KSIĘGI PROROCKIE

KSIĘGA IZAJASZA ZBIÓR PROROCTW ODNOSZĄCYCH SIĘ DO WYDARZEŃ Z PONAD 200 LAT. POZWALAJĄ NAM ONE UJRZEĆ NIEKTÓRE KLUCZOWE WYDARZENIA W HISTORII IZRAELA Z PERSPEKTYWY BOGA, KTÓRY OSĄDZA, RATUJE I UMACNIA SWÓJ NARÓD. IZAJASZ DZIAŁAŁ W JEROZOLIMIE PRZEZ PONAD CZTERDZIEŚCI LAT, W OSTATNICH DEKADACH ÓSMEGO I BYĆ MOŻE NA POCZĄTKU SIÓDMEGO WIEKU PRZED CHR. WEZWANY DO PEŁNIENIA MISJI PROROKA W ROKU, W KTÓRYM ZMARŁ KRÓL OZJASZ (...), PEŁNIŁ SWE POSŁANNICTWO W LATACH PANOWANIA JOTAMA, ACHAZA I EZECHIASZA. UMIAŁ SPRAWIĆ, BY KRÓLOWIE SŁUCHALI JEGO PROROCTW. WIZJA POWOŁANIA IZAJASZA (...) ZAWIERA SEDNO CAŁEGO PRZESŁANIA KSIĘGI. JEST NIM MAJESTAT BOGA, „ŚWIĘTEGO PANA ZASTĘPÓW”. LUD TYLKO NA NIM SAMYM MOŻE POLEGAĆ. PROROK MA PRZESTRZEC PRZED SĄDEM BOŻYM DLA WSZYSTKICH, KTÓRZY ODWRÓCĄ SIĘ OD NIEGO. LECZ BÓG KOCHA I WYBACZA, DLATEGO KSIĘGA PEŁNA JEST OBIETNIC O NADCHODZĄCYM MESJASZU I PRZYSZŁYM ODRODZENIU NARODU.

KSIĘGA JEREMIASZA PROROCTWA JEREMIASZA POCHODZĄ Z OKRESU PANOWANIA OSTATNICH PIĘCIU KRÓLÓW JUDY: Z OKRESU WYDARZEŃ PROWADZĄCYCH DO ZDOBYCIA JEROZOLIMY PRZEZ KRÓLA NABUCHODONOZORA Z BABILONU. JEREMIASZ, BĘDĄC CZŁOWIEKIEM WRAŻLIWYM, Z OGROMNĄ NIECHĘCIĄ PRZYJĄŁ NAKAZ PROROKOWANIA O SĄDZIE BOŻYM. LECZ WSZYSTKO, O CZYM MÓWIŁ, SPRAWDZIŁO SIĘ. PROROK JEREMIASZ URODZIŁ SIĘ W RODZINIE KAPŁAŃSKIEJ W ANATOT, KOŁO JEROZOLIMY. NA PROROKA ZOSTAŁ POWOŁANY W 627 ROKU PRZED CHR. JEGO POSŁANNICTWO ZACZĘŁO SIĘ W CZASACH DOBRYCH DLA JUDY, ZA PANOWANIA JOZJASZA. LECZ POTEM KLĘSKA ZACZĘŁA NASTĘPOWAĆ PO KLĘSCE, BOWIEM POTĘGA BABILONU ZACZĘŁA ROSNĄĆ, A KRÓLOWIE JUDY NIEODPOWIEDZIALNIE SPRZYMIERZYLI SIĘ Z EGIPTEM. JEROZOLIMA UPADŁA I JEREMIASZ ZOSTAŁ ZABRANY DO EGIPTU WRAZ Z GRUPĄ, KTÓRA UCIEKAŁA Z KRAJU. JEGO NIEZMIENNE PRZESŁANIE, ŻE BÓG BĘDZIE SĄDZIŁ LUDY, NIE PRZYNIOSŁO MU POPULARNOŚCI I DOPROWADZIŁO DO WEWNĘTRZNYCH NIEPOKOJÓW. ISTOTĄ PROROCTWA JEST WIEŚĆ O NADCHODZĄCYM SĄDZIE: NIE MA SENSU POWTARZANIE BOŻYCH OBIETNIC O POMOCY, JEŚLI LUD NADAL TRWA W GRZECHU I BAŁWOCHWALSTWIE. JEREMIASZ MÓWIŁ STALE O GROŻĄCYM UPADKU JEROZOLIMY. LECZ JEST TAKŻE NADZIEJA NA PRZYSZŁOŚĆ W POWROCIE Z WYGNANIA I W NOWYM PRZYMIERZU, KTÓRE BÓG ZAPISZE W SERCACH I UMYSŁACH SWEGO LUDU. BARDZIEJ NIŻ JAKIKOLWIEK INNY PROROK, JEREMIASZ ZAJMUJE SIĘ OSOBISTĄ WIARĄ I POKUTĄ. OSOBOWOŚĆ JEREMIASZA UKAZUJE SIĘ BARDZO WYRAŹNIE W JEGO MODLITWACH; OSOBOWOŚĆ INNYCH PROROKÓW NIE ZOSTAŁA UKAZANA TAK DOBRZE.

