Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej 2019-01-13 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa 2019-01-13 Możliwości wykorzystania w badaniach marketingowych różnych formatów pytań o gotowość do zapłaty (WTP-Willingnes To Pay) – podstawy teoretyczne i metodyczne metody wyceny warunkowej (CVM-Contingent Valuation Method) Piotr Gołos Instytut Badawczy Leśnictwa Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Struktura prezentacji Wprowadzenie Problemy metodologiczne wykorzystania metody CVM W jaki sposób zapytać respondenta? – formaty pytań Jaka miara agregacyjna – średnia, a może mediana? Rodzaje błędów i możliwości ich minimalizowania Przykład wykorzystania trzech formatów pytań w badaniach wyceny wartości pieniężnej dobra publicznego Weryfikacja uzyskanych danych na podstawie zachowania średniej arytmetycznej WTP Analiza logitowa – prawdopodobieństwa zapłacenia określonej kwoty WTP Podsumowanie i wnioski 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Metoda wyceny warunkowej (Contingent Valuation Method-CVM) Założenia metody sformułował w 1947 r S.V.Ciracy-Watrup Pierwsze zastosowanie w 1957 r. - wycena dóbr publicznych Założenia teoretyczne - renta Hicksa 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

W jaki sposób zapytać respondenta? – formaty pytań - pytanie otwarte (Open-ended question) - pytanie z karta płatności (Payment card) - pytanie ofertowe (Iterative Bidding question) - pojedyńcze pytanie „tak/nie” (Dichotomous choice, Closed-ended, Take it or leave) 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Pytanie otwarte Jaka jest najwyższa kwota jaką Pan/i (gospodarstwo domowe) byłby/byłaby skłonny/a zapłacić …? Zalety: respondentom nie dostarcza się żadnych wskazówek, możliwość zastosowania w technikach i narzędziach badawczych bez udziału ankietera. Wady: niejednoznaczne dla respondenta pojęcie „najwyższej kwoty”, sposób ustalania kwoty WTP daleki od sposobu podejmowania decyzji na realnym rynku. 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Pytanie z kartą płatności Proszę z przedstawionej karty wybrać kwotę jaką Pan/i ( gospodarstwo domowe) byłby/byłaby skłonny/a zapłacić …? Zalety: ułatwiony wybór, dzięki przedstawionemu zestawowi kwot, możliwość prowadzenia badań bez udziału ankietera. Wady: ustalony punkt wyjściowy (kwota „startu”), zawężony i wskazany zakres wyboru wartości. 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Pytanie ofertowe Czy jest Pan/i (gospodarstwo domowe) skłonny/a zapłacić kwotę X…? Jeśli odpowiedź pozytywna kwota ulega zwiększeniu, np. podwojeniu, jeśli odpowiedź negatywna kwota wyjściowa ulega zmniejszeniu. Ankieter zadaje pytanie tak długo, aż zostaje ustalona kwota akceptowalna przez respondenta. Zalety: sposób ustalania kwoty WTP bliski rzeczywistym zachowaniom rynkowym, mniejsza liczebność próby niż w formacie pytania otwartego. Wady: długi i nużący dla respondenta czas ustalania kwoty WTP, konieczna obecność ankietera. 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Pojedyńcze pytanie „tak/nie” Czy jest Pan/i gotowy/a zapłacić kwotę X …? TAK NIE Zalety: respondenci mogą przemyśleć taki wybór, wyniki można analizować jako referendum, - sposób ustalania kwoty WTP najbliższy rzeczywistym zachowaniom rynkowym. Wady: - konieczność zwiększenia liczebności próby o około 66% w stosunku do pytania otwartego, utrudniona analiza wyników badań, konieczność dysponowania wartością stawek wyjściowych. 