Analiza zjawiska zlecania napisania prac dyplomowych przy wykorzystaniu badań jakościowych Monika Łozińska Uniwersytet Szczeciński W Nowym Leksykonie PWN plagiat to: „przywłaszczenie cudzego utworu, pracy naukowej, dzieła artystycznego (…), to także zapożyczenie z cudzych dzieł, podane jako własne i opublikowane pod własnym nazwiskiem” Przesłanki do uznania utworu za plagiat (muszą wystąpić łącznie): doszło do skopiowania (przejęcia) utworu lub jego fragmentu z utworu cudzego autorstwa (już 5 słów obok siebie może zostać uznane za plagiat!) i plagiator przypisuje sobie autorstwo utworu. Specyficzną formą nieuczciwości studenckiej jest zlecenie napisania pracy dyplomowej osobie trzecie tzw. ghostwriterowi. W polskim prawie nie ma możliwości przeniesienia praw autorskich na inną osobę, nawet za zgodą autora. Każda praca napisana przez inną osobę niż ta, która jej broni, jest uznawana za plagiat. Plagiat to: przywłaszczeniem sobie cudzych pomysłów, idei, metod, wyników badań lub określeń bez prawidłowego przedstawienia źródła SKALA PLAGIARYZMU NA POLSKICH UCZELNIACH Badania Norberta Miramonowicza: 41% studentów zna przypadki plagiatu, 16% zna przypadki wykrytego plagiatu, 77% studentów uznaje, że w pierwszej wersji pracy dyplomowej dopuściło się plagiatu - Studenci plagiatują, bo 65% nie mają czasu na prawidłowe wykonanie zadania, 15% wykazuje niechęć do wykonania zadania, 15% nie potrafiło zrobić tego samodzielnie 25% studentów nie wie, że popełnia plagiat! Badania B. Bielskiej i M. Hoffman (2013): - 30% chociaż raz splagiatowało pracę zaliczeniową, 15% robi to regularnie, tylko 54% studentów zawsze podaje źródło internetowe, 31% studentów uważa, że plagiat jest powszechny, jedynie 25% kategorycznie temu zaprzecza Badania M. Jędrzejko: Szacuje się, że 16% studentów publicznych uczelni i 37% niepublicznych kupiło pracę dyplomową Badania CBOS: nawet co czwarta praca dyplomowa może być plagiatem i była pisana przez tzw. ghostwritera Z Raportu NIK (2013) - Badanie ankietowe wśród studentów: 93% studnetów zostało poinformowanych o zasadach cytowania w opracowaniach, 87% o zasadach poszanowania własności intelektualnej, 84% o procedurach antyplagiatowych , 83% o konsekwencjach plagiatu, 95% o wymogach formalnych dotyczących prac zaliczeniowych, dyplomowych, zasadach cytowania, - na uczelniach jest obowiązek prowadzenia zajęć z ochrony własności intelektualnej, ale 39% studentów uważa je za średnioprzydante, a 18% uznaje je za zupełnie nieprzydatne, - 28% studentów zna przypadek pracy plagiatowej, która nie została dopuszczona, - 12% studentów zna sytuacje, kiedy zlecona praca została obroniona. Przyjęta strategia badania jakościowego Całość badania oparta jest na podejściu z punktu widzenia samych badanych, podejściu fenomenologicznym. Przyjęta perspektywa teoretyczna badań to koncepcja reprezentacji społecznych, czyli opis przyjętych przez badane grupy pewnych wartości, idei oraz praktyk, dzięki którym postrzegają one ład społeczny oraz samych siebie. Przyjęty w tej formie projekt badawczy ma przede wszystkim pozwolić na dostrzeżenie indywidualnych perspektyw każdego badanego, kierujących nim motywów i niedostrzeganych lub bagatelizowanych możliwych skutków naukowych oraz prawnych. Dlatego też, badanie zostanie przeprowadzone na podstawie wywiadu, podczas którego osoba badana spotka się z badaczem na indywidualnej sesji. Pytania nie będą ściśle opracowane, wywiad będzie miał charakter otwarty, pogłębiony. Uczestnikami badania będą studenci, którzy zlecili napisanie co najmniej jednej pracy naukowej (licencjackiej, magisterskiej, podyplomowej). Badanie jakościowe odbywa się na niewielkich grupach badanych oraz nie zawiera technik statystycznych. Badania jakościowe, w odróżnieniu od ilościowych, mają dostarczyć nie wiedzy o tym, ilu studentów zleca napisanie pracy, ale dlaczego to robią, co ich do tego popycha. Dzięki temu, mam nadzieję, stworzyć adekwatne i skuteczne działania zapobiegawcze i przeciwdziałające plagiatom. W mojej opinii jedynie spojrzenie „od wewnątrz” na badany problem pozwoli na stworzenie skutecznych form przeciwdziałania. Dlaczego badania jakościowe? Jak dotąd badania na temat przyczyn zlecania napisanie pracy dyplomowej innej osobie przyjmowały strategię ilościową. Badano to, jako swego rodzaju patologię, analizując skalę, konsekwencje, z góry zakładając pewne hipotezy. Jako pedagog chciałabym przyjąć inną perspektywę. Analizowany problem nie jest takim, na który można odpowiedzieć w sposób zerojedynkowy i wskazać konkretną hierarchię determinantów (co potwierdzają badania). Każda decyzja studenta zlecającego napisanie takiej pracy może obejmować różne czynniki. Dlatego istotne jest przyjęcie, takiej perspektywy metodologicznej, która pozwoli na spojrzenie na badane zjawisko niejako „od wewnątrz”. Dlatego badania jakościowe będą najbardziej adekwatne, gdyż jest to sposób na diagnozowanie i analizowanie zjawiska w jego kontekście historyczno-społecznym i podmiotowym. Najistotniejsze pytania badawcze, które sobie (i badanym) stawiam to: - W jakim zakresie zlecanie napisania pracy naukowej jest strategią radzenia sobie w sytuacji konieczności napisania pracy dyplomowej u studentów? - Jaka sytuacja życiowa studentów sprzyja zlecaniu napisania pracy dyplomowej? - Jaka jest rola środowiska akademickiego w procesie zlecania napisania pracy dyplomowej? - W jaki sposób osoby zlecające napisanie pracy radzą sobie ze świadomością możliwych konsekwencji naukowych i prawnych? Bielska B., Hoffman M., Jak wykiwać system – studencka zaradność czy oszustwo? Raport z badania na temat ściągania i plagiatowania, Toruń, październik 2013 Flick U., Projektowanie badania jakościowego, PWN, Warszawa 2010 Kodeks karny, Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r., Dz. U. 1997 nr 88 poz. 553 z późniejszymi zmianami, stan prawny na dzień 24.07.2016r Kup sobie "magisterkę„, http://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/kup-sobie-magisterke/8e9rk, dostęp w dn. 04.08.2016r Kvale S., Prowadzenie wywiadów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010 Milerski B., Śliwerski B.,(red.), Leksykon Pedagogiki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000 Miramonowicz N., Plagiatorstwo - propozycja diagnozy i terapii na podstawie wyników badania ankietowego wśród studentów, http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/42/id/879, dostęp w dn. 03.08.2016r Raport NIK, Ochrona praw autorskich w pracach dyplomowych w szkołach wyższych, Warszawa 2013 Szulc A., Twórcy magistrów, czyli jak powstają prace dyplomowe na zamówienie, http://polska.newsweek.pl/praca-magisterska-cena-pisanie-prac-na-zamowienie-newsweek-pl,artykuly,343997,1.html, dostęp w dn. 04.08.2016r.