KSIĘGA EZECHIELA EZECHIEL W SWOJEJ KSIĘDZE PODAJE KILKA DOKŁADNYCH DAT. JEGO POWOŁANIE NASTĄPIŁO W 592 R. PRZED CHR., PIĘĆ LAT PO JEGO WYGNANIU DO BABILONU. EZECHIEL BYŁ MŁODSZY OD WSPÓŁCZESNEGO MU JEREMIASZA, LECZ MIESZKAŁ W BABILONIE, A NIE W JEROZOLIMIE. GŁOSI SWOJE PROROCTWA TAKŻE PO UPADKU JEROZOLIMY (586 R. PRZED CHR.) I PRZYBYCIU WIĘKSZEJ ILOŚCI ŻYDOWSKICH WYGNAŃCÓW DO BABILONU. JEDNA RZECZ POZOSTAJE ZAGADKĄ: MIMO IŻ MIESZKAŁ ON W BABILONIE, WIELE JEGO PROROCTW DOTYCZY JEROZOLIMY I ZAWIERA BARDZO SZCZEGÓŁOWE OPISY WYDARZEŃ TAM ZACHODZĄCYCH. BYŁ TO PRAWDOPODOBNIE DUCHOWY DAR WIDZENIA, CHOĆ BYĆ MOŻE W TYM CZASIE ODWIEDZIŁ ON JEROZOLIMĘ. KSIĘGĘ OTWIERA WSPANIAŁA WIZJA BOGA NA RÓWNINACH BABILONU. WIELE SPOŚRÓD PROROCTW EZECHIELA UKAZUJE GRZECH I NAZYWA BOGA SĘDZIĄ. WOBEC WZNIOSŁEGO OBRAZU CHWAŁY BOŻEJ WIDAĆ WYRAŹNIE, JAK WIELKIM GRZECHEM SĄ NIECZYSTOŚĆ I BAŁWOCHWALSTWO. EZECHIEL WIE, ŻE NIE MA NADZIEI DLA JEROZOLIMY I PRZEWIDUJE JEJ UPADEK, DO KTÓREGO FAKTYCZNIE DOCHODZI W 586 R. PRZED CHR. JEDNAK PO ZBURZENIU MIASTA W JEGO PROROCTWACH POJAWIA SIĘ SILNA NUTA NADZIEI. BÓG POKAŻE SWĄ WIELKOŚĆ, PROWADZĄC NARÓD WYBRANY Z POWROTEM DO ZIEMI OBIECANEJ, DAJĄC MU NOWE SERCE I NOWE OBRZĘDY. PROROCTWA EZECHIELA CZĘSTO KOŃCZĄ SIĘ TYMI SŁOWAMI: „ABY POZNALI, ŻE JA JESTEM PAN”.

