PODSTAWY PRAWNO-ORGANIZACYJNE ZASADY WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI (cross-compliance) Departament Płatności Bezpośrednich MRiRW

Wzajemna zgodność- definicje i zakres Wzajemna zgodność – element reformy WPR z 2003 r., która oddzieliła płatności bezpośrednie od produkcji rolnej (decoupled) i powiązała z przestrzeganiem wymogów z zakresu ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności, dobrostanu zwierząt (SMR) oraz utrzymania całego obszaru gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska (GAEC)

Podstawy prawne UE Rozporządzenie Rady (WE) Nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr1782/2003. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 796/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania wzajemnej zgodności i kontroli przewidzianych w rozporządzeniu 1782/2003

Podstawy prawne krajowe ustawa z dnia 26 stycznia 2007 roku o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051, z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2007 r. w sprawie minimalnych norm (Dz. U. Nr 46, poz. 306, z późn. zm.) obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykazu wymogów rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności oraz drobnej niezgodności, a także procentowej wielkości zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej lub płatności do pomidorów Zarzadzenie Ministra RiRW w sprawie warunkow i trybu wspolpracy ARiMR i IW w zakresie przeprowadzania kontroli wymogow.

Przestrzeganie wymogów i norm Przestrzeganie wymogów i norm obowiązuje przez cały rok kalendarzowy. Wymogi i normy dotyczą całego gospodarstwa rolnika, w tym również gruntów rolnych nie zgłoszonych do żadnych programów pomocowych. System Wzajemnej Zgodności dotyczy beneficjentów: płatności bezpośredniej (JPO, OM, RE) płatności do pomidorów płatności cukrowej pomocy ONW pomocy z tytułu zalesiania gruntów rolnych programu rolnośrodowiskowego.

Obszary Wzajemnej Zgodności Podstawowe wymogi z zakresu zarządzania (Statutory Management Requirements – SMR) zostały określone w załączniku II do rozporządzenia Rady nr 73/2009, Utrzymanie gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnej z ochroną środowiska (DKR) (ang. Good Agricultural and Enviromental Conditions – GAEC) zostały określone w załączniku III do rozporządzenia Rady nr 73/2009 - od 1 stycznia 2005

Wymogi wzajemnej zgodności Wymogi wzajemnej zgodności, dotyczą obszaru zarządzania gospodarstwem i obowiązują już w prawodawstwie krajowym. Nowym elementem jest jedynie wprowadzenie kontroli gospodarstw w tym zakresie od stycznia 2009r. i w przypadku nieprzestrzegania tych wymogów, wprowadzenie sankcji (pomniejszenia) wysokości przyznawanych płatności bezpośrednich oraz płatności w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 tj. płatności: z tytułu naturalnych utrudnień dla rolników na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), rolnośrodowiskowych, na zalesianie gruntów rolnych.

Wzajemna zgodność zakres i harmonogram wdrażania Obszar A (od 1 stycznia 2009r.) obejmuje: Zagadnienia ochrony środowiska naturalnego, Identyfikację i rejestrację zwierząt (IRZ). Obszar B (od 1 stycznia 2011r.) obejmuje : Zdrowie publiczne, Zdrowie zwierząt, zgłaszanie niektórych chorób, Zdrowotność roślin. Obszar C (od 1 stycznia 2013r.) obejmuje: Dobrostan zwierząt.

Właściwe władze kontrolne Art. 42 rozporządzenia Komisji (WE) 796/2004 Za przeprowadzanie kontroli w zakresie omawianych wymogów i norm odpowiadają specjalne organy kontroli. W Polsce zostały wybrane dwie instytucje jako właściwe władze kontrolne (competent control authorities).

