Podstawy programowe dotyczące kształcenia zawodowego w świetle nowych zawodów wprowadzonych w klasyfikacji zawodów MEN od roku szkolnego 2017/2018

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego 13.03.2017r. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych 17.03.2017r. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodzie 21.03.2017r.

Od 1 września 2017r. w systemie oświaty kształcenie w zawodach prowadzić będą następujące szkoły prowadzące kształcenie zawodowe: 3-letnia branżowa szkoła I stopnia dla młodzieży (w miejsce dotychczasowej zasadniczej szkoły zawodowej) Od 1 września 2019r. rozpocznie kształcenie 5-letnie technikum dla młodzieży Od 1 września 2020r. rozpocznie działalność branżowa szkoła II stopnia, przeznaczona dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia

Rozporządzenie określa 213 zawodów szkolnictwa zawodowego, w których kształcenie będzie prowadzone od 1 września 2017 r. Dotyczy ono nauki w klasach I branżowych szkół I stopnia, klasach I czteroletniego technikum oraz semestrach I szkół policealnych.

Jednocześnie, w pozostałych klasach czteroletniego technikum, klasach dotychczasowej zasadniczej szkoły zawodowej prowadzonych w branżowej szkole I stopnia i pozostałych semestrach szkoły policealnej aż do czasu zakończenia kształcenia będzie miało zastosowanie dotychczasowe rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 grudnia 2016 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. z 2016 r., poz. 2094).

Rozporządzenie wprowadza możliwość kształcenia w systemie oświaty w następujących nowych zawodach: technik robót wykończeniowych w budownictwie, stanowiącym kontynuację kształcenie w zawodzie monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie; magazynier-logistyk, stanowiącym podbudowę do kształcenia w zawodzie technik logistyk oraz w pięciu tzw. zawodach pomocniczych, dedykowanych osobom niepełnosprawnym intelektualnie w stopniu lekkim: – pracownik pomocniczy krawca, – pracownik pomocniczy mechanika, – pracownik pomocniczy ślusarza, – pracownik pomocniczy stolarza, – asystent fryzjera.

Rozporządzenie wprowadza także zmiany w nazewnictwie dotychczasowych zawodów: ‒ zawód technik drogownictwa (symbol cyfrowy 311206) zostaje zastąpiony zawodem technik budowy dróg (symbol cyfrowy 311216), ‒ zawód technik dróg i mostów kolejowych (symbol cyfrowy 311207) zostaje zastąpiony zawodem technik dróg kolejowych i obiektów inżynieryjnych (symbol cyfrowy 311217), ‒ zawód technik urządzeń sanitarnych (symbol cyfrowy 311209) zostaje zastąpiony zawodem technik inżynierii sanitarnej (symbol cyfrowy 311218), ‒ zawód monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych (symbol cyfrowy 712616) zostaje zastąpiony zawodem monter sieci i instalacji sanitarnych (symbol cyfrowy 712618), ‒ zawód technik budownictwa okrętowego (symbol cyfrowy 311910) zostaje zastąpiony zawodem technik budowy jednostek pływających (symbol cyfrowy 311942), ‒ zawód monter kadłubów okrętowych (symbol cyfrowy 721402) zostaje zastąpiony zawodem monter kadłubów jednostek pływających (symbol cyfrowy 721406),

‒ zawód technik cyfrowych procesów graficznych (symbol cyfrowy 311911) zostaje zastąpiony zawodem technik grafiki i poligrafii cyfrowej (symbol cyfrowy 311943), ‒ zawód technik technologii ceramicznej (symbol cyfrowy 311921) zostaje zastąpiony zawodem technik ceramik (symbol cyfrowy 311944), ‒ zawód fototechnik (symbol cyfrowy 343104) zostaje zastąpiony zawodem technik fotografii i multimediów (symbol cyfrowy 343105), ‒ zawód monter-elektronik (symbol cyfrowy 742102) zostaje zastąpiony zawodem elektronik (symbol cyfrowy 742117), ‒ zawód monter mechatronik (symbol cyfrowy 742114) zostaje zastąpiony zawodem mechatronik (symbol cyfrowy 742118), ‒ zawód mechanik maszyn i urządzeń drogowych (symbol cyfrowy 834201) zostaje zastąpiony zawodem operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych (symbol cyfrowy 834209).

Podstawy programowe kształcenia w zawodach określone w nowym rozporządzeniu stosowane będą od roku szkolnego 2017/2018 w: a) klasach I branżowej szkoły I stopnia; b) klasach I dotychczasowego czteroletniego technikum c) semestrach I szkoły policealnej, a w latach następnych również w kolejnych klasach lub semestrach tych szkół.

Uczniowie, którzy rozpoczęli naukę w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe przed 1 września 2017 r. będą kontynuowali naukę w oparciu o dotychczasową podstawę programową kształcenia w zawodach, do czasu jego zakończenia.