KSIĘGA DANIELA DANIEL ŻYŁ W VI W. PRZED CHR. JEGO WIZJE POCHODZĄ Z OKRESU JEGO ŻYCIA W BABILONIE. JEDNAK W KSIĘDZE ZAWARTO TYLE SZCZEGÓŁÓW NA TEMAT DRUGIEGO WIEKU PRZED CHR., ŻE WIELU LUDZI SĄDZI, IŻ KSIĘGA DANIELA UZYSKAŁA SWOJĄ OSTATECZNĄ POSTAĆ PRZY SAMYM KOŃCU OKRESU STAREGO TESTAMENTU, GDY NAD JUDEĄ SPRAWOWAŁ WŁADZĘ KRÓL ANTIOCH IV EPIFANES (OKOŁO 165 R. PRZED CHR.). PROROCTWO OSIĄGA SWÓJ PUNKT SZCZYTOWY W WIZJI CZTERECH IMPERIÓW, KTÓRA WYDAJE SIĘ BYĆ OPISEM DESPOTYCZNYCH RZĄDÓW TEGO WŁADCY. ABY POZOSTAĆ WIERNYM BOGU, POTRZEBA BYŁO ODWAGI. HISTORIE O ODWADZE DANIELA INSPIROWAŁY TAKŻE PÓŹNIEJSZE POKOLENIA. HISTORIE DANIELA SĄ INSPIRACJĄ DLA WSZYSTKICH, KTÓRZY STAJĄ W OBLICZU PRZEŚLADOWAŃ Z POWODU BOGA. BÓG DOBITNIE WYKAZAŁ ZASADNOŚĆ BEZKOMPROMISOWEJ ODWAGI DANIELA I JEGO WIARY. WIZJE PRZYSZŁOŚCI UKAZUJĄ OSTATECZNE ZWYCIĘSTWO BOGA.

KSIĘGA OZEASZA WYDARZENIA Z KSIĘGI OZEASZA DZIEJĄ SIĘ RÓWNOLEGLE Z POCZĄTKOWĄ DZIAŁALNOŚCIĄ IZAJASZA. PROROK OZEASZ POCHODZIŁ Z PÓŁNOCNEGO KRÓLESTWA. JEGO SŁUŻBA ROZPOCZĘŁA SIĘ W CZASIE PANOWANIA OSTATNIEGO LICZĄCEGO SIĘ KRÓLA IZRAELA, JEROBOAMA II, I TRWAŁA PRZEZ DWADZIEŚCIA LAT ZAŁAMANIA ŚWIETNOŚCI PAŃSTWA, W OKRESIE PANOWANIA SZEŚCIU KRÓLÓW I ZDOBYCIA STOLICY IZRAELA, SAMARII, PRZEZ ASYRYJCZYKÓW W 721 R. PRZED CHR. OZEASZ BYŁ MĘŻCZYZNĄ O DUŻEJ WRAŻLIWOŚCI. SMUTNE PRZEŻYCIA OSOBISTE WZMOGŁY W NIM JESZCZE ZDOLNOŚĆ WSPÓŁCZUCIA. JEGO PROROCTWA DOTYCZĄ PRZEWAŻNIE SĄDU, LECZ WYRAŻONE SĄ SŁOWAMI WIERNEJ MIŁOŚCI I TROSKI. LUDZIE ZACZĘLI ZWRACAĆ SIĘ DO KANANEJSKIEGO BOGA PŁODNOŚCI – BAALA. DEGENERACJA RELIGIJNEGO I SPOŁECZNEGO ŻYCIA IZRAELA SPRAWIŁA, ŻE UPADEK BYŁ NIEUCHRONNY. PROROK GŁOSI JEDNAK GŁĘBOKĄ MIŁOŚĆ BOGA DO NIEWIERNEGO IZRAELA I JEGO PRAGNIENIE, ABY LUD POWRÓCIŁ DO NIEGO I MÓGŁ SIĘ CIESZYĆ JEGO BŁOGOSŁAWIEŃSTWEM.

KSIĘGA JOELA RUJNUJĄCA PLAGA SZARAŃCZY ROZUMIANA JEST JAKO ZNAK NADEJŚCIA „DNIA PAŃSKIEGO”, KIEDY TO ODBĘDZIE SIĘ JESZCZE STRASZNIEJSZY SĄD BOŻY. JOEL WZYWA LUD DO OKAZANIA SKRUCHY I WYGLĄDA CZASÓW PEŁNYCH BŁOGOSŁAWIEŃSTWA. JOEL WZYWA DO NARODOWEJ SKRUCHY NIE TYLKO Z POWODU OSTRZEGAWCZEGO „ZNAKU”, JAKIM JEST PLAGA SZARAŃCZY, LECZ DLATEGO, ŻE BÓG OSĄDZI I SUROWO UKARZE BRAK ŻALU ZA GRZECHY. FRAGMENT O DUCHU BOŻYM WYLANYM NA KAŻDEGO JEST CYTOWANY PRZEZ APOSTOŁA PIOTRA DLA WYJAŚNIENIA ZDARZEŃ Z DNIA PIĘĆDZIESIĄTNICY.

