Kręgowce aktywnie latające  Ptaki  Kręgowce aktywnie latające 

środowisko ŻYCIA PTAKÓW  Ptaki żyją na wszystkich kontynentach i zamieszkują prawie wszystkie typy środowisk . Spotyka się je praktycznie wszędzie , nawet w miejscach niedostępnych dla innych zwierząt , np. w górach na wysokości ok. 7 tys. Metrów nad poziomem morza . O ich szerokim rozprzestrzenianiu zadecydowały głównie dwie cechy : umiejętność latania oraz stałocieplność , czyli zdolność do utrzymywania stałej temperatury siała, niezależnie od temperatury otoczenia .

Najbardziej charakterystyczna cecha większości ptaków – zdolność lotu – ma wpływ na ich wielkość , budowę i podstawowe funkcje życiowe

Budowa zewnętrzna ptaków Ciało ptaków ma opływowy kształt co zmniejsza opory powietrza podczas lotu . Jest również lekkie dzięki pneumatycznym kościom ( wypełnionym powietrzem ) . Składa się z głowy , szyi , tułowia , ogona oraz kończyn. Kończyny przednie są przekształcone w skrzydła . Kończyny tylnie służą głównie do poruszania się po lądzie , a u ptaków związanych z wodą – również do pływania , nurkowania lub brodzenia . Mała owalna głowa jest połączona z kręgosłupem w sposób , który zapewnia dużą ruchliwość .

Charakterystyczną cechą je budowy jest rogowaty dziób , służący przede wszystkim do pobierania pokarmu .Ptaki nie mają zębów .Ciało ptaków pokrywa cienka , sucha skóra pozbawiona gruczołów z wyjątkiem gruczołu kuprowego , znajdującego się u nasady ogona . Gruczoł kuprowy występuję prawie u wszystkich ptaków , szczególnie dobrze jest on rozwinięty u stale lub okresowo związanych z wodą . Jego wydzielina służy do natłuszczania piór co chroni je przed nasiąkaniem wodą .

Pióra są rogowymi wytworami naskórka charakterystycznymi wyłącznie dla ptaków . Umożliwiają latanie oraz zabezpieczają ciało ptaków przed utratą ciepła . Pióra są wymieniane okresowo w procesie nazywanym pierzeniem . U większości ptaków wymiana piór przebiega stopniowo , co umożliwia zachowanie zdolności lotu . Do rogowych wytworów naskórka zalicza się także :dziób , pazury oraz łuski pokrywające kończyny tylne .

Budowa zewnętrzna sójki

Dziób– służy głównie do zdobywania pokarmu , ale także do budowy gniazd , pielęgnacji piór u niektórych gatunków również do walki . Głowa – mała i owalna , głowa jest bardzo lekka i delikatna . Oczy –duże , zaopatrzone w ruchome powieki . Oczyszczają powierzchnią gałek ocznych , stale je nawilżają . Szyja – ruchliwa szyja znacznie zwiększa zasięg działania dzioba , umożliwiają m.in. Pielęgnacje upierzenia . Skrzydła – kończyny przednie przekształcone w skrzydła , umożliwiają latanie .

Pazury- kończyny tylne mają z reguły cztery palce zaopatrzone w pazury Pazury- kończyny tylne mają z reguły cztery palce zaopatrzone w pazury . U większości ptaków tzry palce są skierowane do przodu a jeden do tyłu . Palce na ogół pokrywają łuski . Kończyny tylne –służą do poruszania się w różnych typach środowisk lądowych lub wodnych .

PTAKI GRZEBIENOWE Ptaki Grzebieniowe stanowią 99% obecnie żyjących gatunków ptaków. Większość z nich doskonale lata. Wyjątkiem są Pingwiny , które świetnie pływają i nurkują , wykorzystując do tego przekształcone skrzydła. Ze środowiskiem wodnym są również związane liczna ptaki posiadające zdolności lotu, m.in. Żyjące w Polsce kormorany, perkozy, łabędzie , gęsi, kaczki. Wiele gatunków latających prowadzi typowy lądowy tryb życia.

Należą do nich m.in. ptaki leśne (sójka) polne (skowronek ) ptaki żyjące w wysokich górach (świergotek górski )

PTAKI BEZGRZEBIENIOWE Ptaki bezgrzebieniowe nie mają grzebienia na mostku a ich skrzydła są zredukowane . Nie latają za to szybko poruszają się na lądzie , biegają na dwóch silnie umięśnionych kończynach tylnych. Do ptaków bezgrzebieniowych należą m.in. Zamieszkujące Afrykę strusie , australijskie emu i żyjące w Nowej Zelandii kiwi. W Polsce ptaki bezgrzebieniowe nie występują .

Przykłady ptaków grzebieniowych i bezbrzebieniowych Łabędź Niemy Kiwi

RODZAJE PIÓR  Pióra konturowe to pióra : pokrywowe , sterówki ogona i lotki skrzydeł .Lotki sterówki tworzą powierzchne lotne a sterówki dodatkowo uczestniczą w kierowaniu lotem . Pióra puchowe mają krótką miękką stosinę i wiotką chorągiewkę .Tworzą warstwę zabezpieczającą przed utratą ciepła ..