Rozporządzenie nie obejmuje zawodów szkolnictwa artystycznego wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (zawody, w których nie wyodrębnia się kwalifikacji), ponieważ Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego określi je w odrębnym rozporządzeniu.

Kształcenie w branżowej szkole I stopnia będzie odbywało się w zawodach jednokwalifikacyjnych, przy czym większość z nich ma kwalifikację wspólną z zawodem nauczanym na poziomie technikum. Absolwenci branżowej szkoły I stopnia będą mogli kontynuować naukę w branżowej szkole II stopnia w celu uzyskania dyplomu technika w zawodach wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, dla których przewidziano kształcenie w tym typie szkoły. Będą to zawody kształcone na poziomie technika, które posiadają kwalifikację wspólną z zawodem nauczanym w branżowej szkole I stopnia. Ponadto absolwent branżowej szkoły II stopnia uzyska wykształcenie średnie branżowe i będzie mógł przystąpić do matury.

Zakres regulacji rozporządzenia jest związany z nową klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego i uwzględnia następujące zmiany: 1) wprowadzenie – na podstawie wniosków właściwych ministrów – do systemu oświaty możliwości kształcenia w nowych zawodach; 2) wykreślenie z klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego – na podstawie wniosków właściwych ministrów – zawodów, w których dalsze kształcenie w systemie oświaty jest nieuzasadnione; 3) zmiany nazewnictwa kwalifikacji w zawodach wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego; 4) zmiana liczby kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach: do jednej kwalifikacji w zawodach nauczanych w branżowej szkole I stopnia oraz do maksymalnie dwóch kwalifikacji w zawodach nauczanych w technikum i szkole policealnej.

Do celów kształcenia zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, wskazano 8 obszarów kształcenia uwzględniając Polską Klasyfikację Działalności.

Podstawa programowa kształcenia w zawodach, podobnie jak obecnie obowiązująca, została określona w trzech częściach: 1) część I – określa ogólne cele i zadania kształcenia zawodowego oraz obejmuje tabelę zawierającą wykaz kwalifikacji wraz z ich powiązaniami zawodami i efektami kształcenia; 2) część II – określa efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów oraz efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach; 3) część III – określa opis kształcenia w poszczególnych zawodach zawierający: nazwy i symbole cyfrowe zawodów, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, cele kształcenia w zawodach, nazwy kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach, warunki realizacji kształcenia w zawodach, minimalną liczbę godzin kształcenia zawodowego oraz możliwości uzyskania dodatkowych kwalifikacji w zawodach w ramach obszaru kształcenia określonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, w tym kompetencje personalne i społeczne, oznaczono kodem składającym się z trzech wielkich liter: BHP – bezpieczeństwo i higiena pracy, 2) PDG – podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej, 3) JOZ – język obcy ukierunkowany zawodowo, 4) KPS – kompetencje personalne i społeczne, 5) OMZ – organizacja pracy małych zespołów (wyłącznie dla zawodów nauczanych na poziomie technika).

Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia, stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów, oznaczono kodem składającym się z: 1) trzyliterowego skrótu PKZ; 2) ujętych w nawiasie: a) wielkich liter alfabetu, wskazujących na przyporządkowanie do obszaru kształcenia; b) małej litery alfabetu, o charakterze porządkowym, odróżniającym poszczególne PKZ w ramach obszaru kształcenia.

Podstawa programowa kształcenia w zawodach stanowi bazę do opracowania przez nauczycieli szkół prowadzących kształcenie zawodowe oraz przez podmioty prowadzące kwalifikacyjne kursy zawodowe programów nauczania. Są one niezbędne odpowiednio do kształcenia: w szkołach publicznych, w szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych.

dotychczasowego czteroletniego technikum oraz Jednocześnie w zakresie stosowania ramowych planów nauczania w szkołach nowego i dotychczasowego ustroju szkolnego, w rozporządzeniu zawarto regulację wskazującą, że w przypadku: dotychczasowego czteroletniego technikum oraz w klasach dotychczasowego czteroletniego technikum prowadzonych w nowym pięcioletnim technikum (pomimo tego, że będzie się w nich stosować już nową podstawę programową kształcenia w zawodach)

minimalną liczbę godzin kształcenia zawodowego (którą podstawa programowa kształcenia w zawodach określa odrębnie w odniesieniu do poszczególnych zawodów) należy dostosować do wymiaru godzin określonego w dotychczasowych przepisach wydanych na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tj. w rozporządzeniu MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 204, z późn. zm.).

