BAROK WIEK XVI - I POŁOWA XVIII

Barok Termin „barok” pochodzi od włoskiego słowa barocco, które można przetłumaczyć jako "perła o nieregularnym kształcie" Trwa od końca XVI wieku do XVIII wieku. Barok narodził się we Włoszech.

Wiadomości ogólne Barok wyrósł na gruncie renesansu i manieryzmu, we Włoszech, w II połowie XVI wieku. W XVII stuleciu rozpowszechnił się w niemal całej Europie, chociaż jego najsilniejszym ośrodkiem pozostała Italia. W XVIII wieku najpierw przeszedł w rokoko, a potem ustąpił miejsca klasycyzmowi w sztuce i oświeceniu w nauce. Najważniejszymi cechami baroku są: bogactwo środków oryginalność kontrast ruch patos emocjonalność łączenie różnych elementów nawiązywanie do kultury ludowej, współczesności i codzienności tematyka religijna i mitologiczna dynamika ekspresja, teatralność znaczna rola koloru posługiwano się alegorią i personifikacją światłem wydobywano dominantę (czyli motyw najważniejszy) w kompozycji dominują kierunki ukośne

POJĘCIA Rokoko EMBLEMAT SARMATYZM Kontrreformacja KLASYCYZM MARINIZM EMBLEMAT GONGORYZM SARMATYZM

GONGORYZM GONGORYZM-kierunek w barokowej poezji hiszpańskiej XVII wieku. Jego cechą charakterystyczną była zawiła konstrukcja i wyszukany, przesadnie kwiecisty styl. Nazwa gongoryzm pochodzi od nazwiska poety Luisa de Góngora y Argote.

Kontrreformacja Kontrreformacja - prąd w Kościele katolickim zwalczający reformację w celu odbudowy własnej potęgi oraz politycznych, gospodarczych i kulturalnych wpływów. Wpływy kontrreformacji zaznaczały się od połowy XVI do końca XVII w. System celów stawianych sobie przez działaczy kontrreformacji opierał się na dążeniu do reformy wewnątrz Kościoła poprzez pogłębienie życia religijnego, wzmożenie dyscypliny, eliminację najbardziej rzucających się w oczy nadużyć kleru.

Sarmatyzm Sarmatyzm – barokowa formacja kulturowa w Polsce od końca XVI do schyłku XVIII w. Opierał się na micie, jakoby szlachta polska miała pochodzić od Sarmatów - starożytnego ludu zamieszkującego początkowo między Dolną Wołgą a Donem. Po Sarmatach szlachta miała odziedziczyć umiłowanie wolności, gościnność, dobroduszność, męstwo oraz odwagę. Odegrał on ważną rolę w barokowej literaturze polskiej i miał przemożny wpływ na kształtowanie umysłowości, obyczajowości i ideologii polskiej szlachty.

Marinizm Marinizm - styl poetycki stosowany często w literaturze barokowej. Charakteryzowała go efektowna forma utworu, nadużywanie metafor oraz różnorodne chwyty stylistyczne, by osiągnąć pożądany efekt. Nazwa pochodzi od nazwiska twórcy - Giambattista Marino. W Polsce reprezentowany był głównie przez Jana Andrzeja Morsztyna. Jego naśladowcy, popisujący się niezwykłymi pomysłami osiągali prawdziwą wirtuozerię formy poetyckiej; mariniści, tak jak ich mistrz, pisywali zwykle utwory erotyczne.

KLASYCYZM KLASYCYZM- styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do kultury starożytnych Rzymian, Greków oraz Żydów. Styl ten nawiązywał głównie do antyku. W Europie tzw. "powrót do źródeł" (klasycznych) pojawił się już w renesansie - jako odrodzeniu kultury wielkiego Rzymu.