Właściwe władze kontrolne Zgodnie z ustawą o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (art. 30 i 31a), organem odpowiedzialnym za kontrole wymogów wzajemnej zgodności w zakresie spełniania przez rolnika: zakresie Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt - będzie Inspekcja Weterynaryjna zasad Dobrej Kultury Rolnej oraz ochrony środowiska naturalnego - będzie ARiMR

ryzyka i liczby kontroli Zadania Organów ARiMR IW współpraca przeprowadzanie kontroli w tym ocena naruszeń sporządzanie raportów z czynności kontrolnych przekazywanie raportów rolnikom przekazywanie raportów z czynności kontrolnych do biur powiatowych ARiMR rozpatrywanie zastrzeżeń wniesionych do ustaleń zawartych w raporcie informowanie rolników o wymogach i normach typowanie do kontroli przeprowadzanie kontroli w tym ocena naruszeń sporządzanie raportów z czynności kontrolnych przekazywanie raportów rolnikom rozpatrywanie zastrzeżeń wniesionych do ustaleń zawartych w raporcie Ustalanie czynników do analizy ryzyka i liczby kontroli

Liczba Kontroli Art. 44 RK 796/2004 Właściwy organ kontroli przeprowadza kontrolę w zakresie wymogów lub norm, za które odpowiada, obejmującą przynajmniej 1% wszystkich rolników składających wnioski o przyznanie płatności. Jeżeli prawodawstwo danego aktu prawnego lub normy ustala minimalne ilości przeprowadzanych kontroli, należy stosowac się do tych ustaleń zamiast do ww. ilości minimalnej 1%.

Liczba Kontroli Obszar środowisko i GAEC: – min. 1 % rolników ubiegających się o płatności (w Polsce ok. 15 tys. rolników) W Polsce ok. 1,5 mln rolników wnioskuje o płatności bezpośrednie, tj. tyle, ile łącznie we Francji, W. Brytanii, Hiszpanii i Belgii Obszar identyfikacja i rejestracja zwierząt: - bydło – 10 % siedzib stad - owce i kozy – 3 % siedzib stad - trzoda – 1 % siedzib stad Jeżeli kontrole na miejscu wykazują istotne niezgodności względem danego aktu prawnego lub danej normy, ilość przeprowadzanych kontroli na miejscu w odniesieniu do tego aktu lub tej normy jest zwiększana w następnym okresie kontrolnym.

Właściwe władze kontrolne Prezes ARiMR w uzgodnieniu z Głównym Lekarzem Weterynarii będzie ustalał czynniki do analizy ryzyka typowania rolników do kontroli wymogów oraz liczbę gospodarstw, które należy objąć tymi kontrolami (Art. 31b ust.1 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego). Współpraca podmiotów będzie realizowana w szczególności poprzez: 1) przekazywanie danych i informacji umożliwiających prawidłowe przyznanie płatności, 2) niezwłoczne przekazywanie raportów z czynności kontrolnych, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, 3) organizowanie i przeprowadzanie wspólnych szkoleń pracowników Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Inspekcji Weterynaryjnej obejmujących zagadnienia związane z przyznawaniem płatności.

Czynności kontrolne - IW Powiatowy lekarz weterynarii jest organem kontroli właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika, do przeprowadzania kontroli na miejscu w zakresie przestrzegania wymogów wskazanych w załączniku II pkt A ust. 6—8 rozporządzenia nr 73/2009. Czynności kontrolne w ramach kontroli wymogów są wykonywane przez osoby posiadające imienne upoważnienie wydane przez powiatowego lekarza weterynarii. W przypadku konieczności wykonania czynności kontrolnych w ramach kontroli wymogów poza obszarem działania powiatowego lekarza weterynarii, lekarz ten upoważnia do przeprowadzenia kontroli powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na położenie siedziby stada.

Czynności kontrolne - IW Osoby upoważnione do wykonywania czynności kontrolnych mają prawo do: wstępu na teren gospodarstwa rolnego żądania pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli wglądu do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, sporządzania z nich odpisów, wyciągów lub kopii oraz zabezpieczania tych dokumentów; pobierania próbek do badań; żądania okazywania i udostępniania danych informatycznych. Z czynności kontrolnych sporządza się raport zgodnie z art. 28 i 48 rozporządzenia nr 796/2004, który w przypadku stwierdzenia drobnej niezgodności, zawiera również informację o działaniach naprawczych i terminie ich realizacji.

