Ubezpieczenia

Ubezpieczenie Ubezpieczenie jest instrumentem, którego zadaniem jest łagodzenie lub likwidowanie skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru na wiele jednostek, którym takie zdarzenia zagrażają. Ubezpieczenie opiera się na umowie.

Funkcje ubezpieczeń funkcja kompensacyjna - określana mianem ochrony ubezpieczeniowej; polegająca na wyrównaniu zakłóceń losowych w procesach społeczno - gospodarczych kraju; funkcja finansowa polegająca na tworzeniu funduszów i rezerw, które mogą być wykorzystywane do zwiększenia tempa rozwoju gospodarki narodowej;

Funkcje ubezpieczeń funkcja redystrybucyjna związana z wpływem ubezpieczeń na zmniejszenie napięć na rynku towarowo - pieniężnym; funkcja prewencyjna oddziałująca na zmniejszenie liczby i wysokości szkód losowych.

Klasyfikacja ubezpieczeń ubezpieczenia społeczne – w których nawiązanie stosunku ubezpieczeniowego następuje z mocy ustawy lub poprzez zgłoszenie, w niektórych określonych prawem przypadkach; podlegają im wszyscy pracownicy (poza wyjątkami), są to ubezpieczenia osobowe. ubezpieczenia gospodarcze - są w przeważającej części ubezpieczeniami dobrowolnymi.

Ryzyko w ubezpieczeniach gospodarczych ryzyko wynikające z niszczącego działania sił przyrody, niedostatecznie jeszcze poznanych i opanowanych przez człowieka (np. ogień, powódź, gradobicie, trzęsienie ziemi); ryzyko wynikające z przyczyn społecznych (np. strajk, zamieszki wewnętrzne, działania wojenne); ryzyko wynikające z indywidualnych działań ludzkich (np. kradzież, rabunek, zabójstwo, podpalenie).

Ryzyko wg kryterium liczby możliwości ryzyko czyste - występuje strata, bądź brak straty; jest to ryzyko, które niesie za sobą alternatywę, np. ryzyko wypadku drogowego, pożaru w fabryce lub kradzieży towaru ze sklepu. W żadnej z tych sytuacji nie występuje element zysku. Albo nastąpi wypadek, pożar czy kradzież, albo nie. ryzyko spekulatywne - istnieje szansa straty, ale również szansa zysku. Istnieje także trzecia możliwość, polegająca na kompensacji osiągniętego chwilowo zysku poniesioną w tej samej wysokości stratą, czyli brak zysku i brak straty, np. gry hazardowe.

Ryzyko ze względu na wpływ czasu na dane ryzyko ryzyko statyczne - wszystkie te ryzyka, które istnieją i mogłyby wystąpić nawet wtedy, gdy nie byłoby żadnego postępu ekonomicznego, technologicznego i cywilizacyjnego, np. żywioły przyrodnicze oraz starzenie się materiałów i środowiska geologicznego. Jest to ryzyko występujące niezależnie od czasu. ryzyko dynamiczne - są związane ściśle ze zmianami ekonomicznymi, organizacyjnymi i technologicznymi. Są to zmiany cen, moda, gusty konsumenckie, kryzysy gospodarcze. Ryzyko to jest funkcją czasu.

Ryzyko ze względu na charakter przedmiotu ubezpieczenia ryzyko osobowe - przedmiotem ubezpieczenia jest życie, zdrowie lub zdolność człowieka do pracy. ryzyko majątkowe - to ryzyko zagrażające dobrom majątkowym.

Ryzyko ze względu na charakter następstw ryzyko finansowe - skutek możemy określać w pieniądzach, np. zniszczenie mieszkania, kradzież mienia. ryzyko niefinansowe - np. decyzje o wyborze kariery zawodowej, małżonka, bądź zdecydowanie się na posiadanie dzieci.

Czynności, jakie podmiot wykonuje wobec ryzyka unikanie ryzyka polega na braku akceptacji określonego ryzyka, jest to indywidualna i świadoma odmowa przyjęcia ryzyka. Podmiot w tej metodzie przyjmuje postawę pasywną. zachowanie ryzyka, zwane także zatrzymaniem, sprowadza się do akceptowania ryzyka i przejmowania na siebie, w całości lub części, jego ewentualnych konsekwencji. Zatrzymanie ryzyka może być świadome (aktywne zatrzymanie ryzyka) lub nieświadome (pasywne zatrzymanie ryzyka).

