Polskie parki narodowe Od morza po góry

Góry

Niziny

Wyżyny

Pobrzeża

Pojezierza

Co to jest park narodowy? Obszar objęty szczególną ochroną, o wysokich walorach przyrodniczych, na terenie którego ograniczona jest działalność gospodarcza, zasiedlanie itp. Parki Narodowe tworzone są dla kompleksowego chronienia znajdującej się na ich terenie przyrody, czyli prawnej ochronie podlegają nie tylko określone gatunki, ale wszystkie elementy ekosystemu, ożywione i nieożywione. Działalność człowieka w parkach narodowych może być całkowicie zakazana, tzw. Ścisłą ochrona, albo dopuszcza się częściową ingerencję, szczególnie w przypadku ekosystemów antropogenicznych, czy też półnaturalnych (częściowa ochrona). „Encyklopedia biologia”

Mapa

Obszary górskie Karkonoski P.N P.N. Gór Stołowych Babiogórski P.N. Tatrzański P.N. Gorczański P.N. Pieniński P.N. Magurski P.N. Bieszczadzki P.N

Karkonoski P.N. Przyrodnicze walory Karkonoszy, a więc ich budowa geologiczna, doskonale widoczne elementy rzeźby lodowcowej, świat roślinny i zwierzęcy sprawiły, że już w 1910 roku powstało w Karkonoszach stanowisko komisarza ochrony przyrody, a w roku 1927 powołano straż górską. W 1933 roku utworzono w nich pierwsze rezerwaty przyrody obejmujące kotły polodowcowe i wiele pomników przyrody, głównie skałek. Po II wojnie światowej utrzymano część rezerwatów, później (w roku 1959) utworzono park narodowy o pow. 5562 ha.

Karkonoski P.N. Obejmuje najwyższą część Sudetów, ochronie podlega pasmo gór zrębowych z rzeźbą wysokogórską, kotły polodowcowe, ostańce granitowe, wodospady, piętrowy układ roślinności.

P.N. Gór Stołowych Park Narodowy Gór Stołowych utworzono rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 września 1993 roku przekształcając Stołowogórski Park Krajobrazowy. Zajmuje obszar ok. 63 km2 wierzchowinowej ich partii z najwyższymi wzniesieniami – SzczeliŃcem Wielkim (919 m n.p.m.) i Skalniakiem (915 m n.p.m.).

P.N. Gór Stołowych Jedyny w Polsce przykład gór płytowych, zbudowanych z piaskowców i margli, osobliwością parku są formy skalne – ostańce i labirynty skalne.

Babiogórski P.N. Park został powołany Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 października 1954 roku. Został założony na powierzchni 16,37 km2. Rezerwat ścisły obejmował 1049,88 ha, a rezerwat częściowy 624,89 ha. Na fakt utworzenia Babiogórskiego Parku Narodowego wpłynęło wiele czynników, między innymi klasycznie wykształcony układ pięter roślinnych, zespół roślinności naskalnej i jedyne w Polsce stanowiska roślin: okrzyn jeleni i rogownica alpejska.

Babiogórski P.N. Obejmuje strome stoki Babiej Góry, występują wszystkie piętra roślinne (lepiej zachowane niż w Tatrach), regiel dolny i górny są pozostałością pierwotnej puszczy karpackiej.

Tatrzański P.N. W 1868 Wysoki Sejm Galicyjski uchwalił ustawę „względem zakazu łapania, wytępiania i sprzedawania zwierząt alpejskich, właściwym Tatrom, świstaka i dzikich kóz”. Ustawa należała do pierwszych tego rodzaju norm w Europie. Do jej egzekwowania utworzono straż myśliwską w osobach dawnych kłusowników: Jędrzeja Wali i Macieja Sieczki, którzy porzucili kłusownictwo i stali się zagorzałymi strażnikami przyrody tatrzańskiej. Utworzone w 1873 Towarzystwo Tatrzańskie rozszerzyło ochronę także na niektóre rośliny: szarotkę alpejska, cisa i limbę. Z jego też inicjatywy utworzono Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich, które rozpoczęło zbiórkę pieniędzy na wykup Tatr z rąk prywatnych i utworzenie parku narodowego. Wykupiono ok. 1000 ha. Wykup prowadził też Skarb Państwa. W 1932 wykupił ponad 900 ha, a w 1933 ok. 9000 ha Fundacji Kórnickiej.