KSIĘGA AMOSA AMOS GŁOSIŁ SWE PROROCTWA W PÓŁNOCNYM KRÓLESTWIE IZRAELA W VIII W. PRZED CHR., PRAWDOPODOBNIE TUŻ PRZED OZEASZEM I KILKA LAT PRZED IZAJASZEM. BYŁY TO DNI DOBROBYTU DLA IZRAELA, GDY NA TRONIE ZASIADAŁ JEROBOAM II, A NIEPRZYJACIÓŁ POKONANO. LECZ AMOS DOSTRZEGŁ PIERWSZE OZNAKI ZBLIŻAJĄCEGO SIĘ UPADKU. AMOS BYŁ PASTERZEM, KTÓRY POSZEDŁ ZA BOŻYM GŁOSEM. DO PÓŁNOCNEGO KRÓLESTWA IZRAELA I ŚWIĄTYŃ W BETEL I GILGAL PRZYBYŁ Z TEKOA W POŁUDNIOWEJ JUDZIE. JEGO PROROCTWA CHARAKTERYZUJĄ SIĘ DUŻĄ OSTROŚCIĄ W WYKAZYWANIU NIESPRAWIEDLIWOŚCI I HIPOKRYZJI. AMOS DOSKONALE DEMASKOWAŁ ILUZJE, JAKIMI CHĘTNIE ŻYJĄ LUDZIE. GDY IZRAELICI SŁUCHALI, JAK KRYTYKUJE GRZECHY INNYCH NARODÓW, NIE SPODZIEWALI SIĘ USŁYSZEĆ, ŻE I ONI ZGRZESZYLI. OPANOWAŁO ICH WIELKIE PRZERAŻENIE, GDY „DZIEŃ PAŃSKI” PRZEDSTAWIŁ JAKO DZIEŃ CIEMNOŚCI, A NIE JASNOŚCI. NIE MOGLI TEŻ CZUĆ SIĘ BEZPIECZNI W NARODZIE, W KTÓRYM BOGACTWO PRZYSŁUGIWAŁO TYLKO NIELICZNYM, A WIELU DOZNAWAŁO NIESPRAWIEDLIWOŚCI. NIE BYŁO TO ZGODNE Z WOLĄ BOŻĄ.

KSIĘGA ABDIASZA NAJKRÓTSZA KSIĘGA STAREGO TESTAMENTU, PROROCTWO PRZECIWKO EDOMITOM. NARÓD TEN, ZAMIESZKUJĄCY TERENY NA POŁUDNIOWY WSCHÓD OD JUDY, NIEDALEKO MIEJSCA, GDZIE PÓŹNIEJ ZBUDOWANO MIASTO PETRA, SKORZYSTAŁ Z NIEPOWODZEŃ JEROZOLIMY I SPLĄDROWAŁ JĄ W CZASIE, GDY ULEGŁA BABILONOWI (586 R. PRZED CHR.).

KSIĘGA JONASZA PROROK O IMIENIU JONASZ ZOSTAJE WEZWANY PRZEZ BOGA DO PRZEPOWIADANIA PROROCTW W NINIWIE, STOLICY WROGA – ASYRII. PRÓBUJE UNIKNĄĆ WEZWANIA, LECZ BÓG ZAPOBIEGA JEGO UCIECZCE (HISTORIA O WIELKIEJ RYBIE). POD WPŁYWEM PROROCTW JONASZA MIESZKAŃCY NINIWY NAWRACAJĄ SIĘ I ZOSTAJĄ OCALENI. TO ZŁOŚCI PROROKA, KTÓRY SIADA W CIENIU ROŚLINY I ROZMYŚLA. GDY ROŚLINA USYCHA I JONASZOWI ROBI SIĘ JEJ ŻAL, BÓG WYJAŚNIA MU, ŻE BYŁOBY LEPIEJ, GDYBY SWE WSPÓŁCZUCIE SKIEROWAŁ KU MIESZKAŃCOM NINIWY. JONASZ NIE ZGADZAŁ SIĘ Z IDEĄ, ŻE MIŁOSIERDZIE BOŻE SIĘGAĆ MOŻE POZA IZRAEL, ZWŁASZCZA DO KRAJU BĘDĄCEGO NIEPRZYJACIELEM IZRAELA. GŁÓWNYM PUNKTEM TEJ GODNEJ UWAGI KRÓTKIEJ HISTORII JEST PRAWDA, ŻE ZBAWIENIE OSTATECZNIE MA OBJĄĆ CAŁY ŚWIAT. WYBÓR IZRAELA NIE JEST PO PROSTU WYBOREM DLA DOBRA TEGO NARODU, LECZ PO TO, BY BYŁ ON „ŚWIATŁEM DLA NARODÓW”.

