A RT. 33 U ST. 2 P KT 6 P RAWA B UDOWLANEGO W K ONTEKŚCIE J EGO E WENTUALNEJ N IEZGODNOŚCI Z P ORZĄDKIEM P RAWNYM R ZECZYPOSPOLITEJ P OLSKIEJ Warszawa, 8 kwietnia 2014 r.

2 KOCIOŁ KONDENSACYJNY Wysokoefektywne źródło ciepła Wyższa sprawność od kotłów tradycyjnych Obniżenie kosztów ogrzewania Oszczędniejsze od tradycyjnych o ok % Zużycie gazu może być mniejsze nawet o 30 % w porównaniu z kotłami starszych generacji Popularne nie tylko w Polsce, ale też w innych krajach europejskich

Do wniosku o pozwolenie na budowę należy dołączyć - w przypadku obiektów budowlanych, do których ciepło będzie dostarczane z indywidualnego źródła ciepła niebędącego odnawialnym źródłem energii, źródłem ciepła użytkowego w kogeneracji lub źródłem ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, dla których to obiektów przewidywana szczytowa moc cieplna instalacji i urządzeń do ogrzewania tych obiektów wynosi nie mniej niż 50 kW i zlokalizowanych na terenie, na którym istnieją techniczne warunki dostarczania ciepła z sieci ciepłowniczej, w której nie mniej niż 75% ciepła w skali roku kalendarzowego stanowi ciepło wytwarzane w odnawialnych źródłach energii, ciepło użytkowe w kogeneracji lub ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych, a ceny ciepła stosowane przez przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem ciepła i dostarczające ciepło do tej sieci ciepłowniczej, są niższe od obowiązującej średniej ceny sprzedaży ciepła, o której mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. c Prawa energetycznego, dla źródła ciepła zużywającego tego samego rodzaju paliwo – (i) odmowę wydania warunków przyłączenia do sieci przez przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłem lub dystrybucją ciepła albo (ii) audyt, o którym mowa w art. 28 ust. 3 ustawy o efektywności energetycznej, wskazujący, że dostarczanie ciepła do tego obiektu z sieci ciepłowniczej zapewnia niższą efektywność energetyczną, aniżeli z innego indywidualnego źródła ciepła, które może być wykorzystane do dostarczania ciepła do tego obiektu A RT. 33 UST. 2 PKT 6 PRAWA BUDOWLANEGO

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej Obwieszczenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej Dyrektywa 2012/27/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym KRAJOWE I EUROPEJSKIE PODSTAWY PRAWNE 4

regulowane postanowieniami Ustawy o efektywności energetycznej oraz Obwieszczeniem Ministra Gospodarki ws. szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej założenia: zastąpienie niskoefektywnych energetycznie lokalnych i indywidualnych źródeł ciepła opalanych węglem, koksem, gazem lub olejem opałowym, źródłami charakteryzującymi się wyższą efektywnością energetyczną, w tym, w szczególności odnawialnymi źródłami energii, ciepłem wytwarzanym w kogeneracji lub ciepłem odpadowym z instalacji przemysłowych; zastąpienie niskoefektywnych energetycznie lokalnych i indywidualnych sposobów przygotowania ciepłej wody użytkowej sposobami charakteryzującymi się wyższą efektywnością energetyczną, w tym z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, ciepła wytworzonego w kogeneracji lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. K IERUNKI POLITYKI OSZCZĘDNEGO GOSPODAROWANIA ENERGIĄ 5

6 DYREKTYWA 2012/27/UE Dyrektywa 2012/27/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 października 2006 roku w sprawie efektywności energetycznej (uchylająca m. in. Dyrektywę 2006/32/WE) implementowana w polskim ustawodawstwie nie narzuca konkretnych rozwiązań zastępujących niskoefektywne energetycznie źródła ciepła otwarty katalog przykładów środków poprawy efektywności energetycznej poprawa efektywności końcowego wykorzystania energii poprzez optymalizację usług energetycznych

