współczesna forma pomocy rodzinie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jeleniej Górze Dział Opieki nad Rodziną i Dzieckiem Asystent rodziny współczesna forma pomocy rodzinie Joanna Żyłkiewicz

Ważnym elementem systemu polityki społecznej w Polsce jest system pomocy rodzinie i dziecku. System ten reguluje ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Istotą zawartych w niej rozwiązań jest stworzenie spójnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną je wychowującą, jeżeli ma ona trudności w prawidłowym wypełnianiu swoich funkcji. Działania podejmowane w ramach tego systemu powinny zapewnić rodzinie taką pomoc, aby w jej efekcie wyeliminowane zostało zagrożenie zabrania dziecka z rodziny lub zapewniony szybki do niej powrót dla tych dzieci, które z uwagi na ich dobro, okresowo musiały zostać umieszczone w pieczy zastępczej. Uznano, że bardzo duże znaczenie mają działania profilaktyczne, pomagające rodzinie w prawidłowym funkcjonowaniu i wychowywaniu dzieci, przeciwdziałające powstawaniu problemów lub pozwalające je rozwiązywać we wczesnym okresie ich pojawienia się.

Najlepszym środowiskiem życia i wychowania dziecka jest rodzina Najlepszym środowiskiem życia i wychowania dziecka jest rodzina. Rodzice obowiązani są: • troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka; • zapewnić mu odpowiednie warunki życia; • umożliwić wszechstronny rozwój osobowości. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek trudności w należytym wypełnianiu obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej, rodzinie należy się pomoc wsparcie ze strony państwa.

Obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych oraz organizacji pieczy zastępczej, w zakresie ustalonym ustawą, spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej. Ustawa również dokonuje podziału kompetencji, w tym działań i zadań pomiędzy samorządami, który przedstawiony jest w poniższej tabeli.

GMINA POWIAT SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA Profilaktyka - wspieranie rodziny. Piecza zastępcza rodzinna i instytucjonalna, Usamodzielnienia pełnoletnich wychowanków, Adopcja. Asystent rodziny, Placówki wsparcia dziennego, Rodziny wspierające, Inne podmioty lub instytucje działające na rzecz dziecka i rodziny. Rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka, Placówki opiekuńczo – wychowawcze, Usamodzielnienie, Organizator rodzinnej pieczy zastępczej (koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej). Ośrodek adopcyjny, Regionalna placówka opiekuńczo – terapeutyczna, Interwencyjny ośrodek preadopcyjny.

Organizując różnorodne formy wsparcia na rzecz rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczej należy doceniać i konsekwentnie realizować zasadę podstawowej roli opiekuńczej i wychowawczej rodziny w rozwoju dziecka. Zamiast zastępować i wyręczać rodzinę w wypełnianiu jej roli, należy ją przede wszystkim wspierać i wspomagać, aby przywrócić jej prawidłowe funkcjonowanie. Należy budować system wspierania rodzin biologicznych oraz rozwijać rodzinne formy opieki zastępczej. Bardzo ważne zatem jest, aby wszystkie podmioty i instytucje uczestniczyły w procesie wspierania rodziny.

Podstawowym narzędziem działania na rzecz dziecka ma być praca z rodziną. Jest ona ważna w momencie przeżywania przez rodzinę pierwszych trudności, jest niezbędna wówczas, gdy w rodzinie ma miejsce poważny kryzys, zagrażający dobru dziecka. Zgodnie z zapisami ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zadaniem gminy jest przeciwdziałać umieszczaniu dzieci w pieczy zastępczej poprzez prowadzenie działań profilaktycznych i naprawczych tak, aby dziecko (o ile jest to możliwe) jak najdłużej wychowywało się w swojej rodzinie biologicznej, w swoim środowisku zamieszkania. W wypełnianiu tego zadania ma pomóc usługa asystenta rodziny. Asystent rodziny ma ułatwić rodzicom wypełnianie ról rodzicielskich, aby doprowadzić do osiągnięcia podstawowej stabilizacji życiowej i nie dopuścić do umieszczania dzieci poza rodziną w placówkach lub rodzinach zastępczych. Jeśli dzieci znajdują się już w pieczy zastępczej, rolą asystenta są działania na rzecz ich jak najszybszego powrotu do rodziny biologicznej.