Czynności kontrolne - IW W przypadku, gdy rolnik nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w raporcie, może zgłosić umotywowane zastrzeżenia, na piśmie, co do ustaleń w nim zawartych powiatowemu lekarzowi weterynarii właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika w terminie 14 dni od dnia doręczenia raportu, chyba że bezpośrednio po zakończeniu kontroli rolnik, który był obecny podczas kontroli, zgłosił umotywowane zastrzeżenia co do ustaleń zawartych w raporcie osobie, która wykonywała czynności kontrolne. Powiatowy lekarz weterynarii, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika, uwzględniając zgłoszone zastrzeżenia uzupełnia ustalenia zawarte w raporcie. W przypadku nieuwzględnienia zgłoszonych zastrzeżeń powiatowy lekarz weterynarii właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę rolnika, przekazuje zgłoszone zastrzeżenia, wraz ze swoim stanowiskiem do tych zastrzeżeń i raportem, do właściwego kierownika biura powiatowego Agencji.

Termin przekazywania raportu Rolnicy otrzymują informacje o wszelkich stwierdzonych niezgodnościach w terminie do trzech miesięcy od dnia przeprowadzenia kontroli na miejscu.

Sankcje cross-compliance (1) Podstawowe rozróżnienie to niezgodność z przepisami wynikająca z: zaniedbania rolnika, umyślnego działania rolnika. Ponadto, przy określaniu wymiaru sankcji będą brane pod uwagę takie elementy jak: zasięg, dotkliwość, trwałość, powtarzalność.

Sankcje cross-compliance (2) Zasady kontroli i sankcjonowania określa art. 66 R Komisji nr 796/2004 Niezgodności dzielą się na: nieumyślne obniżka w płatnościach z zasady stanowi 3 % całkowitej kwoty płatności bezpośrednich. Jednakże, na podstawie raportu z kontroli może zostać wydana decyzja o obniżeniu wielkości potrącenia do wysokości 1 % lub zwiększeniu go do 5 % całkowitej kwoty lub, w przypadku stwierdzenia powtarzającej się niezgodności, procent sankcji zostanie pomnożony przez 3, jednak maksymalna wysokość sankcji nie może przekroczyć 15 % całkowitej kwoty płatności bezpośrednich.

Sankcje cross-compliance (3) umyślne (celowe) obniżka zastosowana wobec całkowitej kwoty, będzie z zasady wynosić 20 %. Jednakże, Agencja Płatnicza może na podstawie oceny przedłożonej przez właściwy organ kontroli w protokole z czynności kontrolnych, wydać decyzję o obniżeniu procentu do wysokości nie mniejszej niż 15 % lub, w drastycznych przypadkach może zwiększyć ten procent nawet do 100 % całkowitej kwoty.

Sankcje cross-compliance (4) Istnieje możliwość odstąpienia od naliczania sankcji (art. 23 i 24 rozporządzenie Rady WE nr 73/2009) w przypadku : jeśli kwota naliczonych sankcji nie przekroczy 100 euro na gospodarstwo, art. 37a ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego zostanie stwierdzona tzw. drobna niezgodność, art. 37b ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego W takich przypadkach, Państwo Członkowskie ma obowiązek sprawdzić, czy niezgodności te zostaną w wyznaczonym terminie naprawione przez rolnika. W przeciwnym razie, rolnikowi zostaną naliczone sankcje. W przypadku drobnej niezgodności nie mogą to być naruszenia przepisów z zakresu: bezpieczeństwa żywności, ludzi i zwierząt.

Wymogi wzajemnej zgodności były opracowywane w ramach zespołu roboczego W skład zespołu wchodzą przedstawiciele MRiRW, ARiMR, GIW oraz CDR. Zadania zespołu - opracowanie aktów prawnych wdrażających wymogi cross-compliance (ustawa, akty wykonawcze do ustawy).

Doświadczenia innych państw Generalnie stopień spełnienia wymogów SMR oraz GAEC w państwach UE jest raczej wysoki. najwięcej nieprawidłowości występuje: w systemie IRZ (ok. 30%), w stosowaniu dyrektywy azotanowej (ok. 20%)

Dziękuję za uwagę