7 SYTUACJA INWESTORÓW W ŚWIETLE ART. 33 UST. 2 PKT 6 PRAWA BUDOWLANEGO Obecne brzmienie art. 33 ust. 2 pkt 6 Prawa budowlanego dzieli inwestorów na tych, którzy: planują zainstalowanie w budynku systemu grzewczego, dla którego źródłem ciepła będzie odnawialne źródło energii, źródło ciepła w kogeneracji lub ciepła odpadowego zamierzają przyłączyć się do sieci ciepłowniczej Planują zainstalowanie w budynku systemu grzewczego, dla którego źródłem ciepła będzie inne źródło energii (w tym np. kotłownia gazowa z piecem kondensacyjnym) nie ma potrzeby dostarczania żadnych załączników wystarczy uzgodnienie z zakładem energetycznym (warunki przyłączenia do sieci) inwestycja zlokalizowana jest na terenie na którym istnieją techniczne warunki dostarczania ciepła z sieci ciepłowniczej, w której nie mniej niż 75% ciepła w skali roku kalendarzowego stanowi ciepło wytwarzane w odnawialnych źródłach energii, ciepło użytkowe w kogeneracji lub ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych, a ceny ciepła stosowane przez przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem ciepła i dostarczające ciepło do tej sieci ciepłowniczej, są niższe od obowiązującej średniej ceny sprzedaży ciepła, o której mowa w art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. C ustawy Prawo energetyczne, dla źródła ciepła zużywającego tego samego rodzaju paliwo Odmowa wydania przez ww. przedsiębiorstwo energetyczne warunków przyłączenia do prowadzonej przez niego sieci Zamówienie audytu, o którym mowa w art. 28 ust. 3 Ustawy o efektywności energetycznej, wskazujący, że dostarczanie ciepła do tego obiektu z sieci ciepłowniczej zapewnia niższą efektywność energetyczną, aniżeli z innego indywidualnego źródła ciepła, które może być wykorzystane do dostarczania ciepła do tego obiektu. brak możliwości podłączenia się przez inwestora do takiej sieci

S KUTKI REGULACJI IDENTYFIKOWANE PRZEZ STOWARZYSZENIE 8 zawężenia praktycznego stosowania kotłów kondensacyjnych jako źródeł ciepła mimo ich wysokich parametrów efektywności energetycznej, praktyczne ograniczenia możliwości wyboru źródeł ciepła o wysokiej efektywności energetycznej przez inwestorów (w tym inwestorów indywidualnych – konsumentów) ustanowienie nie opartych na przepisach Ustawy o efektywności energetycznej ani przepisach prawa europejskiego (Dyrektywy w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych) preferencji na rzecz przedsiębiorstw energetycznych – dostawców ciepła systemowego naruszenie zasad swobody gospodarczej poprzez preferowanie producentów i importerów określonych urządzeń (wytwarzających ciepło z odnawialnych źródeł energii, w kogeneracji lub ciepło odpadowe) kosztem producentów i importerów innych urządzeń o wysokich parametrach efektywności energetycznej (kotłów kondensacyjnych).

OPINIA PRAWNA KANCELARII S TOPCZYK & M IKULSKI SP. K. NA ZLECENIE STOWARZYSZENIA PRODUCENTÓW I IMPORTERÓW URZĄDZEŃ GRZEWCZYCH 9 Kancelaria przygotowała opinię zarysowującą możliwe argumenty prawne zmierzające do wykazania wadliwości/sprzeczności art. 33 ust. 2 pkt 6 Prawa budowlanego z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa oraz potencjalne kroki mające na celu zmianę ww. przepisów. Opinia oparta została w całości na informacjach technicznych i faktycznych przekazanych Kancelarii przez Stowarzyszenie. Przygotowując opinię Kancelaria – na bazie informacji przekazanych przez Stowarzyszenie - założyła, że brak innych niż dążenie do uzyskania maksymalnej efektywności energetycznej przyczyn zróżnicowanego traktowania inwestorów zamierzających korzystać z różnych źródeł ciepła (innego ważnego interesu publicznego). Wszelkie zmiany przekazanych Kancelarii informacji i podstaw faktycznych niniejszej Opinii mogą istotnie wpływać na ustalenia dotyczące stanu prawnego sprawy.

10 Art. 76 Konstytucji RP gwarantuje ochronę konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określają ustawy, w tym w szczególności Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. W świetle postanowień art. 6 ust. 1 Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane są – między innymi - porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji, a także – na ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem. Porozumienia, o których wyżej mowa są – co do zasady - w całości lub w odpowiedniej części nieważne (art. 6 ust. 2 Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów). EWENTUALNA SPRZECZNOŚĆ ART. 33 UST. 22 PKT 6 PRAWA BUDOWLANEGO Z ART. 76 KONTYTUCJI RP (1)