Pióro konturowe

Pióro puchowe

Różne kształty dziobów Kształt dzioba jest uzależniony od rodzaju i sposobu pobierania pokarmu . Dzioby ptaków drapieżnych (np. orłów ) są stosunkowi krótkie i zakrzywione do dołu i mają ostre krawędzie. Ptaki odżywiające się nektarem (np. kolibry ) mają dziób długi i wąski , a ptaki ziarnojady (np. wróbel )- krótki stożkowaty. U ptaków odcedzających pokarm z wody (np. łabędzi ) dziób jest szeroki i płaski o brzegach za opatrzonych w rogowe listewki .

Rodzaje dziobów ORZEŁ KOLIBER

WRÓBEL ŁABĘDŹ

Przystosowanie ptaków do życia w różnych środowiskach  Ptaki drapieżne- mają hakowaty dziób i silne, ostre szpony pozwalające na schwytanie i rozszarpanie ofiary. Potrafią szybować wysoko na niebie, mają duże i szerokie skrzydła lub wąskie, wygięte do tyłu jeżeli chwytają ofiarę w locie- rząd drapieżne. Sowy polują nocą. Mają duże, okrągłe oczy przystosowany do widzenia w ciemności i świetny słuch. W dzień ukrywają się. Ich ubarwienie jest ciemne, "maskujące", zlewa się z otoczeniem .

Ptaki wodne- potrafią nurkować Ptaki wodne- potrafią nurkować. Należą do nich kaczki, gęsi, perkozy, łabędzie. Miedzy palcami w kończynie tylnej mają rozpiętą błonę pławną, która pomaga w pływaniu, duża ilość tkanki tłuszczowej chroni je przed utratą ciepła. Gruczoł kuprowy produkuje bardzo dużo wydzieliny, którą rozprowadzają po całym ciele. Jest to izolacja przed zamakaniem piór.

Ptaki brodzące- zamieszkują tereny podmokłe, porośnięte wysokimi trawami. Mają długie szyje i nogi, dzięki czemu mogą swobodnie brodzić po mokradłach. Palce u nóg są długie i cienkie.

Żyjące na morzu- jedynymi ptakami, które dobrze opanowały to środowisko życia są rurkonose. Na lądzie pojawiają się tylko na okres lęgowy. Przez resztę czasu spotkać je można na morzach i oceanach. Do tej rodziny należą albatrosy, nawałniki, nurce i petrele. Przez rurkowate nozdrza zewnętrze, dzięki gr. Nosowym, wydalają sól. Polują wykorzystując hakowaty dziób do połowu głównie ryb.

PRZEGLĄD PTAKÓW POLSKICH  Dzięcioły- wydziobują pokarm( korniki) spod kory, uderzając dziobem o pień drzewa, dlatego muszą mieć bardzo mocną czaszkę. Na kończyna tylnych są cztery palce. Dwa z nich ustawione są do przodu, a drugie dwa przeciwstawnie do nich. Dzięki temu łatwo mogą zaczepiać się o korę.

GAWRON Gawron to ptak średniej wielkości, z sylwetki zbliżony do wrony, lecz nieco smuklejszy Gawron jest ptakiem bardzo towarzyskim, który przebywa w wielkich wrzaskliwych gromadach. O zmierzchu ze wszystkich stron ciągnie ogromnymi stadami w kierunku miejskich parków. Tam nocuje w koronach drzew ku rozpaczy okolicznych mieszkańców.

GOŁĄB Gołębie- odziedziczyły po swoich przodkach bardzo ważną cechę. Potrafią odszukiwać właściwą drogę. Przystosowanie to wykorzystano do hodowli gołębi pocztowych.

Jaskółka Występowanie: Zamieszkuje cały świat poza najwyższymi szerokościami geograficznymi. Odżywiają się owadami które łapią w locie .Gniazda na skałach lub budynkach .

KRUK gatunek dużego osiadłego ptaka Wymiary średnie; długość ciała ok. 65–67 cm rozpiętość skrzydeł ok. 120–150 cm rodziny krukowatych.

SIKORKA Sikorka jest niewielkim ptakiem o barwnym upierzeniu. Ma małą głowę, ciemne oczy, ostry dzióbek i białe policzki w ciemnych obwódkach.

Sójka Sójka zamieszkuje całą Europę, północną Afrykę i Azję z wyjątkiem południowych rejonów. W Polsce występuje wyłącznie w górach i jest średnio licznym gatunkiem lęgowym.

KUKUŁKA Kukułkę można spotkać w całej Polsce . Jej długość ciała dochodzi do 35 cm, waga do 120 g. Żywi się owadami, a jej przysmakiem są duże gąsienice motyli.

SROKA W locie łatwa do poznania po długim ogonie i krótkich skrzydłach. Ubarwienie także jest dla osobników obu płci jednakowe: całe ciało czarne , brzuch i karkówki białe, grzbiet i szyja mają niebieski połysk, a długi ogon ma połysk zielony, dziób i nogi czarne.

