„Europa i Polska w fazie zmiany demograficznej. „ Platforma wiedzy nt. starzejącego się społeczeństwa Europy Środkowej” „Europa i Polska w fazie zmiany demograficznej. Bilans szans i zagrożeń.” Maria Zrałek Katowice 26 czerwca 2013

Osoby starsze są dynamicznymi, sprawnymi i istotnymi członkami naszego społeczeństwa. Przekazują one wiedzę, umiejętności i doświadczenie następnym pokoleniom. Wnoszą wkład, w sposób zarówno indywidualny jak i zbiorowy, w naszą gospodarkę, w nasze otoczenie oraz przekazują nam historię. Jako członkowie rodziny osoby starsze są odpowiedzialne za wspieranie spójności i solidarności w naszym społeczeństwie W Europie mieszka obecnie 85 milionów osób powyżej 65. roku życia, zaś do 2060 r. liczba ta wzrośnie do 151 milionów. Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wkładu osób starszych w życie społeczne i ich udziału w nim Dziennik Urzędowy C 011 , 15/01/2013

Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

YYY

zmiany demograficzne są wynikiem trzech podstawowych tendencji: Ciągły wzrost długości życia. Jest on wynikiem znacznej poprawy zdrowia i jakości życia, z jakiej korzystają Europejczycy. Średnia długość życia w pełnym zdrowiu wykazuje ciągłą tendencję wzrostową. Powinna się ona utrzymywać przy jednoczesnym zmniejszaniu się różnicy między średnią długością życia mężczyzn i kobiet. W chwili obecnej cztery pokolenia mogą współżyć w tej samej rodzinie, ale są one bardziej mobilne i nie mieszkają już, jak niegdyś, razem. Utrzymujący się niski przyrost naturalny. Pokolenia „baby boom” miały mniej dzieci niż ich poprzednicy. Ten niski przyrost naturalny tłumaczą liczne czynniki: trudności związane z podjęciem pracy, brak mieszkań i koszty z nimi związane, podwyższenie wieku rodziców w momencie narodzin pierwszego dziecka, odmienne wybory dotyczące nauki, życia zawodowego i życia rodzinnego. Współczynnik dzietności jest prawie wszędzie niższy od progu odnowy pokoleń. W niektórych krajach, na południu i na wschodzie Europy jest on nawet niższy niż 1,3 dziecka na kobietę. Migracje uwarunkowane są czynnikami gospodarczymi, politycznymi i społecznymi w kraju pochodzenia migranta (czynniki wypychające) lub w kraju docelowym (czynniki przyciągające); Przyjmuje się, że względnie korzystna sytuacja gospodarcza i stabilność polityczna UE stanowiły istotny czynnik przyciągający dla imigrantów. Sama migracja międzynarodowa prawie na pewno nie odwróci jednak obecnej tendencji do starzenia się społeczeństwa, obserwowanej w wielu częściach UE.

ŻYJEMY DŁUŻEJ

Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Na dzień 1 stycznia 2010 r. mediana wieku w krajach UE-27 wynosiła 40,9 lat. Przewiduje się, że mediana wieku w 2060 r. będzie wynosić 47,6 lat Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Współczynnik dzietności http://www.prognostic.pl/-/wspolczynnik-dzietnosci-na-swiecie

Liczba imigrantów przypadających na 1000 mieszkańców http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Migration_and_migrant_population_statistics/pl

W 2010 r. obcokrajowcy stanowili 6,5% Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

W Europie mieszka obecnie 85 milionów osób powyżej 65 W Europie mieszka obecnie 85 milionów osób powyżej 65. roku życia, zaś do 2060 r. liczba ta wzrośnie do 151 milionów.

Ludność w 2010 r. według grup wieku 66

Ludność w 2060 r. według grup wieku 58

Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

wskaźnik obciążenia demograficznego w dniu 1 stycznia wybranych lat (Stosunek liczby osób w wieku nieprodukcyjnym (liczba dzieci w wieku 0-14 lat, liczba osób w wieku 60 lub 65 lat i więcej) do liczby osób będących w wieku produkcyjnym (liczba osób w wieku 15 - 59 lub 64 lata) Opracowanie własne na podst. Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Wskaźnik obciążenia ludności w wieku produkcyjnym osobami w wieku 65+ zgodnie z prognozami demograficznymi Eurostatu do 2050 r. w całej UE powinien wzrosnąć z obecnych 26 % do 50 %, czyli prawie się podwoić. Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wkładu osób starszych w życie społeczne i ich udziału w nim (Dziennik Urzędowy C 011 , 15/01/2013) Zatrudnienie Prawie 60 % pracowników uważa, że będzie w stanie wykonywać swoją pracę w wieku 60 lat Z uwagi na wzrost długości życia ważne jest, by osoby starsze miały możliwość pozostania aktywnymi zawodowo do czasu osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego, a także dłużej, jeśli sobie tego życzą. Należy w związku z tym uznać potencjał osób starszych, dostosować środowisko i godziny pracy (…), stworzyć możliwości udziału w szkoleniach zapoznających ze zmieniającymi się metodami pracy oraz próbować zwalczać w zakładach pracy postawy dyskryminujące ze względu na wiek. Należy zdawać sobie sprawę z różnicy pomiędzy ludźmi, którzy pracują powyżej granicy wieku emerytalnego ponieważ chcą oraz ludźmi którzy to robią ponieważ muszą, gdyż ich emerytura jest niewystarczająca. W swoim miejscu pracy osoby starsze wnoszą wielki bagaż doświadczeń i umiejętności, co ma ogromne znaczenie w czasach, gdy brakuje wykwalifikowanego personelu, oraz stanowi ciągły wkład w rozwój gospodarki. Należy zachęcać przedsiębiorstwa do wypracowania najlepszych rozwiązań w ramach strategii zarządzania strukturą wiekową.

Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 lat, 2012r. Źródło: European Union Labour force survey - Annual results 2012 - Issue number 14/2013

wskaźnik zatrudnienia osób starszych w wieku 55-64 UE-27 (%)

Wskaźniki zatrudnienia starszych pracowników (wiek 55-64 lata) w państwach członkowskich UE w 2010 r. BIAŁA KSIĘGA Plan na rzecz adekwatnych, bezpiecznych i stabilnych emerytur COM(2012) 55 final

Średni wiek opuszczania rynku pracy w 2009 r. Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

(Dziennik Urzędowy C 011 , 15/01/2013). Zmiany demograficzne stwarzają możliwości pod względem wzrostu tzw. "srebrnej gospodarki", gdyż osoby starsze są konsumentami w wielu sektorach, a także wnoszą wkład poprzez zatrudnienie (Dziennik Urzędowy C 011 , 15/01/2013). Odsetek ludności podzielającej opinię, że produkty i usługi staną się siłą napędową gospodarki, odpowiadające potrzebom osób starszychUE-27, marzec 2009 (%) Źródło: Komisja Europejska, Flash Eurobarometer No. 269 Intergenerational solidarity (Solidarność pokoleń)

Emerytury stanowią bardzo dużą i wciąż rosnącą część wydatków publicznych: obecnie średnio ponad 10 % PKB, a w 2060 r. może nawet 12,5 % dla całej UE

Stosunek dochodów ze świadczeń emerytalnych osób w wieku 65-74 lat i dochodów z wynagrodzenia osób w wieku 50-59 lat Opracowanie własne na podst. Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Wydatki jednostek rządowych i samorządowych na cele emerytalne, 2009 (%PKB) Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Częstotliwość konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu lub lekarzem specjalistą, w podziale ze względu na wiek, EU-27, 2009 r. Eurostat 2012

B. Wydatki na opiekę zdrowotną i opiekę na osobami starszymi (% PKB) Cyt. za: Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa, Edycja 2012, Eurostat

Zamiast zakończenia Zalecenia EKES : należy położyć nacisk na potencjał osób starszych i na to, co robią dla społeczeństwa, a nie na ich wiek chronologiczny; ponadto rządy, organizacje pozarządowe i media powinny przedstawiać wspomniane elementy w pozytywnym świetle; należy wspierać aktywny udział wszystkich grup wiekowych w życiu społecznym, a także większą solidarność i współpracę, zarówno między pokoleniami, jak i w ramach jednej generacji; rządy i agencje statutowe powinny wykazać pozytywne zaangażowanie na rzecz aktywnego udziału osób starszych w procesach decyzyjnych i roli, jaką odgrywają one w swoich społecznościach; rządy powinny współdziałać z odpowiednimi partnerami w usuwaniu wszelkich przeszkód, które uniemożliwiają osobom starszym pełny udział w życiu społecznym; wszystkie zainteresowane strony powinny nadal rozwijać podejście, które kładzie nacisk na uczenie się przez całe życie odnośnie do osób starszych, pracodawców i społeczności; rządy powinny zapewnić e-integrację oraz szkolenie osób starszych;

Zamiast zakończenia Zalecenia EKES (cd) : osoby starsze powinny kandydować w wyborach, głosować i zasiadać w radach przedsiębiorstw, władz publicznych i organizacji pozarządowych; należy docenić rolę nieformalnych opiekunów i osób będących pod ich opieką oraz należycie wspierać ich prawa i obowiązki; należy zachęcać osoby starsze do działalności wolontariackiej zgodnie z wytycznymi dotyczącymi dobrych praktyk w tym zakresie; należy umożliwiać osobom starszym kontynuowanie pracy zawodowej do czasu osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego, a także dłużej, jeśli by sobie tego życzyły; pracodawcy powinni odpowiednio dostosować środowisko pracy oraz przyjąć takie ustalenia umowne, które zaspakajałyby potrzeby starszych pracowników; należy uznać, że osoby starsze są konsumentami oraz zachęcać przedsiębiorstwa do wytwarzania dóbr i świadczenia usług uwzględniających potrzeby starzejącego się społeczeństwa.

Dziękuję za uwagę Dziękuję za uwagę Maria Zrałek