Czynności, jakie podmiot wykonuje wobec ryzyka transfer ryzyka, zwany także przeniesieniem, polega na przekazaniu go innemu podmiotowi na podstawie umowy. Służą temu określone mechanizmy prawne (np. umowa ubezpieczenia, umowa przechowania, umowa o dozorowanie obiektu) oraz działania o charakterze organizacyjnym czy zabezpieczającym, czyli przerzucenie ciężaru na inną osobę. Jest to przykład pozytywne metody manipulacji ryzykiem.

Metody pozwalające na manipulowanie ryzykiem kontrola ryzyka - składa się z określonych działań podejmowanych w celu obniżenia częstotliwości następowania strat oraz ich potencjalnych następstw. repartycja strat (dyspersja ryzyka) - polega na rozłożeniu finansowych skutków realizacji ryzyka na grupę. Przykładem jest umowa ubezpieczenia, reasekuracji czy prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki.

Metody pozwalające na manipulowanie ryzykiem ubezpieczenie - jako metoda manipulowania ryzykiem jest kombinacją metod omówionych wcześniej, czyli sprowadza się zarówno do transferu ryzyka, jego dystrybucji, jak również kontroli.

Ubezpieczenia gospodarcze I grupa ubezpieczeń – Ubezpieczenia na życie, II grupa ubezpieczeń – Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe.

Ubezpieczenia na życie – grupa I 2. Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia dzieci. 3. Ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. 4. Ubezpieczenia rentowe. 5. Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe, jeśli są uzupełnieniem ubezpieczeń wymienionych w grupach 1-4.

Pozostałe ubezpieczenia – grupa II 1. Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej: 1) świadczenia jednorazowe, 2) świadczenia powtarzające się, 3) połączone świadczenia, o których mowa w pkt 1 i 2, 4) przewóz osób. 2. Ubezpieczenia choroby: 3) świadczenia kombinowane.

Pozostałe ubezpieczenia – grupa II 3. Ubezpieczenia casco pojazdów lądowych, z wyjątkiem pojazdów szynowych, obejmujące szkody w: 1) pojazdach samochodowych, 2) pojazdach lądowych bez własnego napędu. 4. Ubezpieczenia casco pojazdów szynowych, obejmujące szkody w pojazdach szynowych. 5. Ubezpieczenia casco statków powietrznych, obejmujące szkody w statkach powietrznych.

Pozostałe ubezpieczenia – grupa II 6. Ubezpieczenia żeglugi morskiej i śródlądowej casco statków żeglugi morskiej i statków żeglugi śródlądowej, obejmujące szkody w: 1) statkach żeglugi morskiej, 2) statkach żeglugi śródlądowej. 7. Ubezpieczenia przedmiotów w transporcie, obejmujące szkody na transportowanych przedmiotach, niezależnie od każdorazowo stosowanych środków transportu.

Pozostałe ubezpieczenia – grupa II 8. Ubezpieczenia szkód spowodowanych żywiołami, obejmujące szkody rzeczowe nie ujęte w grupach 3-7, spowodowane przez: 1) ogień, 2) eksplozję, 3) burzę, 4) inne żywioły, 5) energię jądrową, 6) obsunięcia ziemi lub tąpnięcia.

Pozostałe ubezpieczenia – grupa II 9. Ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych (jeżeli nie zostały ujęte w grupie 3, 4, 5, 6 lub 7), wywołanych przez grad lub mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież), jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8. 10. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnym, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika.

Pozostałe ubezpieczenia – grupa II 11. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania statków powietrznych, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika. 12. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za żeglugę morską i śródlądową, wynikającej z posiadania i użytkowania statków żeglugi śródlądowej i statków morskich, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika. 13. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ogólnej) nie ujętej w grupach 10-12.

Pozostałe ubezpieczenia – grupa II 14. Ubezpieczenia kredytu, w tym: 1) ogólnej niewypłacalności, 2) kredytu eksportowego, spłaty rat, kredytu hipotecznego, kredytu rolniczego. 15. Gwarancja ubezpieczeniowa: 1) bezpośrednia, 2) pośrednia.