KSIĘGA MICHEASZA MICHEASZ JEST CZWARTYM Z WIELKICH PROROKÓW (VIII W. PRZED CHR.), OBOK AMOSA, OZEASZA I IZAJASZA. JAKO ROLNIK Z GÓR ZNAŁ NIESPRAWIEDLIWOŚCI SPOŁECZNE Z WŁASNEGO DOŚWIADCZENIA. MICHEASZ DZIAŁAŁ W TYM SAMYM CZASIE, CO OZEASZ (W IZRAELU) I IZAJASZ (W JUDZIE). JEGO PRZESŁANIE KIEROWANE BYŁO DO OBU TYCH KRÓLESTW, MIMO IŻ W CZASIE JEGO POSŁANNICTWA IZRAEL, ZE STOLICĄ W SAMARII, ZOSTAŁ PODBITY PRZEZ ASYRYJCZYKÓW. ASYRYJCZYCY ZAATAKOWALI W TYM CZASIE TAKŻE JUDĘ, ALE MICHEASZ JEDYNIE O TYM WZMIANKUJE. PODOBNIE JAK KILKU INNYCH PROROKÓW, MICHEASZ OBURZA SIĘ NA OFI ARY I KULT, KTÓRYM NIE TOWARZYSZY SPRAWIEDLIWOŚĆ I PRAWDZIWA DUCHOWOŚĆ. GŁÓWNIE PODEJMUJE TEMAT SPOŁECZNEJ SPRAWIEDLIWOŚCI I PRAWDZIWEJ RELIGII. SPOGLĄDA JEDNAK W PRZYSZŁOŚĆ, WIDZĄC CZAS POKOJU I BŁOGOSŁAWIEŃSTWO BOŻE.

KSIĘGA NAHUMA JEST TO POEMAT WYRAŻAJĄCY RADOŚĆ ZE ZMIERZCHU I UPADKU NINIWY, STOLICY OKRUTNEJ I POTĘŻNEJ ASYRII. KSIĘGA TA ZOSTAŁA SPISANA PRAWDOPODOBNIE NIEDŁUGO PO UPADKU MIASTA, PODBITEGO PRZEZ BABILOŃCZYKÓW I MEDÓW W 612 R. PRZED CHR. JEST TO JEDNA Z KILKU KSIĄG PROROCKICH, W KTÓREJ NIE MA WEZWANIA DO SKRUCHY. PODKREŚLA, IŻ BÓG JEST PANEM NARODÓW I HISTORII ŚWIATA, ORAZ ŻE NARODOWA POTĘGA I DUMA NIE SĄ OSTATECZNYMI PRZYCZYNAMI TEGO, CO DZIEJE SIĘ W ŚWIECIE POLITYKI I WOJEN.