11 Sprzeczne z prawem są porozumienia między przedsiębiorcami, których przedmiotem jest ustalenie dyskryminacyjnych warunków transakcji z podmiotami trzecimi, o ile prowadzi to do zróżnicowania warunków konkurencji między takimi podmiotami trzecimi (a więc uprzywilejowuje jedne z nich względem innych). W konsekwencji, niezasadnie faworyzowani kontrahenci uzyskują przewagę konkurencyjną, co może im umożliwiać stosowanie wyższych cen, obniżanie jakości produktów czy usług itp. Tak rozumiana dyskryminacja będzie zachodzić zarówno wtedy, kiedy wskutek zawarcia porozumienia jednakowe sytuacje będą traktowane w sposób zróżnicowany, jak i w sytuacji, w której niejednakowe sytuacje traktowane będą w sposób jednolity (A. Stawicki (red.), E. Stawicki (red), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, LEX, 2011). EWENTUALNA SPRZECZNOŚĆ ART. 33 UST. 22 PKT 6 PRAWA BUDOWLANEGO Z ART. 76 KONSTYTUCJI RP (2) Ustawodawca nie może podejmować - bez ważnych racji publicznych - działań, których sam zabronił podmiotom gospodarczym.

12 Pole ewentualnej dyskryminacji – konieczność uzyskania dodatkowych dokumentów i poniesienia dodatkowych związanych z tym kosztów przez inwestorów, którzy zamierzają zainstalować w realizowanych inwestycjach kotły kondensacyjne – wysokoefektywne źródła ciepła, nie uzasadniona ani przepisami prawa europejskiego dotyczącym efektywności energetycznej, ani przepisami Ustawy o efektywności energetycznej, ani też – różnicami w charakterystyce technicznej omawianych źródeł ciepła. W tym świetle postanowienia art. 33 ust. 2 pkt 6 Prawa budowlanego mogą być interpretowane jako sprzeczne z art. 76 Konstytucji RP. EWENTUALNA SPRZECZNOŚĆ ART. 33 UST. 22 PKT 6 PRAWA BUDOWLANEGO Z ART. 76 KONSTYTUCJI RP (3) Jeżeli ww. zróżnicowane traktowanie inwestorów uzasadnione byłoby względami innymi niż efektywność energetyczna (np. względy ochrony środowiska lub inny ważny interes publiczny) istnieje ryzyko uznania, iż ograniczenia te – jako motywowane ważnym interesem publicznym - nie naruszają Konstytucji RP.

13 Zgodnie z postanowieniami art. 74 ust. 1 Konstytucji RP władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych (art. 74 ust. 2 Konstytucji RP). Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska (art. 74 ust. 4 Konstytucji RP). Niejednokrotnie efektywność energetyczna kotła kondensacyjnego może być wyższa niż efektywność energetyczna źródła ciepła zasilającego sieć cieplną przedsiębiorcy energetycznego, do której inwestor gotowy jest się włączyć, aby uniknąć dodatkowych kosztów i formalności (audyt energetyczny) związanych z zainstalowaniem kotła kondensacyjnego. EWENTUALNA SPRZECZNOŚĆ ART. 33 UST. 22 PKT 6 PRAWA BUDOWLANEGO Z ART. 74 KONSTYTUCJI RP

14 W świetle postanowień art. 75 Konstytucji RP władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli oraz popierają działania obywateli zmierzające do uzyskania własnego mieszkania. Blokowanie lub utrudnianie – bez ważnej racji publicznej – realizacji inwestycji mieszkaniowych (w tym budowy domów jednorodzinnych) poprzez dyskryminowanie zaawansowanych i energooszczędnych rozwiązań technicznych w zakresie wytwarzania ciepła kosztem innych rozwiązań o podobnych parametrach efektywności energetycznej może pozostawać w sprzeczności z konstytucyjną zasadą prowadzenia przez władze publiczne polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli oraz popierania przez nie działań obywateli zmierzających do uzyskania własnego mieszkania. EWENTUALNA SPRZECZNOŚĆ ART. 33 UST. 22 PKT 6 PRAWA BUDOWLANEGO Z ART. 75 KONSTYTUCJI RP