Wsparcie rodziny powinno być w miarę możliwości wczesne i mieć charakter profilaktyczny i ochronny. Priorytetem wspierania rodziny jest zapewnienie odpowiednich warunków rozwoju dzieci, młodzieży oraz kształtowanie wartości i norm związanych z wychowaniem. Działania profilaktyczne winny być skierowane przede wszystkim do rodzin wychowujących dzieci, a jednocześnie niewydolnych wychowawczo, dotkniętych przemocą, ubogich i zagrożonych ubóstwem, przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych. Praca z rodziną powinna być podejmowana w miarę szybko i prowadzona przez profesjonalnie przygotowaną kadrę. W pracy z rodziną ważna jest koordynacja działań wszystkich instytucji i służb zobligowanych do wspierania rodzin.

Nowym zadaniem ustawowym dla gminy jest wprowadzenie asystenta rodziny do bezpośredniej pracy z rodziną. Asystent rodziny zajmuje się niezależnie od pracowników socjalnych, wyłącznie pomocą i pracą z rodziną. W Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Jeleniej Górze zatrudnionych jest 6 asystentów rodziny. Każdy z asystentów może pracować z 15 rodzinami ( art. 15 pkt. 4 ustawy z dn. 09.06.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej). Celem pracy asystenta jest osiągnięcie przez rodzinę podstawowego poziomu stabilności życiowej, która umożliwi jej wychowywanie dzieci. Jego głównym zadaniem jest niedopuszczenie do oddzielenia dzieci od rodziny oraz podjęcie działań zmierzających do zażegnania kryzysu w rodzinie. Asystent ma nie wyręczać, a jedynie aktywizować i motywować osobę lub rodzinę do działania, w celu przezwyciężenia trudnej sytuacji, w jakiej się znalazła. Poszukiwać jej zasoby, dawno niewykorzystywane kompetencje. Modelować lub trenować umiejętności, których beneficjent nie posiada, towarzyszyć w ich wykonywaniu do momentu osiągnięcia biegłości.

Asystentura to kompleksowe działanie polegające na towarzyszeniu z zachowaniem profesjonalnych relacji. Asystenturę rodziny postrzega się jako zindywidualizowaną pracę „w” rodzinie, „z” rodziną, „dla rodziny” (na jej rzecz), przy dominowaniu pracy „z rodziną” . Cechami charakterystycznymi pracy asystenta rodziny jest indywidualizacja pracy dostosowania do określonych grup beneficjentów i ich realnych potrzeb, dawanie możliwości skierowania do nich dedykowanego wsparcia. Działania asystenta i rodziny zmierzają do jej usamodzielnienia i pozostawienia dzieci w rodzinie, w środowisku zapewniającym im poczucie bezpieczeństwa i prawidłowy rozwój. Takie rozumienie asystentury jest bliskie koncepcji budzenia sił ludzkich w Podejściu Skoncentrowanym na Rozwiązaniach .

Podobnie jak w innych profesjach działających na rzecz drugiego człowieka, tak i w zawodzie asystenta rodziny, istotna jest współpraca z innymi jednostkami i organizacjami. Współpraca taka ułatwia i w pewien sposób ukierunkowuje do podjęcia odpowiednich kroków w celu udzielenia wsparcia i pomocy rodzinie dysfunkcyjnej. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, nakłada na asystenta zadanie współpracy z innymi podmiotami działającymi na rzecz dziecka i rodziny. W pracy z rodziną dysfunkcyjną istotna jest koordynacja działań wszystkich instytucji oraz służb, jakie zostały powołane do wspierania rodziny, których pomoc, zdaniem asystenta rodziny, jest niezbędna.

KIM JEST ASYSTENT RODZINY KIM JEST ASYSTENT RODZINY ? Asystent rodziny to pomocnik, mediator – doradca ma przede wszystkim wspierać i aktywizować rodziny poprzez: zmianę stosunku tych osób do własnej sprawczości, zwiększanie ich wpływu na swoje życie, zmianę samooceny. Asystent rodzinny funkcjonuje wraz z rodziną, pełniąc przy tym różne role wpisujące się w zakres potrzeb danej rodziny i poszczególnych jej członków. Dla jednych jest nauczycielem, dla innych pomocnikiem, jeszcze innym pomaga zrozumieć codzienne reakcje i uwalniać się od napięć, które w życiu codziennym przeszkadzają w prawidłowym funkcjonowaniu rodzinnym, sąsiedzkim, zawodowym czy społecznym. Pełni przy tym rolę doradcy, niekiedy terapeuty oraz koordynatora, który wspomaga osoby niemogące dotrzeć do instytucji świadczących usługi uzupełniające i wspierające w osiąganiu samodzielności życiowej.