EMBLEMAT EMBLEMAT –forma twrczości charakterystyczna dla XVII w. Polega na połaczeniu obrazu i słow , składa się z trzech cześci ¦ motta,ilustracji,i wiersza .Twórca zbiorów EMBLEMATÓW był Zbigniew Morsztyn .

rokoko Rokoko ostatnia faza baroku ,sylu charakteryzujacego się lekkoscia , ulotnoscia , wdziekiem (nazwa od muszli rocaille).oddziaływała na mode ,architektóre wnetrz,sztukę uzytkową,malarstwo

GATUNKI EPOKI EPOS- Obejmuje utwory najczęściej poetyckie POWIEŚC- gatunek literatury pięknej, utwór narracyjny opisujący zwykle rozbudowany ciąg zdarzeń KOMEDIA- jeden z trzech, obok tragedii i dramatu własciwego, gatunków dramatycznych. Komedie cechuje pogodny nastrój TRAGEDIA- jeden z trzech podstawowych gatunków dramatu TRAGIKOMEDIA- utwór łączący treści tragiczne i komediowe Wielkie dzieła epoki Don Kichot-J.Cervantes Świetoszek-Molier Raj utraconych-J.Milton Cyd-Rodrigo (Ruy) Díaz de Vivar Jerozolima wyzwolona-T.Tasso

WIELCY TWÓRCY LITERATURY POECI: MOLIER G.MARINO J.MILTON Jan Andzej Morsztyn Daniel Naborowski Sebastian Grabowiecki Hieronim Morsztyn Zbigniew Morsztyn Wacław Potocki Józef Baka Jan z Kijan P.CORNEILLE T.Tasso L.De Gongore J.Donne Jan Andzej Morsztyn- to dworski poeata. Hieronim Morsztyn-twórca poezji,,swiatowych roskoszy,, Zbigniew Morsztyn-poeta podejmujący temat wojeny

Kultura i sztuka

Architektura 1. W Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, barok przypada na czas kontrreformacji i długoletnich wojen. W przypadku Polski były to walki z Szwecją, Rosją, Turcją) oraz powstań kozackich: Kosińskiego, Nalewajki, Chmielnickiego. 2. Etapy baroku w Polsce można podzielić na główne okresy pokrywające się z czasem panowania władców: z dynastii Wazów, nazywany stylem Wazów, barok wzorowany na twórczości Berniniego, w tym okresie wczesne formy baroku współistnieją z okresem późnego renesansu (manieryzmem) okres panowania Jana III Sobieskiego, w którym barok stał się stylem dominującym; oprócz wzorów włoskich widoczna jest odmiana baroku klasycyzującego czas panowania władców saskich, okres późnego baroku, w którym dominują wzory włoskie i rokoko francuskie i drezdeńskie.

Najważniejsze budowle: Kaplica Wazów w Katedrze Wawelskiej Kościół św. Piotra i Pawła w Wilnie Kościół św. Anny w Krakowie Kościół Wizytek w Krakowie Kościół Imienia Jezus we Wrocławiu Kościół Jezuitów (Poznań) Kaplica Królewska w Gdańsku Architekci barokowi działający w Polsce: Kacper Bażanka Bartłomiej Nataniel Wąsowski Krzysztof Mieroszewski Jan Koński Krzysztof Bonadura Młodszy Krzysztof Bonadura Starszy

Rzeźba Barokowe rzeźby wpisywały się w poetykę epoki swoim bogactwem i szczegółowością wykonania oraz kontrastem przedstawianych treści. Ich autorzy, poprzez nadawanie swoim wytworom niejednolitych, wyszukanych kształtów usiłowali wywoływać wrażenie ruchu. Rzeźbiarze utrwalali w materii przede wszystkim silne, ekstatyczne przeżycia. Przykładami wybitnych dzieł rzeźbiarskich są Ekstaza Świętej Teresy, której autorem jest Giovanni Lorenzo Bernini czy zdobienie trumny Świętego Stanisława w Katedrze na Wawelu wykonane przez Piotra van der Rennen.