Tatrzański P.N. Najwyższe w Polsce pasmo górskie z rzeźbą alpejską, ukształtowaną przez lodowiec górski : skaliste turnie, jeziora polodowcowe, doliny U- kształtne, w Tatrach Zachodnich występują liczne formy i zjawiska krasow3e, piętrowy układ roślinności, bogata fauna – kozice, świstaki i niedźwiedzie brunatne.

Gorczański P.N. W 1927 r. właściciel tych terenów – Ludwik Wodzicki z Poręby Wielkiej utworzył na obszarze 114 ha rezerwat przyrody im. Władysława Orkana. Właściwy Gorczański Park Narodowy utworzono jednak dopiero w 1981 r. Początkowo miał powierzchnię 5908 ha, w 1988 r. został rozszerzony do 6763 ha, później zwiększono jeszcze jego powierzchnię; stan na 2002 r. wynosi 7030 ha.

Gorczański P.N. Obejmuje część Gorców, regiel dolny tworzy dobrze zachowana pierwotna puszcza karpacka ze starymi jodłami i bukami, punkty widokowe na Tatry.

Pieniński P.N. Rozporządzenie ukazało się w "Monitorze Polskim" Nr 123 (poz.156). W 1924 r. zawarto porozumienie z rządem Czechosłowacji w sprawie wspólnego utworzenia przygranicznych obszarów chronionych i uregulowania turystyki. W 1926 r., gdy wszystkie procedury były już dopięte na ostatni guzik, podejrzewano, że idea utworzenia parku zakończy się fiaskiem, znajdujący się bowiem w trudnej sytuacji finansowej Skarb Państwa odmówił wykupu od prywatnych właścicieli terenów po bardzo wygórowanych cenach, a ci nie mogąc się doczekać sfinalizowania transakcji rozpoczęli rabunkowy wyrąb lasów. W wyniku licznych głosów oburzenia rozpoczęto w końcu wykup gruntów i w sierpniu 1932 r. .na obszarze 423 ha proklamowano utworzenie w polskich Pieninach Parku Narodowego, w tym samym też roku powstał czechosłowacki Pieniński Park Narodowy.

Pieniński P.N. Niewielki, obejmuje pasmo Pienin z przełomem Dunajca, o urwistych ścianach skalnych wznoszących się na wysokość 300 m. ponad dno doliny, najbogatsze w Polsce zespoły roślinności łąkowej.

Magurski P.N. Magurski Park Narodowy utworzony został rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 listopada 1994 i miał początkowo obszar 199,62 km2. Funkcjonowanie rozpoczął 1 stycznia 1995 r. W wyniku problemów z właścicielami gruntów został zmniejszony do obecnych 194,39 km2. Otulina parku rozciąga się na dodatkowej powierzchni 226,97 km2. 89,7% parku leży na terenie woj. podkarpackiego, a 10,3% na terenie woj. małopolskiego.

Magurski P.N. Obejmuje niewiele zmieniony przez człowieka las piętra pogórzy i regla dolnego Beskidu Niskiego.Występuje ryś, żbik i niedźwiedź.

Bieszczadzki P.N. W chwili utworzenia w 1973 obejmował masyw Tarnicy, Krzemienia i Halicza, oraz podszczytowe partie Połoniny Caryńskiej o powierzchni zaledwie 59,55 km2. Obszar parku był powiększany czterokrotnie w latach 1989, 1991, 1996 oraz 1999. Jednakże pojęcie „park narodowy” znane jest w polskich Bieszczadach znacznie wcześniej niż 1973 rok. Otóż od lat 50. XX wieku połoniny znajdowały się w zarządzie dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego. Jego aktualna powierzchnia to 292,02 km2.

Bieszczadzki P.N. Osobliwością są piętra roślinne z lasami bukowo-jodłowymi w reglu dolnym , karłowatą buczyną w piętrze kosodrzewiny oraz rozległymi połoninami w piętrze hal, występują duże ssaki- wilk, ryś, żubr, niedźwiedź, jeleń i ptaki- orzeł przedni i puchacz.

Wyżyny Ojcowski P.N. Świętokrzyski P.N. Roztoczański P.N.