Pozostałe ubezpieczenia – grupa II 16. Ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych, w tym: 1) ryzyka utraty zatrudnienia, 2) niewystarczającego dochodu, 3) złych warunków atmosferycznych, 4) utraty zysków, 5) stałych wydatków ogólnych, 6) nieprzewidzianych wydatków handlowych, 7) utraty wartości rynkowej, 8) utraty stałego źródła dochodu, 9) pośrednich strat handlowych poza wyżej wymienionymi, 10) innych strat finansowych.

Pozostałe ubezpieczenia – grupa II 17. Ubezpieczenia ochrony prawnej. 18. Ubezpieczenia świadczenia pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania.

Ubezpieczenia społeczne

Ubezpieczenia społeczne Obowiązujący do końca 1998r. system ubezpieczeń społecznych oparty był o fundusz, na który składały się comiesięczne składki płacone za ubezpieczonych przez pracodawcę. Z tego funduszu co miesiąc wypłacano świadczenia społeczne, w tym emerytury, co oznaczało, że ubezpieczeni utrzymywali co miesiąc emerytów.

Ubezpieczenia społeczne W 1980r. 10 ubezpieczonych utrzymywało 1 emeryta, a w 1995r. już tylko 4 ubezpieczonych utrzymywało 1 emeryta. Ustawą z dnia 13 października 1998r. zreformowano system ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Celem ubezpieczeń społecznych jest zabezpieczenie obywateli przed niedostatkiem spowodowanym utratą zdolności do pracy na skutek wieku, choroby lub inwalidztwa.

Składka została podzielona na: składka na ubezpieczenia emerytalne, z których będą finansowane wypłaty emerytur, składka na ubezpieczenia rentowe, zapewniające wypłaty rent z tytułu niezdolności do pracy, rent rodzinnych, rent szkoleniowych, zasiłków pogrzebowych, dodatków do rent rodzinnych dla sierot, dodatków pielęgnacyjnych, składka na ubezpieczenia chorobowe, czyli na zasiłki chorobowe, świadczenia rehabilitacyjne, zasiłki wyrównawcze, opiekuńcze, macierzyńskie, składka na ubezpieczenie wypadkowe.

Ubezpieczający (pracodawca) Ubezpieczony (pracownik) Finansowanie ubezpieczeń społecznych Ubezpieczający (pracodawca) Ubezpieczony (pracownik) Ubezpieczenie emerytalne 19,52% 9,76% 9,76% Ubezpieczenie rentowe 13,00% 6,50% 6,50% Ubezpieczenie chorobowe 2,45% 2,45% Ubezpieczenie wypadkowe (0,97%-3,86%) np. 1,93% 1,93% 18,19% 36,90% 18,71%

Na pracodawcy ciąży obowiązek odprowadzenia składek na: Fundusz Pracy – 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i rentowe, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – od 1.01.2003r.: 0,15% ww. podstawy. Obowiązek ubezpieczenia społecznego powstaje równocześnie z powstaniem stosunku pracy. Ubezpieczenia mają charakter obligatoryjny.

System ubezpieczeń zdrowotnych Od stycznia 1999r. obowiązuje nowy system ubezpieczeń zdrowotnych. Obecnie ubezpieczenie zdrowotne regulują przepisy ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. Za leczenie obywateli płaci instytucja systemu ochrony zdrowia – Narodowy Fundusz Zdrowia, który podpisuje z publicznymi i niepublicznymi szpitalami i przychodniami, a także prywatnymi gabinetami, kontrakty na wykonanie świadczeń medycznych.

Stopa procentowa składki od 1 stycznia do 31 grudnia 2004 r. - 8,25% podstawy wymiaru, od 1 stycznia do 31 grudnia 2005 r. - 8,5% podstawy wymiaru, od 1 stycznia do 31 grudnia 2006 r. - 8,75% podstawy wymiaru, od 1 stycznia 2007r. - 9% podstawy wymiaru.

Składka na u.z. podlega odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2000 nr 14, poz. 176 z późn. zm.), od zryczałtowanego podatku dochodowego z tytułu dochodów osiąganych przez osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz przez osoby duchowne na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.).

Termin opłacania składek Składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na fundusze pozaubezpieczeniowe za dany miesiąc kalendarzowy należy naliczyć i opłacić w następujących terminach: do 5. dnia następnego miesiąca - jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze, do 10. dnia następnego miesiąca - osoby fizyczne opłacający składkę wyłącznie za siebie, do 15. dnia następnego miesiąca - pozostali płatnicy.