Uczniowie po gimnazjum Podstawa programowa w technikum 4-letnim i dla 54 zawodów zmodyfikowanych z 3 do 2 kwalifikacji. Uczniowie po gimnazjum 2017/2018, 2018/2019, 2019/2020 Podstawa programowa kształcenia ogólnego - obecnie obowiązująca Podstawa programowa kształcenia w zawodach – nowa dla technikum 5-letniego (dostosowana do T-4)

Podstawa programowa w branżowej szkole I stopnia. Uczniowie po gimnazjum 2017/2018, 2018/2019, 2019/2020 Podstawa programowa kształcenia ogólnego w BS I Podstawa programowa kształcenia w zawodach w BS I

Branżowa Szkoła II stopnia Do branżowej szkoły II stopnia będą przyjmowani absolwenci branżowej szkoły I stopnia, którzy kształcili się w zawodzie, w którym wyodrębniono kwalifikację wspólną dla zawodu nauczanego w danej branżowej szkole II stopnia.

Branżowa Szkoła I stopnia Branżowa Szkoła II stopnia 5-letnie Technikum Branżowa Szkoła II stopnia ( po szkole podstawowej) Absolwenci 8 klasy szkoły podstawowej jako: uczniowie branżowej szkoły I stopnia, 5-letniego technikum będą od roku szkolnego 2019/2020 realizowali nową podstawę programową kształcenia ogólnego i podstawę programową kształcenia w zawodach zmodyfikowaną w ramach projektu POWER pt. Partnerstwo na rzecz kształcenia zawodowego. Zmodyfikowane podstawy programowe kształcenia w zawodach będą realizowane w branżowej szkole I stopnia, branżowej szkole II stopnia, w 5-letnim technikum i policealnej szkole.

Ramowe plany nauczania Ramowe plany nauczania wraz z podstawami programowymi oraz klasyfikacją zawodów będą służyły do skonstruowania szkolnego planu nauczania.

Ramowy plan nauczania – liczba godzin kształcenia zawodowego BS I dla absolwentów gimnazjum – 50 godzin (obecnie ZSZ – 50 godzin) 5-letnie technikum – 51 godzin (obecne 4-letnie technikum – 50 godzin)

Szkolny plan nauczania Dyrektor szkoły, zgodnie z ramowymi planami nauczania oraz podstawami programowymi (a dla kształcenia zawodowego także z klasyfikacją zawodów i przepisami dotyczącymi nauki zawodu (BHP)), tworzy szkolny plan nauczania, w którym określa dla poszczególnych klas (semestrów) na danym etapie edukacyjnym wymiar godzin.

Szkolny plan nauczania ustala się na cały okres kształcenia na danym etapie edukacyjnym i stanowi bazę do: projektowania arkusza organizacji pracy szkoły, opracowywania programu nauczania do zwodu, planowania realizacji praktycznej nauki zawodu (zajęć praktycznych i praktyk zawodowych), monitorowania realizacji minimalnej liczby godzin podczas kształcenia, sprawowania nadzoru pedagogicznego nad realizacją zajęć.

Wybrane zmiany w programach nauczania od września 2017 r.

Wybrane zmiany w programach nauczania od września 2017 r.

Podziału godzin przeznaczonych na kształcenie zawodowe teoretyczne i praktyczne w danym zawodzie dokonuje dyrektor technikum, z tym że wymiar godzin przeznaczonych na kształcenie zawodowe praktyczne nie może być niższy niż 50 % godzin przewidzianych na kształcenie zawodowe – od 1.09.2019r.

Podziału godzin w BS I przeznaczonych na kształcenie zawodowe teoretyczne i praktyczne w danym zawodzie dokonuje dyrektor szkoły, z tym że wymiar godzin przeznaczonych na kształcenie zawodowe praktyczne nie może być niższy niż 60% godzin przewidzianych na kształcenie zawodowe; w przypadku uczniów będących młodocianymi pracownikami, dyrektor szkoły dokonuje podziału godzin w porozumieniu z pracodawcami, z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666, 2138 i 2255).

Kształcenie praktyczne może odbywać się w: pracowniach i warsztatach szkolnych, placówkach kształcenia praktycznego i ustawicznego, podmiotach stanowiących potencjalne miejsce zatrudnienia absolwentów szkół kształcących w zawodzie.

(szkoły, pracodawcy, urzędy pracy, uczelnie). Ważnym aspektem planowanych działań przy pisaniu programu nauczania jest współpraca szkół zawodowych z ich otoczeniem, w tym rozwój tzw. partnerstw wiedzy (szkoły, pracodawcy, urzędy pracy, uczelnie).

Współpraca Szkół Branżowych z ich otoczeniem i środowiskiem lokalnym powinna być ukierunkowana na: wspólne przygotowanie programów nauczania z pracodawcami, organizację zajęć praktycznych i praktyk zawodowych dla uczniów, organizację staży dla nauczycieli, wspólne prowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych z pracodawcami, zwiększenie dostępu uczniów i nauczycieli do nowoczesnych technik i technologii poprzez współpracę z pracodawcami i z uczelniami, wspólne działania z pracodawcami i uczelniami w obszarze doradztwa zawodowego.

Dziękuję za uwagę dr inż. Grzegorz Szyjka tel. 537 390 680