KSIĘGA HABAKUKA PROROK TEN PODEJMUJE PROBLEMATYKĘ, KTÓRA NIGDY LUDZIOM NIE DAWAŁA SPOKOJU. JAK BÓG MOŻE POZWOLIĆ, ŻEBY POWODZIŁO SIĘ LUDOM NIEGODZIWYM? A ZWŁASZCZA JAK TO JEST MOŻLIWE, ŻEBY ZACHŁANNI BABILOŃCZYCY (CZY CHALDEJCZYCY) BYLI POTĘŻNIEJSI OD INNYCH, BARDZIEJ SPOKOJNYCH NARODÓW? TREŚĆ TEJ KSIĘGI WSKAZUJE, ŻE WYWODZI SIĘ ONA Z CZASU POMIĘDZY OKRESEM DOMINACJI BABILONU – ZWYCIĘSTWAMI NAD ASYRIĄ W 612 R. I EGIPTEM W BITWIE POD KARKEMISZEM W 605 R. A PIERWSZYM ZAJĘCIEM JEROZOLIMY W 597 R. PRZED CHR. ZATEM HABAKUK BYŁ WSPÓŁCZESNYM JEREMIASZA, LECZ NIC WIĘCEJ NA JEGO TEMAT NIE WIADOMO. PYTANIE PROROKA JEST ISTOTNE I WAŻNE; PODEJMUJE ONO PROBLEM PODOBNY DO PROBLEMU HIOBA ALBO PSALMU 73. ODPOWIEDŹ NIE JEST TEORETYCZNA, FILOZOFICZNA; JEST NIĄ PO PROSTU ZAPEWNIENIE, ŻE STAŁA WIARA NIGDY NIE DOPROWADZI DO ROZCZAROWANIA, PONIEWAŻ BÓG PANUJE NAD WSZYSTKIM I MOŻNA MU UFAĆ.

KSIĘGA SOFONIASZA SOFONIASZ PRZEWIDUJE ZGUBĘ JEROZOLIMY Z POWODU NIEPOSŁUSZEŃSTWA JEJ MIESZKAŃCÓW. PODOBNIE JEDNAK JAK JEGO POPRZEDNIK WIERZY, ŻE CZĘŚĆ NARODU OCZYSZCZONA CIERPIENIEM PRZETRWA, ABY DOCZEKAĆ WSPANIAŁEJ PRZYSZŁOŚCI. PRACA PROROKA PRZYPADA NA POCZĄTKOWE LATA DZIAŁALNOŚCI JEREMIASZA. PROROCTWA TE POCHODZĄ PRAWDOPODOBNIE Z WCZESNEGO OKRESU PANOWANIA KRÓLA JOZJASZA, PRZED WPROWADZENIEM WIELKICH REFORM RELIGIJNYCH PRZEZ TEGO WŁADCĘ. SOFONIASZ SKUPIA SIĘ NA PYTANIU, KTÓRE ZADAJE KILKU PROROKÓW. JAK PROROCTWA O SĄDZIE I ZNISZCZENIU IZRAELA PASUJĄ DO PRZESŁANIA NADZIEI NA DALSZĄ PRZYSZŁOŚĆ? OTÓŻ SĄD OCZYŚCI NARÓD, NISZCZĄC JEGO DUMĘ I SAMOZADOWOLENIE. CI, KTÓRZY PRZETRWAJĄ, TO „LUD POKORNY I BIEDNY”, KTÓRY „SZUKA SCHRONIENIA W PANU” (3,12).

KSIĘGA AGGEUSZA AGGEUSZ PODAJE DOKŁADNE DATY. WYPOWIADAŁ PROROCTWA W 520 R. PRZED CHR. ON I ZACHARIASZ WYMIENIENI SĄ W KSIĘDZE EZDRASZA 5,1-2 I 6,14, JAK NAWOŁUJĄ LUDZI DO ODBUDOWY ŚWIĄTYNI. NOWĄ ŚWIĄTYNIĘ UKOŃCZONO W ROKU 516 PRZED CHR. ZA NAMIESTNIKA ZOROBABELA WYGNAŃCY, KTÓRZY POWRÓCILI, ROZPOCZĘLI ODBUDOWĘ NOWEJ ŚWIĄTYNI, ALE SZYBKO ZNIECHĘCILI SIĘ I PORZUCILI TEN ZAMIAR. ZAMIAST TEGO ZBUDOWALI SOBIE WYGODNE DOMY. AGGEUSZ WYSTĘPUJE PRZECIWKO TAKIM PRIORYTETOM. INACZEJ NIŻ W PRZYPADKU INNYCH PROROKÓW, JEGO SŁOWA ZNAJDUJĄ ODDŹWIĘK. UNIWERSALNA WAGA JEGO SŁÓW LEŻY W TYM, ŻE POKAZUJĄ ONE, IŻ PRAWDZIWE BEZPIECZEŃSTWO MOŻNA ZNALEŹĆ DOPIERO WTEDY, GDY NAJWAŻNIEJSZE STAJĄ SIĘ DLA NAS ŻYCZENIA BOGA.

