„Programowanie perspektywy finansowej Wyzwania i kierunki rozwoju województwa mazowieckiego w okresie 2014-2020 a „Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 – Umowa partnerstwa – wstępny projekt” Adam Struzik, Marszałek Województwa Mazowieckiego Warszawa, 29 sierpnia 2013 r. 1 1 1

Plan prezentacji 1. Uwarunkowania strategiczne na poziomie Unii Europejskiej, kraju i województwa 2. Szczególna sytuacja województwa mazowieckiego - zmiana kategorii regionu z punktu widzenia polityki spójności, - kwestia subwencji regionalnej („janosikowego”), - silne zróżnicowanie wewnętrzne, - definicja „Polski Wschodniej”. 3. Uwagi do projektu Umowy partnerstwa i zagadnienia do dyskusji 4. Konkluzje

Perspektywa finansowa 2014-2020 Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Wskaźniki realizacji: Zatrudnienie Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lata na poziomie 75% Badania i rozwój oraz innowacje 3% PKB UE przeznaczane na innowacje i B+R Zmiany klimatu i energia (20/20/20) Ograniczenie emisji CO2 o min.20% w stosunku do poziomu z 1990 r. 20%. energii ze źródeł odnawialnych Wzrost efektywności energetycznej o 20 proc. Edukacja Liczba młodych ludzi przedwcześnie kończących naukę na poziomie max. 10% Liczba osób w wieku 30-34 z wyższym wykształceniem na poziomie min. 40% Ubóstwo i wykluczenie społeczne Zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o 20 mln.

Umowa partnerstwa wskazuje kierunki działań polityki Unii Europejskiej w Polsce określa priorytety i cele interwencji oraz zarys systemu finansowania i wdrażania funduszy strukturalnych przekłada cele strategii unijnych i krajowych na rodzaje działań do podjęcia w latach 2014-2020 stanowi punkt odniesienia przy opracowywaniu programów operacyjnych (krajowych i regionalnych)

Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego – drogowskazem w nowej perspektywie finansowej Strategia powinna być strategią pomnażania środków na rozwój, a nie tylko ich redystrybucji W związku z tym Samorząd Województwa: wskazał dziedziny o największym potencjale rozwojowym w ramach aktualizacji Strategii koncentruje działania i środki na najważniejszych obszarach będzie inicjował współpracę między przedsiębiorcami, środowiskami naukowymi i sektorem publicznym

Cele rozwojowe w aktualizowanej strategii Przemysł i produkcja Wzrost zdolności konkurencyjnej przemysłu w regionie poprzez stymulowanie zmian strukturalnych, pobudzanie aktywności innowacyjnej oraz efektywne wykorzystanie zasobów Środowisko/ Energetyka Region Zapewnienie gospodarce regionu zdywersyfikowanego zaopatrzenia w energię przy zrównoważonym gospodarowaniu zasobami środowiska CEL PRIORYTETOWY Miasta C E L E R A M O W E Gospodarka Wzrost konkurencyjności regionu poprzez rozwój działalności produkcyjnej oraz transfer i wykorzystanie nowych technologii Transport/ Przestrzeń Trwały i zrównoważony rozwój regionu oparty o endogeniczne czynniki rozwoju oraz wzrost dostępności Społeczeństwo Poprawa jakości życia oraz wykorzystanie kapitału ludzkiego i społecznego do tworzenia nowoczesnej gospodarki OMW Kultura Wykorzystanie kultury i dziedzictwa kulturowego do rozwoju przemysłów kreatywnych CELE STRATEGICZNE Obszary wiejskie

Szczególna sytuacja województwa mazowieckiego Wyjście z grupy regionów słabiej rozwiniętych Silne zróżnicowania wewnętrzne Obciążenie „janosikowym”

Pomiędzy konwergencją a konkurencyjnością Ogromne dysproporcje w województwie mazowieckim stanowią istotną barierę rozwojową. Projekt Umowy partnerstwa: wsparcie dla obszarów pozametropolitalnych powinno być jak najbardziej zbliżone pod względem zakresu interwencji do tego kierowanego do najuboższych regionów UE-27 wsparcie adresowane do Warszawy powinno wzmacniać jej potencjały stymulując rozwój tego ośrodka jako największej polskiej lokomotywy rozwoju 45% 66% 182% 49% 74% 45% PKB pc wg parytetu siły nabywczej w odniesieniu do średniej UE (2009)

Propozycje zmian podziału statystycznego Podział na grupy regionów w ramach których przyznawane jest wsparcie z funduszy UE dokonywany jest na poziomie NTS 2 Wyodrębnienie dwóch NTS 2 w ramach województwa mazowieckiego umożliwiłoby obszarom o niższym poziomie rozwoju korzystanie ze wsparcia przewidzianego dla celu konwergencja po 2020 roku Proponowany podział na NTS 2: Miasto stołeczne Warszawa Pozostała część województwa Propozycja samorządu województwa skierowana do MRR

PO Polska Wschodnia a województwo mazowieckie PKB per capita w 2010 w odniesieniu do średniej krajowej Podregiony Mazowsza radomski (74,7%) ostrołecko-siedlecki (76,1%) Podregiony Polski Wschodniej lubelski (87,7%) białostocki (84,5%) kielecki (81,5%) olsztyński (81,6%) Proponowane zmiany w PO PW: Delimitacja na poziomie NUTS 3 Obszary o najniższym poziomie PKB per capita Objęcie wyznaczonych obszarów województwa mazowieckiego PO PW - zmniejszenie różnic wewnątrzregionalnych i zwiększenie spójności, zgodnie z celem Krajowej strategii rozwoju regionalnego. Propozycja samorządu województwa skierowana do MRR