FUNKCJE I ZADANIA ASYSTENTA RODZINY Wśród funkcji, realizowanych przez asystenta rodziny znajdują się: funkcja wsparcia psychiczno - emocjonalnego, której podstawowym zadaniem jest przezwyciężenie narastających trudności życia codziennego, funkcja doradcza, która pełni rolę obejmującą poradnictwo w zakresie prawa, ekonomii, społecznego funkcjonowania w rodzinie i poza nią, a także prowadzenia gospodarstwa domowego oraz kontaktu z różnymi urzędami i instytucjami, funkcja wychowawcza, funkcja opiekuńcza, funkcja diagnostyczno - monitorująca, funkcja motywująco – aktywizacyjna, funkcja mediacyjna, funkcja koordynacji skierowanych na rodzinę.

Przedstawione funkcje asystenta rodziny pokazują w jaki sposób można ująć całościowy tok postępowania, który rozpoczyna się od spotkania z rodziną przeżywającą kryzys, poprzez wstępne wsparcie, któremu towarzyszy postępowanie diagnostyczne, będące podstawą do wszczęcia prawidłowych i skutecznych działań opiekuńczych, które są wzmocnione doradztwem, aż do potrzeby oddziaływań wychowawczych oraz mediacji.

Zakres działań asystenta rodziny obejmuje cztery obszary tj.: bezpośrednią pracą z rodziną, bezpośrednią pracą z dzieckiem, działania pośrednie realizowane na rzecz dziecka i rodziny, organizację własnego warsztatu pracy . Asystent prowadzi pracę z rodziną w miejscu jej zamieszkania lub w miejscu wskazanym przez rodzinę w formie: konsultacji i poradnictwa specjalistycznego, terapii i mediacji, pomocy prawnej (prawo rodzinne), usług dla rodzin z dziećmi (usługi opiekuńcze i specjalistyczne), organizowania dla rodzin spotkań, których celem jest wymiana doświadczeń oraz zapobieganie izolacji, czyli organizowania tzw. „grup wsparcia” lub „grup samopomocowych”.

Zgodnie z ustawą z dnia 09 czerwca 2011 r Zgodnie z ustawą z dnia 09 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej na pracę z rodziną składa się: ocena sytuacji rodziny, planowanie, realizacja zadań, które mają na celu poprawę aktywności rodziny w obszarze ekonomiczno – socjalnym, opiekuńczo – wychowawczym, a także społecznym. Poza rozpoznaniem obszarów, które należy poddać naprawie, asystent poszukuje zasobów, zarówno w samej rodzinie i jej poszczególnych członkach, jak również w środowisku lokalnym.

Wśród największych sukcesów wskazywanych przez instytucje, które realizują asystenturę można wymienić: pozostawienie dzieci w rodzinach naturalnych, usamodzielnienie się rodziny, rozwinięcie umiejętności opiekuńczo - wychowawczej, rozwinięcie umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego, utrzymanie trzeźwości oraz ograniczenie spożycia alkoholu w rodzinach, podjęcie i utrzymanie zatrudnienia przez co najmniej jedną osobę w rodzinie, gotowość do podjęcia pracy przez członków rodziny, promocję dzieci do kolejnych klas, uregulowanie spraw sądowych i urzędowych, wykonanie specjalistycznych badań lekarskich, wzrost samooceny klientów, poczucia sprawstwa i wiary we własne siły, nabycie umiejętności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, przełamywanie oporu uczestników do podejmowania zmian sytuacji życiowej, samodzielność członków rodziny, poczucie kontroli nad własnym życiem.

W przypadku, gdy wykorzystane zostaną wszelkie możliwe formy pomocy, a rodzice dziecka nadal nie są w stanie należycie wypełniać swoich obowiązków, dziecko może zostać umieszczone w pieczy zastępczej, której celem jest zapewnienie mu czasowej opieki i wychowania.

Dziękuję za uwagę 