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Jaka miara agregacyjna – średnia, a może mediana? - średnia arytmetyczna - średnia geometryczna - mediana 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Rodzaje błędów i możliwości ich minimalizowania Wiarygodność uzyskanych wyników Błędy systematyczne Strategiczny (strategic bias) Hipotetyczny (hypothetical bias) Informacyjny (information bias) Agregacyjny (aggregation bias) Wynikający z wpływu ankietera (interviewer bias) Wynikający z obrania punktu początkowego (starting point), zakotwiczania (anchoring), doboru poziomu wartości (bid leveles) Poprawność (zawartość, kryteruim, konstrukacja) 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Przykład wykorzystania trzech formatów pytań o WTP w badaniach wyceny wartości pieniężnej dobra publicznego Okres badań – lipiec - sierpień 1998 r. Próba – 877 osób pytanie otwarte – 441 osób, WTP>0 - 248 respondentów (56,23%) pytanie ofertowe – 287 osób, WTP>0 - 172 respondentów (59,90%) pytanie z kartą płatności – 149 osób, WTP>0 - 55 respondentów (36,90%) Obiekt badań – lasy położone między Włocławkiem i Płockiem Przedmiot badań – wycena wartości pieniężnej dobra publicznego przez osoby wypoczywające w okresie wakacyjnym w lasach badanego obiektu (dóbr i usług rekreacyjnej funkcji lasów) Metoda – wywiady kwestionariuszowe „face to face” (15 przeszkolonych ankieterów) 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Treść pytań 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Weryfikacja uzyskanych danych na podstawie zachowania średniej maksymalnych minimalnych maks. i min. 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Miary pozycyjne 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Analiza logitowa - prawdopodobieństwo niezadeklarowania przez respondentów kwot WTP/rodzinę, większych od przedstawionych dla trzech formatów pytań metody CVM K = {log[p/(1-p)]-a}/b 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Weryfikacja statystyczna 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Podsumowanie Metoda CVM jest coraz częściej wykorzystywanym narzędziem ustalania preferencji oraz wartości odnośnie do dóbr i usług nierynkowych (dóbr publicznych). Wydaje się, że z powodzeniem może znaleźć zastosowanie w badaniach dóbr rynkowych, szczególnie nowych produktów nie posiadających porównywalnych odpowiedników na rynku (miara WTP) oraz dla dóbr ekskluzywnych, wyróżniających klasy społeczne oraz grupy zawodowe (miara WTA). Mimo trudności metodycznych i wielu potencjalnych źródeł błędów, jakie mogą pojawić się w trakcie prowadzenia badań (związanych z przedmiotem wyceny oraz zastosowaną techniką badań), liczne doświadczenia wskazują, że odpowiednio przygotowany scenariusz badań pozwala stworzyć warunki, w których respondent (potencjalny konsument) będzie się zachowywał jak w rzeczywistych realiach rynkowych. 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Wnioski Na podstawie bogatej literatury przedmiotu oraz własnych badań nasuwają się następujące wnioski odnośnie stosowania metody CVM w omówionym zakresie: Najlepszym sposobem ustalania kwoty WTP wskazywanym w literaturze przedmiotu jest pojedyncze pytanie „tak/nie” (Dichotomous choince). 2. Z badań własnych dotyczących wyceny wartości dobra publicznego z wykorzystanie trzech formatów pytań, najlepszym okazał się format pytania ofertowego (Iterative Bidding question). 3. W dalszym ciągu trwa dyskusja nad wyborem najlepszej miary agregacyjnej. Jej wybór zależy od celu i przedmiotu badań i pozostawiony jest badaczowi. Podkreśla się jednak, że w przypadku dóbr publicznych należy stosować medianę. 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Wnioski cd. 4. Jednym z głównych zaleceń podczas przygotowań do badań, jest podjęcie wysiłków w celu wyeliminowania błędów najistotniejszych z punktu widzenia wiarygodności uzyskanych wyników, a związanych przede wszystkim z wieloma hipotetycznymi założeniami przyjętymi w metodzie CVM. 5. Bardzo przydatnym i polecanym sposobem analizy wyników uzyskanych w metodzie CVM, zarówno dla miary WTP jak i WTA jest analiza logitowa, umożliwiająca ustalenie prawdopodobieństwa zakupu dobra przez określoną część próby (populacji generalnej). 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej

Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej Dziękuję za uwagę 2019-01-13 08:54:33 Instytut Badawczy Leśnictwa - Zakład Ekonomiki i Polityki Leśnej