w danym okresie odniesienia” część E i H.2 załącznika XXI do rozporządzenia 1828/2006 algorytm wyliczania dofinansowania (stosować należy nie tylko dla dużych projektów)

Projekty generujące dochód Istotne kwestie: „dochód” nie jest dochodem w rozumieniu ustawy o rachunkowości; najbliższym pojęciem jest wartość bieżąca salda przepływów pieniężnych przepis dotyczy zarówno dochodów w trakcie realizacji, jak i dochodów, które planuje się uzyskać po ukończeniu inwestycji

Projekty generujące dochód Wyłączenia ze stosowania: projekty podlegające zasadom pomocy publicznej projekty, w których dochody nie pochodzą z opłat użytkowników, ale np. pokrywane są z budżetu państwa czy gminy projekty, w których dochód nie przekracza kosztów operacyjnych

PGD - Algorytm wyliczania poziomu dofinansowania Wyliczenie stopy luki finansowej, tj. Wyliczenie wartości bieżącej dochodów (przychody – koszty operacyjne + wartość rezydualna) Odniesienie jej do wartości bieżącej inwestycji Określenie „kwoty decyzji”, tj. Pomnożenie kosztów kwalifikowanych przez stopę luki finansowej Określenie maks. kwoty dofinansowania: Pomnożenie „kwoty decyzji” przez stopę dofinansowania z programu (najczęściej – 85%)

PGD - Algorytm wyliczania poziomu dofinansowania Podsumowując: Beneficjent musi ponieść 15% wydatków kwalifikowanych (czyli luki finansowej) oraz 100% wydatków wykraczających poza lukę Przykład: Wartość projektu: 100 mln euro Stopa luki finansowej 70% Wydatki kwalifikowane 70 mln euro, wydatki niekwalifikowane 30 mln euro Stopa dofinansowania priorytetu/działania: 85% (jeśli w działaniu, np. dot. transportu publicznego, zapisano 50%, stosuje się tę mniejszą stopę) Dofinansowanie = 100 mln * 70% * 85% = 59,5 mln

PGD - Wytyczne KE Dokument roboczy nr 4 „Wytyczne dotyczące metodologii przeprowadzania analizy kosztów i korzyści” z sierpnia 2006 r. http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/working/sf2000_en.htm Dostępne także w języku polskim Obejmują w zakresie luki finansowej nie tylko duże projekty Państwa członkowskie mogą i są zachęcane do wydania swoich wytycznych, które w uzasadnionych przypadkach mogą się różnić od wytycznych KE

PGD - Wytyczne MRR Projekt wytycznych w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód - znajduje się na stronach MRR Szczegółowy dokument dla sektora środowiska, bardziej ogólny dla pozostałych sektorów Jednakowe dla FS i EFRR, RPO i POIiŚ Konsultacje do 20 sierpnia 2007 r. Dokument równolegle przekazany KE do akceptacji

Wytyczne dla sektora środowiska: PGD - Wytyczne MRR Wytyczne dla sektora środowiska: Przygotowane na podstawie dotychczas obowiązujących wytycznych dla Funduszu Spójności zaktualizowanych z udziałem JASPERS Dotyczą głównie infrastruktury komunalnej (woda, ścieki, odpady) 4 załączniki: 1: Metodyka wyznaczania w ramach aglomeracji zakresu sieci kanalizacyjnej, która może być objęta finansowaniem 2: Analiza efektywności kosztowej w oparciu o dynamiczny koszt jednostkowy 3: Metoda szacowania dochodu do dyspozycji 4: Przykład liczbowy

PGD - Wytyczne MRR Wytyczne dla sektora środowiska – zmiany w stosunku do poprzednich wytycznych Uproszczone zasady dla projektów poniżej 25 mln euro (m.in. nie ma konieczności przygotowywania pełnej analizy kosztów i korzyści społecznych) Uaktualnienie sposobu wyliczania dofinansowania zgodnie z nowymi zasadami obowiązującymi w latach 2007-13 Nowa metoda szacowania dochodu do dyspozycji, oparta na danych GUS

Metoda szacowania dochodu do dyspozycji PGD - Wytyczne MRR Metoda szacowania dochodu do dyspozycji Na podstawie mediany dochodu (mediana, ze względu na asymetryczność rozkładu dochodu, jest najczęściej niższa niż średnia) 3 kategorie miejscowości, oddzielnie dla poszczególnych województw: Do 20 000 mieszkańców 20 000 – 100 000 Powyżej 100 000 Średnia ważona w przypadku różnych kategorii Aktualizacja o inflację i połowę wskaźnika wzrostu płacy realnej

5. Analiza kosztów i korzyści Analiza kosztów i korzyści społecznych: przeprowadzona z punktu widzenia całego społeczeństwa, a nie beneficjenta, uwzględnia koszty i korzyści zewnętrzne uwzględnia wszelkie zniekształcenia o charakterze np. podatkowym, które mają wpływ na rzeczywistą efektywność ekonomiczno-społeczną inwestycji wymagana dla dużych projektów w pełnym zakresie (przeliczenie na euro), dla mniejszych może mieć charakter analizy jakościowej

6. Analiza wrażliwości i ryzyka wskazuje najważniejsze obszary ryzyka dla projektu, zagrożenia dla jego trwałości finansowej nie powinna być mechanicznym badaniem jednakowych odchyleń co do prognozowanych parametrów, ale badane scenariusze powinny mieć ekonomiczne uzasadnienie i być prawdopodobne, dla projektów generujących dochód rzetelnie wykonana analiza ryzyka może stanowić uzasadniający utrzymanie przyznanej kwoty dofinansowania w sytuacji, w której dochód będzie wyższy niż prognozowany

Podsumowanie Analiza ekonomiczno-finansowa: to nie jest tylko biurokratyczny dokument wymagany przez Komisję Europejską, który służy do uzasadnienia już wcześniej podjętych decyzji jest ważnym instrumentem, który instytucja oceniająca wniosek powinna wykorzystywać do oceny zakresu, efektywności ekonomicznej i uzasadnienia realizacji inwestycji bezpośrednio może wpływać na poziom dofinansowania dla projektu

Dziękuję za uwagę Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ul. Wspólna 2/4 www.mrr.gov.pl www.funduszestrukturalne.gov.pl