Środki UE i obciążenia wynikające z subwencji regionalnej Środki UE dla województwa mazowieckiego Wpłaty netto na subwencję regionalną i równoważącą Mazowsze w latach 2007-2013 otrzymało na programy kwota w mld złotych RPO 7,3 PO Kapitał Ludzki 3,1 Razem 10,4 Na subwencję regionalną i równoważącą jednostki samorządu terytorialnego wpłacą w latach 2007 – 2013 województwo 4,5 mld zł powiaty 2,8 mld zł gminy 2,6 mld zł Razem 9,9 mld zł Źródło: Komunikat Ministerstwa Rozwoju Regionalnego (przeliczone wg uproszczonego kursu 1€ = 4PLN; ostateczne kwoty subwencji dla gmin na rok wg www.mf.gov.pl) W 2010 roku wpłaty na subwencje regionalną netto stanowiły 53% dochodów własnych województwa, w roku 2011 – 38%, a w roku 2012 – 40% Obciążenie „janosikowym” powoduje wzrost zadłużenia województwa Wiąże się z tym brak środków na inwestycje, w tym również na wkład własny w ramach projektów współfinansowanych ze środków UE

Alokacja dla Mazowsza Mimo przesunięcia środków w ramach mechanizmu elastyczności w przyszłej perspektywie finansowej województwo mazowieckie, ze względu na zaliczenie go do „regionów rozwiniętych”, otrzyma mniej środków niż w latach 2007-2013. Zgodnie z projektem Umowy partnerstwa przewidziana dla Mazowsza alokacja środków z funduszy to 3.373 mld euro, w tym 1.924 mld euro na RPO. W przeliczeniu na 1 mieszkańca, przypada dla Mazowsza 636 euro, co stanowi zaledwie 48% alokacji środków jakie średnio przypadną na 1 mieszkańca w pozostałych 15 województwach (1.322 euro). Dodatkowym obciążeniem będzie wyższy udział własny w realizowanych inwestycjach (z 15 do 20%). Źródło: obliczenia własne na podstawie projektu Umowy partnerstwa z 12 lipca 2013 r. oraz danych z Banku Danych Lokalnych

Specyficzna sytuacja Mazowsza - propozycje rozwiązań Zmiana ustawy o dochodach samorządu terytorialnego w zakresie subwencji równoważącej i regionalnej – złagodzenie obciążenia „janosikowym” ograniczenie wpłat do budżetu państwa z tytułu subwencji regionalnej do 30% dochodów własnych województwa zmiana ustawy powinna być rozpatrywana także w kontekście podziału środków unijnych w okresie 2014-2020 (wyjście z grupy regionów słabiej rozwiniętych – niższa alokacja środków unijnych i wyższy wymagany wkład własny) Zmiana podziału NTS 2 – szansa na perspektywę po 2020 Objęcie części województwa Programem Operacyjnym Polska Wschodnia Realizacja dużych, zintegrowanych projektów w ramach programów krajowych dofinansowanych ze środków unijnych (Kontrakt Terytorialny)

Uwagi do projektu Umowy partnerstwa (1/3) Zasadne jest wykorzystanie mechanizmu elastyczności w celu zmniejszenia dysproporcji między kategoriami regionów Zapisy projektu Umowy partnerstwa nie zapewniają wystarczających środków na planowane działania i inwestycje w województwie. Mazowsze oczekuje: zmniejszenia poziomu ring-fencingów, o których mowa w projekcie UP z 65% alokacji EFRR dla Mazowsza do minimalnego poziomu określonego w projektach rozporządzeń unijnych; zagwarantowanie wyższego parytetu środków z budżetu krajowego na realizację projektów w ramach Kontraktu Terytorialnego (kraj – 60% SWM – 40%) Nie uwzględniono propozycji województwa w takich kwestiach, jak przyjęcie algorytmu wyznaczania Obszarów Strategicznej Interwencji „Polska Wschodnia” na poziomie regionów NTS 3, a nie jak dotychczas, na poziomie NTS 2.

Uwagi do projektu Umowy partnerstwa (2/3) Niedostateczne uwzględnienie uwarunkowań regionalnych; potrzeba uwzględnienia celów strategii rozwoju województwa i wykorzystania RPO do rozwoju potencjałów regionu. Umowa partnerstwa powinna określać, że w ramach Kontraktu terytorialnego negocjowane i uzgadniane będę przedsięwzięcia rozwojowe realizowane w ramach krajowych PO i uzupełniająco w ramach RPO. Nie ma podstaw, aby Kontrakt terytorialny stanowił narzędzie odgórnego programowania RPO.

Uwagi do projektu Umowy partnerstwa (3/3) Konieczne jest wypracowanie mechanizmów realnej koordynacji między Europejskimi Funduszami Strukturalnymi i Inwestycyjnymi (EFRR, EFS, FS) a EFRROW i EFMR. Umowa partnerstwa powinna przesądzić o głębokiej regionalizacji PROW i PORiM poprzez przekazanie zarządom województw istotnej roli w realizacji tych programów. Nie mają uzasadnienia zaproponowane w Umowie partnerstwa wyższe od wymaganych przez KE poziomy koncentracji środków na wybranych celach tematycznych. Dokument powinien przewidywać maksymalną elastyczność w podziale środków na cele tematyczne, a ring-fencing uwzględniać na poziomach określonych w pakiecie legislacyjnym 2014-2020. Opisany w UP system koordynacji między programami operacyjnymi Polityki Spójności jest przeregulowany, m.in. nie jest zasadne powołanie odrębnego Podkomitetu ds. koordynacji EFS oraz celów tematycznych 8-10 i Instytucji Koordynującej EFS.

Dziękuję za uwagę 17