Metodologia badań nad dyskursem politycznym Marcin Erdmann, Koło Naukowe Socjolingwistów ILS, mgr Danuta Przepiórkowska, Zakład Socjolingwistyki i Pragmatyki Językowej, 10 marca 2009

Język a polityka – początki badań retoryka – jedna z najstarszych dyscyplin akademickich czynniki społeczne: propagadna z czasów II Wojny Światowej, pojęcie nowomowy (Wodak/de Cillia, 2006:707) studia nad propagandą III Rzeszy (lingwistyka tekstu, pragmatyka, język mediów) pierwsze publikacje: pomijanie kontekstu społecznego, nacisk na pojedyncze zjawiska językowe (Reisigl, 2006: 648)

Political linguistics, Politolinguistik, lingwistyka polityczna(?) Burkhardt (1996) Politolinguistik. Versuch einer Ortsbestimmung sformułowanie Politolinguistik – pierwsze użycie subdyscyplina lingwistyki i nauk politycznych próba uporządkowania przedmiotu badań wszystkie publiczne, instytucjonalne wypowiedzi na tematy polityczne – rozmowy o polityce, język mediów, język polityki (Wodak/de Cillia, 2006:707) Utz Maas – na podstawie teorii Foucaulta wykazał wpływ czynników społecznych na kształt języka

Politolinguistic approach wg. Reisigla (2008:97) Analiza retoryki politycznej (Analyzing Political Rhetoric) retoryka – praktyczna sztuka efektywnego i skutecznego wygłaszania przemówień, perswazyjnego użycia języka(logos, ethos, pathos) „polityczna” - głoszona przez polityków, choć sprawy polityczne dotyczą każdego z nas podejście interdyscyplinarne: połączenie retoryki, lingwistyki (krytycznej analizy dyskursu) i nauk politycznych

Politolinguistic approach wg. Reisigla (2008:97) polity – podstawowe normy, reguły i zasady kultury politycznej policy – wymar odnoszący się do treści, polityka rozumiana jako kierunek postępowania , formułowanie programów i zadań rządu politics – proces wyrażania politycznych interesów, poparcia lub sprzeciwu drugie rozróżnienie – obszar działania politycznego, ramy społecznej interakcji zinstytucjonalizowane cele działań dyskursywnych realizowane w ramach 8 obszarów działania

Politolinguistic approach – pojęcie dyskursu (HAD) dyskurs – forma społecznego działania sposób nadawania znaczenia pewnemu obszarowi życia społecznego tekst – materialnie trwały wytwór działań językowych dyskurs – złożona wiązka następujących po sobie aktów językowych dotyczących określonego tematu makro sytuacje społeczne, struktura instytucjonalna kształtują dyskurs i jednocześnie są przez niego kształtowane obszar działania społecznego – wycinek rzeczywistości stanowiący odniesienie dla dyskursu

8 obszarów działania politycznego proces legislacyjny kształtowanie opinii publicznej (starcia w debatach telewizyjnych) wewnątrzpartyjne kształtowanie postaw i opinii (konwenty, zjazdy) ponadpartyjne kształtowanie postaw i opinii (rozmowy koalicyjne) organizowanie relacji między państwami(negocjacje traktatów międzynarodowych) administracja polityczna(wcielanie w życie konkretnych aktów prwnych przez urzędników) kontrola polityczna (petycje w sprawie referendum)

Politolinguistic approach wg. Reisigla (2008:97) każdemu typowi działania przypisany jest gatunek mowy gatunek mowy – ściśle usankcjonowany i usystematyzowany sposób uzycia języka tematy dyskursu mogą przemieszczeać się pomiędzy obszarami działania dyskurs na dany temat nie jest systemem zamkniętym – zjawisko interdyskursywnośći przykład: argumentacja rasistowska przy debacie na temat zwalczania bezrobocia

Metoda wieloaspektowa – 4 poziomy kontekstu bezpośredni kontekst językowy (co-text) międzytekstowe i międzydyskursywne związki pomiędzy wypowiedziami, gatunkami mowy pozajęzykowe zmienne społeczne, socjologiczne i instytucjonalne ramy poszczególneych kontekstów sytuacyjnych szerszy kontekst społeczny, historyczny i polityczny działań dyskursywnych

Bibliografia Reisigl, M. (2006) Discourse of National Socialism, Totalitarian [w:] Encyclopedia of Language and Linguistics vol. 6, Elsevier 2006 Reisigl, M. (2008) Analysing Political Rhetoric [w:] Wodak/Krzyżanowski(eds.) Qualiltative DA in the Social sciences Wodak, R./de Cillia, R (2006) Political Speeches and Persuasive Argumentation [w:] Encyclopedia of Language and Linguistics: Second Edition vol. 6, Elsevier 2006 Wodak, R. (2008) Dyskurs populistyczny [w:] Duszak, A./Fairclough, N. Krytyczna analiza dyskursu, Universitas 2008