Ojcowski P.N. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 14 stycznia 1956 utworzono Ojcowski Park Narodowy. Był szóstym z kolei parkiem narodowym w Polsce. W 1981 ustanowiono wokół OPN strefę ochronną, tworzoną przez Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych. Po korekcie granic w 1997 powierzchnia tej strefy wynosi obecnie 6777 ha.

Ojcowski P.N. Obejmuje obszar krasowy, dolinę Prądnika i Saspówki, liczne formy krasowe :jaskinie, skałki wapienne, wywierzyska, silne zróżnicowanie mikroklimatów jest przyczyną dużego zróżnicowania flory, występuje tu około 1000 gatunków roślin, symbolem parku jest nietoperz, ze względu na dużą liczebność tych zwierząt zamieszkujących jaskinie.

Świętokrzyski P.N. W roku 1920 powstał pierwszy w Górach Świętokrzyskich rezerwat na Hełmowej Górze. Cztery lata później utworzono kolejne dwa rezerwaty na najwyższych wzniesieniach: Łysicy i Łysej Górze. Z chwilą powstania parku wszystkie istniejące wcześniej rezerwaty oraz obszar położony w Dolinie Czarnej Wody między Miejską Górą a Łysicą nazwany „Czarny Las” (26,45 ha), stały się rezerwatami ścisłymi w granicach parku.

Świętokrzyski P.N. Obejmuje pasmo Łyso Gór, chroni krajobraz niskich gór, na północnych stokach występują gołoborza większość parku jest porośnięta puszczą jodłową, z jodłą, bukiem, modrzewiem, dębami i lipą.

Roztoczański P.N. Początki ochrony przyrody na Roztoczu sięgają XVI wieku, gdy na obszarze należącym wówczas do ordynacji założonej przez kanclerza Jana Zamoyskiego, utworzono zwierzyniec.Duże walory przyrodnicze Roztocza spowodowały, że tym obszarem zainteresowali się liczni badacze. Dzięki ich staraniom od I połowy XX wieku zaczęto tworzyć rezerwaty leśne i florystyczne. Pierwszym z nich był utworzony w 1936 rezerwat przyrody Bukowa Góra. Do 1974 pod ochroną znajdowało się 1.064,38 ha. W 1974 powołano park narodowy, powstały na obszarze Lasów Państwowych, Nadleśnictw Kosobudy i Zwierzyniec, obejmujący początkowo 4.801 ha

Roztoczański P.N. Obejmuje Roztocza, jest parkiem leśnym , zbiorowiska leśne są niewiele zmienione przez człowieka

Niziny Biebrzański P.N. Narwiański P.N. Białowieski P.N. Poleski P.N. Kampinoski P.N. P.N. Ujście Warty

Biebrzański P.N. Biebrzański Park Narodowy powstał 09.09.1993 r. jako największy park narodowy w Polsce. Powierzchnia parku wynosi 59223 ha. Przepływająca przez park rzeka Biebrza - prawy dopływ Narwi, to najbardziej meandrująca z polskich rzek. Dolina Biebrzy z licznymi bagnami i torfowiskami jest ostoją dla ptaków, zwierząt.

Biebrzański P.N. Wyróżnia się największą powierzchnią, znany w Europie, obejmuje rozlewiska rzeki Biebrzy, chronione są torfowiska i olsy zachowane w stanie naturalnym, jest ostoją dla ptactwa wodnego, 170 gatunków ptaków- min.-batalion, dubelt, czapla siwa.

Narwiański P.N. Narwiański Park Narodowy, utworzony 1 lipca 1996 r. Park znajduje się w północno-wschodniej Polsce, w województwie podlaskim, na zachód od Białegostoku, pomiędzy miejscowościami Suraż i Rzędziany. Ma obszar 6 810,23 ha, przy czym początkowo, na skutek nieprecyzyjnych pomiarów, uważano, że jest to 7350 ha.

Narwiański P.N. Położony w dolinie Narwi, bogactwem parku jest rzeka płynąca wieloma korytami, naturalna roślinność bagienna , miejsce lęgowe wielu ptaków wodnych.

