Teorie międzynarodowej wymiany gospodarczej

Literatura: Czinkota M. Ronkainen I. Moffett M. Marinova S. Marinov M.: International business: European Edition, Wiley, 2009 – Rozdział 2 Artykuły (moodle): B. Mtigwe: Theoretical milestones in international business: The journey to international entrepreneurship theory, Journal of Inernational Entrepreneurship (2006), 4:5 – 25; J. Johanson, Jan-Erik Vahlne: The Mechanisms of Internationalisation, International Marketing: Modern and Classic Papers. Volume 1., 2008, pp. 81-94

Teorie inwestycji i handlu międzynarodowego Dlaczego kraje/narody handlują ze sobą? Co określa formuły, sposoby międzynarodowych inwestycji i działalności gospodarczej: Ekspansji eksportowej Inwestycji kapitałowych na rynkach globalnych Sposobów wchodzenia na rynki zagraniczne?

Teorie międzynarodowej wymiany Teorie klasyczne: Teoria przewagi absolutnej Teoria przewagi komparatywnej Teoria Heckshera – Ohlina (teoria obfitości zasobów) Wczesne teorie rynku niedoskonałego: Teoria bezpośrednich inwestycji międzynarodowych Teoria międzynarodowego cyklu życia produktu Późniejsze teorie rynku niedoskonałego: Teoria internacjonalizacji Teoria eklektyczna (paradygmat OLI) Teoria przewagi zasobowej Teorie internacjonalizacji: Model Uppsala Internacjonalizacji

Teoria przewagi absolutnej Adam Smith „The wealth of nations” (1776) ‘absolutna przewaga’ krajów nad innymi warunkuje internacjonalizację, ponieważ dysponując określonym zasobem pracy i kapitału, mogą wytwarzać więcej określonych dóbr niż inne kraje, maksymalizując dochód narodowy podział pracy Teoria nie wyjaśnia dlaczego kraje bez absolutnej przewagi w swojej produkcji, angażują się w wymianę międzynarodową

Teoria przewagi komparatywnej David Ricardo ‘On the Principles of Political Economy and Taxation’ (1817) Wymiana międzynarodowa jest pochodną różnic w przewagach komparatywnych między krajami, w produkcji różnych dóbr. Założenie: Koszt produkcji dobra zależny tylko od ilości pracy Brak swobody przepływu pracowników i firm pomiędzy krajami, Teoria skupia się na kwestiach zasobów ziemi, kapitału, zasobów naturalnych, i pracowników jako głównych czynnikach produkcji

Teoria przewagi komparatywnej Wyjaśnia wymianę międzynarodową w modelu świata, opierającym się na założeniach: wolny handel doskonała konkurencja, brak niepewności, dostępna i tania informacja, brak ingerencji państw.

Teoria przewagi komparatywnej Dobro 1 Dobro 2 Kraj A 3 dni pracy 4 dni pracy Kraj B 2 dni pracy 5 dni pracy

The Heckscher – Ohlin teoria obfitości zasobów (1933) Ceny dóbr różnią się z powodu różnic w kosztach produkcji Koszty produkcji zależą od ilości i kosztów pracy, kapitału i zasobów naturalnych. Dodatkowe założenia: każdy kraj ma swój szczególny ‘zestaw’ pracy, kapitału i innych zasobów praca i kapitał są niemobilne kraje eksportują dobra, których wytworzenie angażuje relatywnie duże ilości zasobów w które kraj obfituje i importuje dobra wytwarzane z udziałem zasobów, których posiada mało różnice w obfitości zasobów, determinują różnice w przewagach komparatywnych Paradoks Leontief’a – importowanie dób bardziej kapitałochłonnych niż kraj wytwarza (USA, lata 1950)

Udział zasobów w produkcji

Teoria bezpośrednich inwestycji zagranicznych (Hymer, 1960) Niedoskonałości rynku jako uzasadnienie dla BIZ Niedoskonałości rynku: Nierównowagi w zakresie kursów wymiany Niezaspokojony popyt zagraniczny na produkty firmy Inicjatywy rządów krajów pochodzenia i krajów docelowych stymulujące internacjonalizację Nieudolności rynku w zakresie transferu kluczowej wiedzy na temat rynku i technologii

Międzynarodowa teoria portfolio (teoria dywersyfikacji, teoria finansowa) Międzynarodowe decyzje inwestycyjne są wynikiem działań firm, które próbują maksymalizować swoje zyski, zmniejszając jednak ryzyko / ekspozycję na ryzyko fluktuacji gospodarczych na rynku krajowym.

Teoria międzynarodowego cyklu życia produktu (Raymond Vernon, 1966) I. Nowy produkt Koncentracja teorii na produkcie Informacja, wiedza, koszty, kapitał Strona podażowa (koszty wytworzenia) Strona popytowa (poziom dochodów konsumentów) II. Produkt rozwijający się (dojrzały) III. Produkt standardowy

Teoria międzynarodowego cyklu życia produktu Export netto Nowy produkt Produkt dojrzały Produkt standardowy czas Kraj ‘wynalazca’ Kraj rozwinięty Kraj rozwijający się country where new product is launched other advanced, high-income country developing, low-income country Na podstawie: Raymond Vernon , 1966. International investment and international trade in the product cycle, The Quarterly Journal of Economics, 80(2), pp. 190-207.

