Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej SOCJOLOGIA STAROŚCI Kapitał społeczny a jakość życia seniorów Mariusz Kwiatkowski Ins tytut Socjologii Pracownia Sieci Społecznych OnLab

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Cele wykładów Poznanie nowych koncepcji socjologicznych Poznanie sposobów stosowania ich w diagnozowaniu sytuacji seniorów Poznanie sposobów stosowania ich w działaniach na rzecz poprawy jakości życia seniorów

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Tematy wykładów Starzenie się i jakość życia w ujęciu socjologii Jakość życia seniorów Kapitał społeczny i sieci społeczne a jakość życia seniorów Zaufanie i nieufność Poprawa jakości życia seniorów w perspektywie sieciowej

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej I STARZENIE SIĘ I JAKOŚĆ ŻYCIA W UJĘCIU SOCJOLOGII

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 1.1. Nowe tendencje w socjologii Inter- i transdyscyplinarność Znaczenie „miękkich zmiennych” Nurt interpretatywny Socjologia codzienności Socjologia ciała

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 1.2. Socjologia ciała – zdrowie, choroba, starzenie się 1. Społeczne podstawy zdrowia Klasa, płeć, rasa, zasada odwrotnie proporcjonalnej opieki 2. Medycyna a społeczeństwo  Biomedyczny model zdrowia i jego krytyka 3. Socjologiczne teorie zdrowia i choroby Rola chorego Piętno Zdrowie a starość (Anthony Giddens)

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Zagadnienia dotyczące starzenia się podejmowane przez socjologów Problemy związane z procesem starzenia się (indywidualne i zbiorowe) Zróżnicowanie sytuacji osób starych Pozycja społeczna osób starych Dyskryminacja osób starych (ageism) Solidarność międzypokoleniowa (m.in. antykonsumpcjonizm)

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 1.3. Jakość życia – definicje i kryteria Dobrostan fizyczny i psychiczny, poczucie satysfakcji Wyznaczniki: -Obiektywne -Subiektywne

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Subiektywne wyznaczniki jakości życia fizyczne – ból, samopoczucie, dolegliwości psychiczne – nadzieja, depresja, poczucie własnej godności społeczne – sposób spędzania wolnego czasu, satysfakcja z pracy międzyludzkie – wsparcie społeczne, relacje ze współmałżonkiem.

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Obiektywne wyznaczniki jakości życia stan zdrowia oparty o badania laboratoryjne diagnoza związana z psychopatologią pozycja społeczno ekonomiczna – dochód, warunki mieszkaniowe ilość i jakość kontaktów społecznych

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej II JAKOŚĆ ŻYCIA SENIORÓW

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 2.1. Czynniki samooceny jakości życia seniorów Sprawność funkcjonalna Występowanie zaburzeń procesów psychicznych oraz depresji Czynniki socjoekonomiczne (zasada relatywnej deprywacji) Poczucie wsparcia

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej III KAPITAŁ SPOŁECZNY I SIECI SPOŁECZNE A JAKOŚĆ ŻYCIA SENIORÓW

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 3.1. Koncepcje kapitału społecznego i sieci społecznych i ich zastosowanie Przyczyny zainteresowania KS i sieciami społ. Kapitał społeczny a dobro wspólne Kapitał społeczny jako zasób indywidualny KS wiążący (bonding) KS pomostowy (bridging) KS łączący (linking)

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 3.2. Kapitał społeczny a jakość życia seniorów Skutki starzenia się społeczeństw (Klimczuk) Rekomendacje zespołu badawczego Polsenior Czy wzmocnienie KS może być odpowiedzią na wskazane problemy?

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Potencjały ludzi starych ekonomiczny (wypełniają deficyty finansowe swoich rodzin); konsumencki (zapotrzebowanie na specyficzne towary i usługi); opiekuńczy i samopomocowy (ich aktywność stanowi alternatywę dla instytucji publicznych); kulturowy (przywiązanie do tradycji oraz wartości uniwersalnych i narodowych utrwalających tożsamość); integracyjny i emocjonalny (bezinteresowna aktywność w środowisku rodzinnym i lokalnym, np. we wspólnotach wyznaniowych i organizacjach pozarządowych); edukacyjny (przekaz pokoleniowy, doradztwo w relacjach zawodowych i środowiskowych); polityczny (zdyscyplinowany elektorat).