Artyści i ich dzieła 1 Giovanni Lorenzo Bernini (07.12.1598r.-28.11.1680r.) – Włoski rzeźbiarz, architekt, malarz Kolumnada na placu św. Piotra w Rzymie Fontanna Czterech Rzek w Rzymie

Artyści i ich dzieła 2 Francesco Borromini, właśc. Francesco Castelli (25 września 1599r. - 3 sierpnia 1667) - włoski architekt barokowy .Posługiwał się w zasadzie elementami zaczerpniętymi z antyku, a stosowanymi w architekturze epoki renesansu i wczesnego okresu baroku, ale zmieniał je w sposób indywidualny, nic sobie nie robiąc z reguł i zwyczajów uznanych za ustalone i obowiązujące. Sant'Ivo alla Sapienza Fasada San Carlo alle Quattro Fontane

Artyści i ich dzieła 3 Camillo-Guarino Guarini (7 stycznia 1624 - 6 marca 1683) - włoski architekt, przedstawiciel dojrzałego baroku. Guarino Guarini: San Annunziata dei Teatini w Mesynie Palazzo Carignano w Turynie.

Malarstwo Do malarzy działających w Polsce należeli: Tomasz Dolabella Franciszek Lekszycki Krzysztof Boguszewski Andrzej Stech Jan Tretko Jerzy Szymonowicz- Siemiginowski Malarstwo w epoce baroku przeżywało swój bujny rozkwit. Tworzono obrazy zawierające sceny mistyczne, alegoryczne, mitologiczne, pejzaże, portrety i martwe natury. Istotną rolę odgrywał koncept, ważne było zaskakiwanie odbiorcy dzieła sztuki. Malarze, aby silniej oddziaływać na zmysły, stosowali krzywe, powyginane linie, gry światła i cienia.

Artyści i ich dzieła 4 Peter Paul Rubens (ur. 28 czerwca 1577 w Siegen w Westfalii, zm. 30 maja 1640 w Antwerpii) – malarz flamandzki, jeden z najwybitniejszych artystów epoki baroku. Wniebowzięcie NMP Zdjęcie z krzyża Rubensa

Artyści i ich dzieła 5 Diego Velázquez, właśc. Diego Rodriguez de Silva y Velázquez (ur. 6 czerwca 1599 w Sewilli, zm. 6 sierpnia 1660 w Madrycie) - malarz hiszpański epoki baroku, portrecista. Chrystus w domu Marty i Marii, 1618 Triumf Bachusa, 1629

Artyści i ich dzieła 6 Bartolomé Esteban Pérez Murillo (ur. 31 grudnia 1617 w Sewilli, zm. 3 kwietnia 1682 tamże) – barokowy malarz hiszpański. Powrót syna marnotrawnego, ok. 1667-1670 Mały żebrak, ok. 1645-1650 Święty Franciszek obejmujący Chrystusa na Krzyżu, ok. 1668

Kościoły na planie krzyża łacińskiego bądź prostokątu. Taki rzut ma np Kościoły na planie krzyża łacińskiego bądź prostokątu. Taki rzut ma np. Fara Poznańska i kościół w Przemęcie.

Santa Maria della Salute w Wenecji Wysokie kopuły. Santa Maria della Salute w Wenecji

Muzyka Muzyka barokowa to muzyka epoki, której początek w historii muzyki wyznacza data skomponowania w roku 1597 przez Jacopo Periego pierwszej opery zatytułowanej Dafne, a koniec - połowa XVIII w., kiedy to powstawały kompozycje ostatnich twórców baroku takich jak: Antonio Vivaldi, Johann Sebastian Bach, Georg Friedrich Händel, czy Domenico Scarlatti. Szczególną rolę odgrywały w tym czasie Włochy, gdzie współistniały dwa style komponowania (powstałe we Francji): stile antico - styl dawny, bazujący na polifonii renesansowej stile nuovo - styl nowy, mający związek z monodią akompaniowaną i techniką koncertującą. Styl narodowy w Polsce tworzyli: Bartłomiej Pękiel Marcin Mielczewski Grzegorz Gerwazy Gorczycki Adam Jarzębski

MUZYKA Trzema największymi mistrzami baroku byli Antonio Vivaldi (Cztery pory roku) Johann Sebastian Bach (Koncerty brandenburskie) Georg Friedrich Händel (oratorium Mesjasz

WIELCY FILOZOFOWIE Kartezjusz Blaise.Pascal Baruch.Spinoza Gottfried Wilhelm.Leibniz John.Locke Galileusz