SZPAK Potrafią naśladować odgłosy innych ptaków. Długość ciała ok. 21 cm Rozpiętość skrzydeł 38 cm Masa ciała ok. 80 g.

WRÓBEL Wróbel jest małym brązowym ptaszkiem, z szarym brzuszkiem.

UKŁAD ODDECHOWY PTAKÓW Ptaki mają jeden z najbardziej skomplikowanych układów oddechowych ze wszystkich zwierząt . Podczas wdechu 75% świeżego powietrza omija płuca i kieruje się bezpośrednio do tylnych worków powietrznych, które ciągną się od płuc i łączą z przestrzeniami powietrznymi w kościach. Pozostałe 25% powietrza płynie bezpośrednio do płuc. Podczas wydechu zużyte powietrze wydostaje się z płuc, a powietrze zachowane w tylnych workach powietrznych jest jednocześnie przenoszone do płuc. Dzięki temu świeże powietrze przepływa przez płuca ptaka zarówno podczas wdechu, jak i wydechu[38]. Ptaki wydają dźwięki za pomocą krtani tylnej – mięśniowej komory z kilkoma błonami bębenkowymi, która znajduje się na dolnym końcu tchawicy, czyli tam, gdzie rozdziela się ona na oskrzela.

UKŁAD ODDECHOWY 

Wzrok Zmysł wzroku jest u większości gatunków ptaków zwykle dobrze rozwinięty i dominuje wśród innych narządów zmysłów. Poruszanie się w powietrzu, pośród koron drzew lub obserwowanie ziemi z dużej wysokości wymogło na ewolucji stopniowe jego ulepszenie. Stąd to w tej gromadzie współczesnych kręgowców znajdują się gatunki o najlepiej wykształconym wzroku.

SŁUCH  Uszy ptaków nie posiadają małżowin usznych, ale są pokryte piórami, chociaż u niektórych ptaków, np. u puszczykowatych pióra te tworzą kępki przypominające małżowiny uszne. W uchu wewnętrznym znajduje się ślimak, ale nie jest on skręcony spiralnie jak u ssaków. Położenie otworów usznych u niektórych sów jest po obu stronach głowy asymetryczne – jeden jest wyżej, drugi niżej.

Ptaki egzotyczne  Lasy tropikalne zamieszkuje mnóstwo egzotycznych ptaków , które zdobią je swoim wspaniałymi barwami . Niektóre można zobaczyć w zoo lub w ogrodach botanicznych, bardzo odległych od ich środowiska naturalnego . Tak jest w przypadku ar , papużek falistych. Pewna liczba spośród nich , przypadkowo wprowadzona do innych krajów , potrafi się w nich zaaklimatyzować . Wszystkie ptaki dzięki swojej urodzie , barwom i śpiewowi pasjonują ornitologów . U wielu z nich przede wszystkim zauważamy wspaniałe żywe kolory .

ARA ŻÓŁTOSKRZYDŁA Zamieszkuje wilgotne lasy Ameryki Południowej i mierzy 85 cm. długości co czyni ją jedną z największych papug . Bardzo dobrze lata i najlepiej ze wszystkich ar opanowała sztukę naśladowania ludzkiej mowy . 

KOLIBER KAKADU ŻÓŁTOCZUBA

ROZELLA BIAŁOLICA 

TUKAN Można go spotkać w amazońskich lasach Ameryki Południowej . Mierzą one 30- 60 cm. a długość ogromnego , barwnego dzioba wynosi tyle, ile połowa długości ciała . Tukan żywi się owocami , jaszczurkami  Obecnie na świecie jest 31 gatunków Tukana .

BUDOWA JAJKA PTAKA 

KILKA PTAKÓW ZIMUJĄCYCH W POLSCE  Wróbel domowy Dzięcioł Gil Sikorka bogatka Szczygieł Kruk Gawron Zięba Bielik

KILKA PTAKÓW ODLATUJĄCYCH NA ZIMĘ DO CIEPŁYCH KRAJÓW  wilga -kukułka -słowik -jaskółka -dudek -kraska -bocian

ZNACZENIA PTAKÓW DLA CZŁOWIEKA  POZYTYWNE : Dostarcza mięsa , jaj i piór Są hodowane ze względu na atrakcyjny wygląd lub piękny śpiew (np. papugi , kanarki , pawie ) Są sprzymierzeńcami człowieka w walce ze szkodnikami upraw rolnych , sadów , lasów (np. sikorki , dzięcioły ) Dostarczają guana – nawozy wykorzystywanego w rolnictwie , bogatego w związki azotu , potasy i fosforu ( np. kormorany )

NEGATYWNE Powodują szkody gospodarcze , zjadając ziarno zbóż na polach uprawnych (np. wróble), uszkadzając owoce w sadach(np. szpaki ) , atakując ptactwo domowe (np. jastrzębie ) Mogą przenosić niebezpieczne dla człowieka robaki pasożytnicze i drobnoustroje chorobotwórcze 

KONIEC  Prezentację przygotowała : Patrycja Wiewióra  Źródło ; Internet i książki ;)