Teoria cyklu życia Wyjaśniała BIZ międzynarodowych korporacji (MNCs) w latach 50-tych i 60-tych Ma umiarkowane zastosowanie obecnie z uwagi na tempo innowacji

Paradygmat OLI (Eklektyczna Teoria Produkcji Międzynarodowej) Paradygmat OLI jest próbą wyjaśnienia dlaczego międzynarodowe korporacje (MNEs) wybierają BIZ zamiast ekspansji poprzez np. joint venture, licencje, alianse strategiczne, kontrakty zarządcze, eksport. Paradygmat opiera się na założeniu, że międzynarodowa produkcja będzie miała miejsce jeśli przedsiębiorstwo dysponuje 3 typami przewagi: “O” przewagi właścicielskie (owner­-specific) przewagi konkurencyjne na krajowym rynku, które można transferować za granicę, materialne i niematerialne. “L” przewagi lokalizacyjne (location-­specific) szczególne cechy rynku zagranicznego, które pozwalają firmom wykorzystać swoje przewagi konkurencyjne “I” przewagi internalizacji (internalization) , utrzymanie swojej przewagi konkurencyjnej poprzez zachowanie kontroli nad całym procesem produkcji w branży (value chain)

Teoria internacjonalizacji (Model uppsalski Johanson’a i Vahlne, 1977) Teoria mikroekonomiczna, wyjaśniająca JAK postępuję proces internacjonalizacji Internacjonalizacja firm to pokonywanie kolejnych etapów ‘umiędzynarodowiania’ działalności Internacjonalizacja rozpoczyna się od rynków (krajów) bliskich kulturowo i geograficznie i jest funkcją relacji pomiędzy: Wiedzą o rynku, Decyzjami o zaangażowaniu i Bieżącym zaangażowaniem (działalnością) Wybór sposobu wejścia na rynek zagranicznych zależy od dostępnych możliwości, ryzyka, rozmiarów rynku, i konieczności ekspansji.

Model procesu internacjonalizacji - uppsalski (Johanson, Vahlne) produkcja Utworzenie przedstawicielstw handlowych Zaangażowanie w rynek Eksport przez Niezależnych przedstawicieli Brak regularnej aktywności eksportowej Wiedza o rynku Jan Johanson and Jan-Erik Vahlne, 1977, The Internationalization Process of the Firm - A Model of Knowledge Development and Increasing Foreign Market Commitments, Journal of International Business Studies, p23-32

Cykl internacjonalizacji i ‘uczenia się’ Jan Johanson, Jan-Erik Vahlne: The Mechanism of Internationalisation, International Marketing Review, 7,4

Diament Portera: przewaga konkurencyjna narodów (6 sił)(Porter, 1985) „dobrobyt narodów jest tworzony nie dziedziczony’ Sukces kraju w międzynarodowej konkurencji zależy od zdolności jego przemysłu, firm, do innowacji i doskonalenia Teoria koncentruje się na narodach, krajach.

Diament Portera: przewaga konkurencyjna narodów (6 sił) rząd szanse Strategia, struktura i rywalizacja firm Warunki zasobowe Warunki popytowe Sektory pokrewne i wspomagające źródło: Competitive Advantage of Nations by Michael E. Porter, 1990, Free Press

Przewagi konkurencyjne krajów Czynniki zasobowe (czynniki produkcji): kapitał ludzki, zasobu naturalne, wiedza, kapitał, infrastruktura Warunki popytowe (krajowe): wielkość i ilość podmiotów w branży, jakość klientów, łatwość adaptacji kulturowej Powiązane i zaopatrujące branże: konkurencyjność, warunki współpracy, dostęp do dostawców, inspirujące interakcje Strategia firmy, struktura i konkurencja: konkurencyjne podmioty, zaangażowanie w branży

Klastry przemysłowe w teorii Porter’a Klastry przemysłowe: geograficzna koncentracja powiązanych ze sobą branż i przedsiębiorstw, dostawców, i instytucji Klastry sprzyjają wzrostowi produktywności, innowacyjności, szybszemu rozwojowi biznesu, a produktywność jest głównym warunkiem międzynarodowej konkurencyjności Formy klastrów: ‚skupiska’ firm produkujących różne produkty, z różnych etapów łańcucha produkcji lub firm wytwarzających podobne produkty, na różnym stopniu tego samego sektora np. bankowości i finanse w Londynie, i Nowym Jorku; transport specjalistyczny w Rotterdamie, Houston i Singapurze, przemysł filmowy w Mumbaju i Hollywood; Internet/Software w Dolinie Krzemowej i Bangalore.

Czynniki podważające teorie Upraszczająca i statyczna natura modeli Konieczność uwzględnienia SMEs w modelach Tempo rozwoju technologicznego zmieniające przewagi krajów Działania marketingowe, które mogą zwiększyć popyt zagraniczny nawet na b. drogie dobra Interwencje rządów Ustalanie cen przez MNCs Trend wśród MNCs przenoszenia produkcji zamiast eksportowania Skąpa i nieadekwatna informacja

Kontekst internacjonalizacji Gospodarka globalna (postęp w telekomunikacji, transporcie, produkcji, przejęcia i fuzje) Gospodarka usług Nowa ekonomia – internet Technologia, wiedza (powiązana wiedza), gospodarka sieci Bariery celne Wola polityczna