Wykorzystanie cech podejścia LEADER do rozwoju przedsiębiorczości w Polsce dr Ryszard Kamiński Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich LGD Partnerstwo dla Krajny i Pałuk Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN Warszawa

Oddolne podejście Innowacyjność Podejście terytorialne Partnerstwo Zintegrowane podejście Lokalne finansowanie i zarządzanie Współpraca, tworzenie sieci

Przedsiębiorcze społeczności: przedsiębiorstwa społeczne i tworzenie przedsiębiorstw Większość usług wsparcia nie jest dostosowana do potrzeb młodych przedsiębiorców lub kobiet. Istnieje ogromny potencjał dla rozpoczynających działalność przedsiębiorstw zakładanych przez kobiety, osoby niepełnosprawne, młodzież, osoby starsze, byłych przestępców i inne grupy, które są niedostatecznie reprezentowane wśród przedsiębiorców. Jako przykład można podać, że w większości państw członkowskich UE kobiet rozpoczynających działalność jest o połowę mniej niż mężczyzn. Podejścia oparte na RLKS mogą wspierać przedsiębiorcze społeczności na poziomie lokalnym, aby zagospodarować ten potencjał poprzez zapewnienie włączających modeli wsparcia biznesu, które są lepiej powiązane i zintegrowane (Wytyczne dla podmiotów lokalnych dotyczące rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność 2014)

Wnioski z raportu ETO zbytnie ograniczenie autonomii LGD w ustalaniu celów strategii i w wyborze projektów  W wielu przypadkach rodzaje działań w strategii, kategorie beneficjentów i kosztów kwalifikowalnych zostały ustalone „odgórnie” przez Instytucje Zarządzające; dodatkowo w niektórych krajach LGD mogą wspierać jedynie projekty mieszczące się w ramach standardowych działań przewidzianych w krajowych Programach Operacyjnych, albo wręcz tylko działań Osi 3.

Europejski Trybunał Obrachunkowy podkreśla: Kreatorem wartości dodanej podejścia Leader są Lokalne Grupy Działania. Rolą Instytucji Zarządzających jest jedynie: doradzanie i wspieranie LGD, zapewnienie, aby przepisy prawa i systemy zarządzania gwarantowały minimalne standardy, stwarzanie odpowiednich zachęt dla LGD do tworzenia wartości dodanej, oraz usuwanie przeszkód i czynników zniechęcających.

Brak zachęt dla LGD do podejmowania projektów o charakterze innowacyjnym Lokalne Grupy Działania stają się po prostu dodatkowym szczeblem administracyjnym, a ich funkcje są często powielane przez administrację na poziomie regionalnym i krajowym Trybunał krytycznie ocenia m.in. sytuacje, w których ze środków Leadera finansowane były działania, stanowiące normalną działalność lokalnych władz (np. ogrodzenie placu zabaw czy modernizacja kanalizacji i nawierzchni)

Przyszłość podejścia LEADER Wzmocnienie znaczenia lokalnej strategii rozwoju jako głównego narzędzia osiągania celów rozwoju obszaru Zapewnienie wdrażania wszystkich cech podejścia LEADER Więcej „wolności” dla LGD w wyborze projektów które najlepiej przyczyniają się do osiągania celów LSR (More freedom for LAGs to chose those projects which best fit their strategies) Jasny podział zadań między LGD a instytucjami wdrażającymi Więcej uwagi dla animacji i budowaniu oddolnego potencjału (również na poziomie przygotowania LSR) Wzmocnienie zaangażowania sektora prywatnego (biznesu)

PROW 2014-2020 Działanie LEADER realizuje cel szczegółowy 6B „wspieranie lokalnego rozwoju na obszarach wiejskich” w ramach priorytetu 6 „wspieranie włączenia społecznego, ograniczenia ubóstwa i rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich” poprzez wdrażanie lokalnych strategii rozwoju (LSR)

PROW 2014-2020 Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu będzie realizowane m.in. poprzez obowiązkowe wskazanie w LSR grup defaworyzowanych, które uzyskają wsparcie w ramach LSR wraz z opisem stosowanego podejścia. Mając na uwadze konieczność ukierunkowania LSR na tworzenie miejsc pracy określanie grup defaworyzowanych powinno odbywać się w kontekście dostępu do rynku pracy.

PROW -2014-2020 W ramach LEADER realizowane będą operacje w zakresie szeroko pojętej przedsiębiorczości oraz wspierane będą działania mające na celu wyposażenie w niezbędną wiedzę lub umiejętności oraz kwalifikacje m.in. osób planujących rozpoczęcie działalności dodatkowej do działalności rolniczej oraz osób odchodzących z rolnictwa. Celem będzie aktywizowanie bezrobotnych, grup defaworyzowanych, współpraca LGD z przedsiębiorcami w celu identyfikowania potencjalnych możliwości zatrudnienia dla osób z obszaru LSR, sieciowanie podmiotów zaangażowanych w pracę z grupami defaworyzowanymi i bezrobotnymi w tym m.in. ośrodków opieki społecznej, powiatowe urzędy pracy i innych

Inspiracja, czy ograniczenie? 50% budżetu LSR przeznaczonego na realizację poddziałania „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność” przeznaczone będzie na przedsięwzięcia związane z tworzeniem lub utrzymaniem miejsc pracy.

Przedsiębiorczość i miejsca pracy młodych Grafika dotycząca inicjatywy „Go For Its” w ramach „My Generation at Work” (Wytyczne dla podmiotów lokalnych dotyczące rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność 2014)

Typowy fragment LSR 2014-20 o przedsiębiorczości Cel ogólny: Rozwój przedsiębiorczości i wzrost zatrudnienia oraz kwalifikacji na obszarze LGD Cel szczegółowy: Poprawa warunków na rynku pracy na terenie LGD Przedsięwzięcie: Tworzenie nowych przedsiębiorstw /Rozwój istniejących przedsiębiorstw Produkty: 3 operacje polegające na tworzeniu przedsiębiorstw w zakresie działalności gospodarczej opartej na produktach rolnych 15 operacji ukierunkowanych na innowacje 3 operacji realizujących minimum 1 zadanie w zakresie OZE Rezultaty: X miejsc pracy

CORK 2.0 DECLARATION 2016 „A Better Life in Rural Areas” Cork, Ireland from 5th to 6th September 2016 „…economic growth and sustainability are not mutually exclusive and can be fostered by innovation to which rural entrepreneurs, farmers, and foresters must have access and which may concern technologies, practices, processes, social and organisational matters, and be research driven or based on interactive bottom-up approaches”

Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju (POR - wrzesień 2016) Włączenie małych miast, obszarów wiejskich i rodzinnych gospodarstw rolnych w procesy rozwojowe Zróżnicowana, dochodowa gospodarka wiejska, przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniom oraz skuteczne zarzadzanie środowiskiem przyrodniczym i dziedzictwem kulturowym: Rozwój lokalnych rynków, w tym rolno-spożywczych Przedsiębiorczość i mobilność zawodowa na obszarach wiejskich z wykorzystaniem potencjałów lokalnych i subregionalnych gospodarek