Wczesne dzieciństwo jako fundament rozwoju w dalszych latach życia Dr hab. Barbara Weigl Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej Akademia Pedagogiki Specjalnej

Jak żyć – spytał mnie w liście ktoś, kogo ja zamierzałam spytać o to samo. Znowu i tak jak zawsze, co widać powyżej, nie ma pytań pilniejszych od pytań naiwnych. Wisława Szymborska, fragment wiersza „Schyłek wieku”

„Rewolucja kopernikańska”. Pomiędzy okresem poniemowlęcym, a pójściem dziecka do szkoły Warunkiem późniejszego sukcesu (a zarazem celem kolejnych osiągnięć) staje się względna gotowość do opuszczenia domu rodzinnego i gotowość do radzenia sobie z typowymi sytuacjami szkolnymi Nim dziecko pójdzie do szkoły – musi wiele osiągnąć!

Wybrane zadania rozwojowe wczesnego dzieciństwa opanowanie języka do opisu najbliższej społecznej i fizycznej rzeczywistości myślenie słowne; określanie świata jako: ja, ty, moje, mnie początki kształtowania się pojęć uczenie się podstawowego różnicowania dobra i zła początki sądzenia i decydowania początki samokontroli, zdolność mówienia „tak” i „nie” pojawienie się wstydu fantazjowanie i zabawa; odróżnianie fikcji od rzeczywistości

Wybrane zadania rozwojowe wczesnego dzieciństwa kształtowanie się orientacji na cele, etos działania uogólniona ciekawość, eksperymentowanie z przedmiotami i innymi ludźmi początki „walki” o samodzielność kształtowanie się fundamentalnych sprawności motorycznych i intelektualnych uwikłanych w pisanie, czytanie, liczenie uczenie się różnic związanych z płcią zabawa grupowa uczenie się reguł uczenie się „bycia z rówieśnikami” bez dorosłych

Nie wszystkim dzieciom, nie w każdych warunkach równie łatwo pokonać tę drogę!

Najważniejsze psychiczne potrzeby małych dzieci: Poczucie bezpieczeństwa – rozumianego jako bezpieczeństwo fizyczne i społeczne, poczucie bycia akceptowanym, kochanym Poczucie własnej wartości – aprobaty dla siebie samego i własnych działań zarówno w rodzinie, jak i grupie rówieśniczej Poczucie, że życie ma sens – że warto jest żyć, że doświadczenia dzieci i ludzi dorosłych są ciekawe, ważne i prawdziwe, a nie banalne, niepoważne i sztuczne

Najważniejsze psychiczne potrzeby małych dzieci: Pomoc w zrozumieniu doświadczeń – dzieci potrzebują mądrych dorosłych, którzy pomogą im zrozumieć ich własny świat i przybliżą przeżycia innych ludzi Potrzeba autorytetu – jasnych i zrozumiałych granic – dzieci potrzebują w swoim otoczeniu takich dorosłych, którzy potrafią wytyczyć jasne granice, a jednocześnie dać dziecku zrozumienie, bliskość i akceptację nawet jeśli postępuje ono niezgodnie z regułami. (wg. Anna Brzezińska, materiały FRD)

Każdemu dziecku trzeba, w wielu momentach, dać wsparcie i informacje; Niekiedy trzeba zorganizować bądź przeorganizować środowisko dziecka; Czasem należy nauczyć rodziców dziecka tego, czego nie potrafią.

Wielki spór klasyków o rolę dorosłego w nauczaniu i rozwoju dziecka Lew S. Wygotski: …nauczanie może zmieniać bieg rozwoju, bo może modyfikować proces dojrzewania. Dzieje się tak wtedy, gdy nauczanie nie jest zorientowane na zakończony już u dziecka cykl rozwojowy, ale ma orientację w przód, czyli na następny cykl w rozwoju

Wielki spór klasyków o rolę dorosłego w nauczaniu i rozwoju dziecka Jean Piaget: …za każdym razem, gdy uczycie dziecko czegoś, uniemożliwiacie mu odkrycie tego od nowa…

Wielki spór klasyków o rolę dorosłego w nauczaniu i rozwoju dziecka Erik H. Erikson: …jestem tym co wyraża moja wolna wola… … jestem tym kogo umiem sobie wyobrazić jako siebie…

Dorośli w życiu dziecka W czasie wczesnego dzieciństwa dziecko powinno nauczyć się zwracać o pomoc do dorosłych Dorośli dostarczają wiedzy i doświadczeń które pomogą dziecku zrozumieć i uporządkować świat Dziecko powinno umieć uczyć się pod kierunkiem starszych

Dorośli w życiu dziecka Mądry dorosły ma szansę być przewodnikiem małego dziecka po skomplikowanym i niedostępnym świecie społecznym Jednocześnie, dziecko powinno umieć modyfikować nabyte w domu wzory działania i dopasowywać je do nowego środowiska

Dlaczego jednak przedszkole? W edukacji nie ma wyborów obojętnych! Albo świadomie proponuje się jakieś działania, albo zaniedbuje okazje edukacyjne…

Jakie przedszkole? podążające za dzieckiem; podążające za domem wspierające dziecko; wspierające dom rozwijające dziecko; rozwijające rodziców

Po co przedszkole? W życiu istnieje ciągłość W życiu chodzi o coś ważnego Świat da się zrozumieć i można przewidzieć, co będzie dalej Istnieją ramy i struktury życiowe, w których mogę się odnaleźć Mam mocne poczucie przynależności do swojego otoczenia Aleksander Perski „Poradnik na czas przełomu. O stresie, wypaleniu oraz drogach powrotu do życia w równowadze”, 2004