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Odmiany KS seniorów KS wiążący (rodzinny) KS wiążący / pomostowy (religijny) KS pomostowy i łączący (stowarzyszenia, różnice między DPS a UTW) (A. Klimczuk)

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 3.3. KS a zdrowie seniorów Charakterystyka badań Szwedzi i Finowie (porównanie) KS jako czynnik zdrowia (Fredrica Nyqvist Abo, 2009)

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej IV ZAUFANIE I NIEUFNOŚĆ

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 4.1. Koncepcje zaufania i nieufności Definicja i funkcje zaufania Odmiany zaufania Kryteria obdarzania innych zaufaniem

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 4.2. Zaufanie jako fundament życia społecznego Zaufanie a aktywność i zaangażowanie Pułapki nieufności Zaufanie a jakość życia codziennego

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 2.2. Ocena jakości życia seniorów w świetle badań Polsenior Oceny ogólne Dobrze i bardzo dobrze - 59,6% (mężczyźni 64,2%) Źle i bardzo źle – 5,5% (mężczyźni 4,6%) Region południowo – wschodni – 65,7% Region południowo – zachodni – 53, 7% Oceny stanu zdrowia Zadowolone i bardzo zadowolone – 45% Zdecydowanie niezadowolone – 21,2% Relacje społeczne Kobiety / mężczyźni

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 2.3. Sytuacja rodzinna i więzi społeczne seniorów Samotnie – 18,2% Małżeństwo – 31,1% (1+1) jednopokoleniowe rodziny to ok. 50% ! Małżeństwo z dziećmi – 14,3% (1+1+dzieci) 1+ dzieci - 8% Małżeństwo, dzieci, wnuki – 10,8% 1+dzieci+wnuki – 7,7% Inne konfiguracje

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Problem samotności seniorów Pozytywna ocena relacji rodzinnych (86%) Na wsi – 1/8 Do 200 tys. – 1/ tys. – ¼ Ponad 500 tys. – ponad ¼ Samotność kobiet

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Jedno- dwu i trzypokoleniowe rodziny osób starych Na wsi – 36% / 24,4% / 28,7% Do 20 tys. – 50,8% / 22% / 19,2% tys. – 55% / 21% / 12,5% tys. - 56,2% / 21,1% / 12,1% tys. – 56,2% / 20,3% / 13,3% Ponad 500 tys. – 61% / 22% / 7,8%

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Życie rodzinne a poczucie osamotnienia Relatywnie częściej poczucie osamotnienia mają: kobiety, osoby mieszkające samotnie lub tylko z dziećmi (bez męża / żony)

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 4.3. SUBSTYTUTY ZAUFANIA WG P. SZTOMPKI wiara w opatrzność korupcja nadmierna czujność, osobisty nadzór i kontrola nad innymi uciekanie się do instytucji prawnych gettoizacja

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej V POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA SENIORÓW W PERSPEKTYWIE SIECIOWEJ

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 5.1. Zasady działania na rzecz poprawy jakości życia seniorów Zasada pomocniczości (pomoc dla samopomocy) Zasada wykorzystania i wzmacniania potencjałów Zasada „podwójnej ingerencji” (od dołu i od góry) Zasada zróżnicowania środków działania

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 5.2. Diagnozowanie i wzmacnianie sieci osobistych osób starszych Studium przypadku Generator imion Generator zasobów Generator pozycji

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej 5.3. Tworzenie lokalnych sieci współpracy na rzecz seniorów Studium przypadku II Infrastruktura KS seniorów (wg Klimczuka) 1.Organizacje wspierające osoby starsze w sferze zdrowotnej 2.Organizacje skupiające osoby starsze i działające na ich rzecz

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Infrastruktura c.d Organizacje wspomagające ludzi starszych jako osoby biedne i samotne 4. Organizacje wspierające domy pomocy społecznej lub prowadzące placówki opieki dla ludzi starszych 5. Organizacje popularyzujące zagadnienia z zakresu gerontologii

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Praktyczne wskazówki 1.Przełamywanie barier między sektorami (publiczny, obywatelski, biznesu, polityki) 2.Rozpoznanie i pozyskanie sojuszników („łącznicy”) 3.„Import” sprawdzonych modeli działania i dobrych praktyk 4.Deficyt wzorów aktywności seniorów jako wyzwanie

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Praktyczne wskazówki c.d 5. Pułapki działań pozornych (członkostwo a uczestnictwo, biurokracja, nadaktywni) 6. Wykluczenie cyfrowe seniorów jako wyzwanie i szansa 7. Instytucjonalizacja i transgraniczność 8. Odrobina PR wystąpienia publiczne relacje z mediami wizualizacja obecność w Internecie

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej Dziękuję za uwagę