KSIĘGA ZACHARIASZA PROROCTWA ZACHARIASZA O JEROZOLIMIE I ODBUDOWIE ŚWIĄTYNI TRWAJĄ DŁUŻEJ, NIŻ PROROCTWA AGGEUSZA – OD ROKU 520 DO 518 PRZED CHR. DRUGA CZĘŚĆ TEJ KSIĘGI (ROZDZIAŁY 9–14) RÓŻNI SIĘ ZNACZNIE OD CZĘŚCI PIERWSZEJ; NIEKTÓRZY SĄDZĄ, ŻE MOŻE BYĆ INNEGO AUTORSTWA. TYM, CO ŁĄCZY TĘ CZĘŚĆ Z ROZDZIAŁAMI 1–8 (A TAKŻE Z KSIĘGĄ MALACHIASZA), JEST WSPÓLNE PRZESŁANIE O NOWEJ ERZE BŁOGOSŁAWIEŃSTWA. MAŁA SPOŁECZNOŚĆ ŻYDÓW, KTÓRZY POWRÓCILI DO JEROZOLIMY, WYRAŹNIE MIAŁA POCZUCIE NOWEGO POCZĄTKU. ŻYŁO SIĘ IM NADAL TRUDNO, ALE PRZESTRZEGALI WSKAZAŃ BOŻYCH. MYŚL ZACHARIASZA WYCHODZI OD OWEGO NOWEGO POCZĄTKU I PRZENOSI SIĘ KU NOWEJ ERZE, NIE TYLKO DLA JEROZOLIMY, ALE DLA CAŁEGO ŚWIATA. WRAZ Z PROROCTWAMI O NOWEJ ERZE ZNAJDUJEMY TAKŻE WIADOMOŚCI O MESJASZU, KRÓLU MIŁOŚCI I SPRAWIEDLIWOŚCI, KTÓRY ZOSTANIE POSŁANY PRZEZ BOGA. JAKO ŻE ZACHARIASZ PODKREŚLA NADEJŚCIE MESJASZA, CYTATY Z JEGO KSIĘGI CZĘSTO ZNAJDUJĄ SIĘ W NOWYM TESTAMENCIE.

KSIĘGA MALACHIASZA UWAŻA SIĘ GENERALNIE, ŻE MALACHIASZ (DOSŁOWNIE ‘POSEŁ JAHWE’) DZIAŁAŁ OKOŁO OSIEMDZIESIĘCIU LAT PO AGGEUSZU I ZACHARIASZU, PRAWDOPODOBNIE NIEDŁUGO PRZED TYM, JAK NEHEMIASZ ZOSTAŁ NAMIESTNIKIEM JEROZOLIMY, OKOŁO POŁOWY V W. PRZED CHR. BYŁY TO TRUDNE CZASY I LUDZIE ZACZĘLI ZANIEDBYWAĆ PRZESTRZEGANIE BOŻEGO PRAWA. MALACHIASZ WIERZYŁ, ŻE JEDYNYM SPOSOBEM, ABY ZAZNAĆ BOŻEGO BŁOGOSŁAWIEŃSTWA, BYŁO DOTRZYMANIE WIERNOŚCI JEGO PRZYKAZANIOM. DUŻO CZASU UPŁYNĘŁO, ZANIM WYGNAŃCOM, KTÓRZY POWRÓCILI DO JEROZOLIMY, UDAŁO SIĘ WRÓCIĆ DO DAWNEGO ŻYCIA NARODOWEGO. WRAZ Z UPŁYWEM CZASU ZACZĘŁO IM BRAKOWAĆ ANIMUSZU. LECZ BYŁA TO ICH WINA, GDYŻ WIĘCEJ UWAGI ZWRACALI NA WŁASNE INKLINACJE NIŻ NA WOLĘ BOŻĄ. PROROK WZYWAŁ ICH PRZETO DO WŁAŚCIWEGO USTALENIA PRIORYTETÓW, ZACHĘCAŁ OBIETNICĄ BOŻEGO BŁOGOSŁAWIEŃSTWA W PRZYSZŁOŚCI.