15 W świetle postanowień art. 22 Konstytucji RP ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Organy Państwa mogą ingerować w życie gospodarcze tylko gdy potrzeby społeczno- ekonomiczne jednostek nie są (lub nie mogą być) należycie zaspokojone w drodze działalności prywatnych przedsiębiorców za pomocą mechanizmów wolnego rynku (zasada pomocniczości), tylko w drodze ustawy i tylko wówczas, gdy wymaga tego ważny interes publiczny. EWENTUALNA SPRZECZNOŚĆ ART. 33 UST. 22 PKT 6 PRAWA BUDOWLANEGO Z ART. 22 KONSTYTUCJI RP Ważny interes publiczny: dobra, o których mowa w art. 31 ust. 2 Konstytucji, związane z bezpieczeństwem i porządkiem publicznym, ochroną środowiska, zdrowia, moralnością publiczną albo z wolnością i prawami innych osób. (…) gdy ograniczenie wolności gospodarczej następowałby z innych powodów (np. ideologicznych, osiągnięcia doraźnych korzyści politycznych, itp.), kolizja takich unormowań z zasadą pomocniczości byłaby niewątpliwa (T. Bąkowski, Swoboda działalności gospodarczej a reglamentacja podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, [w:] Administracyjnoprawna sytuacja jednostki w świetle zasady pomocniczości, Warszawa 2007). Priorytet ma zasada pomocniczości (subsydiarności). Tyle państwa na ile to konieczne, tyle społeczeństwa na ile to możliwe Tyle władzy na ile to konieczne, tyle wolności na ile to możliwe Priorytet ma zasada pomocniczości (subsydiarności). Tyle państwa na ile to konieczne, tyle społeczeństwa na ile to możliwe Tyle władzy na ile to konieczne, tyle wolności na ile to możliwe

16 Konstytucyjne swobody w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej precyzuje art. 6 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z postanowieniami art. 6 ust. 1 ww. Ustawy podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Postanowienia art. 33 ust. 2 pkt 6 Prawa budowlanego w obecnym brzmieniu nakładają na konsumentów dodatkowe ograniczenia i wymogi, które mogą tworzyć nierówne warunki prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu urządzeniami dostarczającymi ciepła, w tym kotłami kondensacyjnymi. ART. 6 USTAWY O SWOBODZIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Zróżnicowanie warunków prowadzenia działalności gospodarczej w omówionym zakresie może być jedynie wynikiem ochrony uzasadnionego interesu publicznego, w tym dążeniem do poprawy efektywności energetycznej Państwa.

17 Konstytucyjne swobody w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej precyzuje art. 8 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. W świetle postanowień art. 8 ust. 1 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej organy administracji publicznej wspierają rozwój przedsiębiorczości, tworząc korzystne warunki do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności wspierają mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców. Nie są dopuszczalne dyskryminujące działania wymierzone w małych i średnich przedsiębiorców ani preferowanie dużych sieciowych dostawców ciepła; takie postępowanie prowadziłoby do naruszenia postanowień art. 20 Konstytucji RP oraz art. art. 8 ust. 1 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. ART. 8 USTAWY O SWOBODZIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

18 Zgodnie z postanowieniami art. 46 ust. 1 Ustawy o Trybunale Konstytucyjnym skarga konstytucyjna może być wniesiona - przez każdego, kto był stroną w postępowaniu, w którym wyczerpano drogę prawną - w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. W sprawie zgodności przepisów ustaw z Konstytucją lub ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi do Trybunału Konstytucyjnego może wystąpić również: Prezydent Rzeczypospolitej, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes Rady Ministrów, 50 posłów, 30 senatorów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokurator Generalny, Prezes Najwyższej Izby Kontroli oraz Rzecznik Praw Obywatelskich. SKARGA KONSTYTUCYJNA - WZMIANKA Skargę wnieść mogłaby osoba, której organ administracji budowlanej odmówiłby zainstalowania kotła kondensacyjnego jako źródła ciepła w realizowanej inwestycji w związku z postanowieniami art. 33 ust. 2 pkt 6 Prawa budowlanego, a organ odwoławczy oraz właściwe sądy administracyjne wszystkich instancji decyzję taką utrzymałyby w mocy.

19 Skarga powinna zawierać: dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji RP i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją, wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone uzasadnienie skargi, z podaniem dokładnego opisu stanu faktycznego. Do skargi należy załączyć wyrok, decyzję lub inne rozstrzygnięcie, z podaniem daty jej doręczenia, wydane na podstawie zakwestionowanego aktu normatywnego. Skargę sporządza adwokat lub radca prawny. SKARGA KONSTYTUCYJNA – WZMIANKA Konsekwencją ewentualnego uwzględnienia skargi przez Trybunał jest utrata przez dany przepis mocy obowiązującej. Konsekwencją ewentualnego uwzględnienia skargi przez Trybunał jest utrata przez dany przepis mocy obowiązującej.

D ZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 20 K ANCELARIA R ADCÓW P RAWNYCH S TOPCZYK & M IKULSKI S PÓŁKA K OMANDYTOWA W ARSZAWA, UL. S OBIESKIEGO 104/44 T EL : (54), (89); F AX : WWW. SM - LAW. EU WWW. SM - LAW. EU SM - LAW. EU SM - LAW. EU