Ćwiczenie 2 – obliczenie zaliczki podatku dochodowego oraz wynagrodzenia netto osoby fizycznej zatrudnionej na podstawie umowy o pracę

Ćwiczenie 2 – obliczenie zaliczki podatku dochodowego oraz wynagrodzenia netto osoby fizycznej zatrudnionej na podstawie umowy o pracę

Ćwiczenie 3 – obliczenie podatku od umowy zlecenia objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego

Ćwiczenie 3 – obliczenie podatku od umowy zlecenia objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego

Ćwiczenie 4 – obliczenie podatku od umowy o dzieło korzystającej z prawa autorskiego nieobjętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego

Ćwiczenie 4 – obliczenie podatku od umowy o dzieło korzystającej z prawa autorskiego nieobjętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego

Podstawowe dane Minimalne wynagrodzenie za pracę: Od 1 stycznia 2004r. 824 zł Od 1 stycznia 2005r. 849 zł Przeciętne wynagrodzenie pracowników W 2003r. 2 201,47 zł W 2004r. 2 289,57 zł W I kwartale 2005r. 2 415, 45 zł W II kwartale 2005r. ...

Ograniczenie podstawy wymiaru składek W roku 2004r.: 68 700 zł W roku 2005r. 72 690 zł

Ćwiczenie 5 – obliczenie zaliczki podatku dochodowego osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych – I i II 2005r. 1 Dochód zadeklarowany do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie może być niższy niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, a w przypadku ubezpieczenia zdrowotnego 75% tej średniej.

Ćwiczenie 5 – obliczenie zaliczki podatku dochodowego osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych – I i II 2005r. 1 Dochód zadeklarowany do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie może być niższy niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, a w przypadku ubezpieczenia zdrowotnego 75% tej średniej.

Ćwiczenie 6 – obliczenie zaliczki podatku dochodowego podatnika prowadzącego działalność handlową opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (np. czerwiec 2005r.)

Ćwiczenie 6 – obliczenie zaliczki podatku dochodowego podatnika prowadzącego działalność handlową opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (np. czerwiec 2005r.)

System emerytalno-rentowy Podstawą systemu emerytalno – rentowego są trzy filary: system państwowy, system otwartych funduszy emerytalnych, dodatkowe dobrowolne ubezpieczenia.

I filar stanowi zmodyfikowany system repartycyjny, realizowany przez ZUS i opierający się na tzw. umowie pokoleniowej. Emerytura w tym systemie finansowana jest z bieżących składek wszystkich pracujących, gromadzonych w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). W przyszłości wysokość emerytury zostanie ściśle powiązana ze stażem pracy i dochodami każdego ubezpieczonego.

II filar Drugi filar systemu ubezpieczeniowego tworzą fundusze emerytalne: obowiązkowe, prywatne, otwarte.

II filar Część pobieranej składki na ZUS (7,30% podstawy wymiaru składek) przekazywana jest na indywidualne rachunki ubezpieczonych. Zebrane w ten sposób fundusze będą kapitalizowane przez towarzystwa emerytalne, działające pod nadzorem państwa. Drugi filar to system kapitałowy, do którego mają prawo wszyscy, którzy wchodzą w pierwszy filar.

III filar Trzeci filar to filar, w którym można ubezpieczyć się na czas życia po zaprzestaniu aktywności zawodowej. Przynależność do tego filaru jest dobrowolna. Ubezpieczenia mogą przybierać różną formę: w komercyjnych zakładach ubezpieczeń, wpłat oszczędności do banku, uczestnictwa w pracowniczych programach emerytalnych.

Pracownicze programy emerytalne Najbardziej atrakcyjną formą udziału w trzecim filarze są pracownicze programy emerytalne. Przemawiają za tym następujące względy: mogą w nich oszczędzać nawet przeciętnie zarabiający, których nie stać na korzystanie z usług komercyjnych firm ubezpieczeniowych, mogą do nich przystąpić pracownicy starsi, od których zakłady ubezpieczeń na życie żądają wysokich składek,

Pracownicze programy emerytalne program emerytalny może być w niektórych przypadkach rekompensatą za utracone przywileje branżowe, uczestnikiem programu może być również pracodawca, pracodawca tworząc program będzie wiązał najlepszych pracowników z firmą.