Białowieski P.N. Polski park narodowy położony w północno-wschodniej części Polski, w województwie podlaskim, utworzony z Nadleśnictwa Rezerwat jako Park Narodowy w Białowieży obowiązującym od 11 sierpnia 1932 r. Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych, restytuowany w obecnej formie z mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 listopada 1947 roku. Drugi po Pienińskim Parku Narodowym park narodowy w Polsce i jeden z pierwszych w Europie.

Białowieski P.N. Największy na Ziemi obszar występowania lasów liściastego i mieszanego strefy umiarkowanej zachowanego w stanie naturalnym, dominują grądy i bory. Symbolem parku jest żubr, który został odrodzony w wyniku działalności naukowców, w parku żyją łosie, bobry, rysie, wili, fauna parku obejmuje kilka tys. gatunków

Poleski P.N. Po raz pierwszy pomysł utworzenia parku narodowego na Polesiu został wysunięty w 1933 przez polskiego botanika, profesora Władysława Szafera. Postulował on utworzenie parku na terenie polskiej części Polesia. Kolejna koncepcja utworzenia takiego parku powstała w 1954 i należała do profesora Tadeusza Wilgata. Miał wtedy powierzchnię 30km2. Teraz ma 97,64 km2.

Poleski P.N. Ochronie podlegają płytkie, zarastające jeziora, bagna i torfowiska, unikatowe stanowiska roślinności bagiennej.

Kampinoski P.N. W latach trzydziestych utworzono w Puszczy Kampinoskiej pierwsze rezerwaty (Granica, Sieraków, Zamczysko) za sprawą badań Romana (badania florystyczno-fitosocjologiczne) i Jadwigi (badania geomorfologiczno-geologiczne) Kobendzów. Park został powołany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 stycznia 1959 roku. Został założony na powierzchni 407 km2. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 25 września 1997 jego powierzchnia została zmieniona na 385,4433 km2.

Kampinoski P.N. Położony w pradolinie warszawsko-berlińskiej w dolinie Wisły, w krajobrazie wyróżniają się pasy wydm oddzielony od siebie bagnami. Największe skupisko wydm śródlądowych w Polsce.

P.N. Ujście Warty Obszar obecnego Parku Narodowego „Ujście Warty”, ze względu na naturalne warunki (zabagniony, niedostępny teren), bardzo długo pozostawał prawie niezamieszkały. Dopiero od drugiej połowy XVIII w. rozpoczęły się na tym terenie, przeprowadzane na wyjątkowo szeroką skalę, prace regulacyjno-melioracyjne, które wywarły istotny wpływ na obecne walory przyrodnicze Parku. Pozostałością po tych pracach jest m.in.: obecna sieć hydrologiczna doliny dolnej Warty wraz z systemem urządzeń i struktur melioracyjnych, wśród których można znaleźć ciekawe obiekty hydrotechniki.

P.N. Ujście Warty Położony jest w pradolinie toruńsko-eberlswaldzkiej, w pobliżu ujścia Warty do Odry, siedliska łąkowe poprzedzielane siecią kanałów i starorzeczy, jeden najcenniejszych obszaró ornitologicznych w Polsce, 250 gatunków ptaków z czego 170 ma na terenie parku miejsca lęgowe.

Pobrzeża Słowiński P.N. Woliński P.N.

Słowiński P.N. Utworzony 1 stycznia 1967 roku. Ma powierzchnię 32 744 h, dla porównania w roku 1976 liczył 18 069 ha. Największy obszar wydm ruchomych w Europie.

Słowiński P.N. Park o szczególnych walorach krajobrazowych, obejmuje wędrujące wydmy i jeziora przybrzeżne, największe w Europie obszar ruchomych wydm.

Woliński P.N. Pomysłodawcą powstania Wolińskiego Parku Narodowego był zasłużony leśnik mgr inż. Mieczysław Tarchalski (w okresie II Wojny Światowej bohaterski dowódca oddziałów partyzanckich na kieleczyznie między innymi I Batalion "LAS" 74 Pułku Piechoty AK) . Mieczysław Tarchalski opracował założenia powstania parku , sporządził dokumentację oraz przygotował projekt rozporządzenia. Miał zostać pierwszym dyrektorem , jednak ze względu na sytuację polityczną, było nie do pomyślenia aby "wróg ludu" pełnił taką funkcję. Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha.

Woliński P.N. Obejmuje wyspę Wolin z wysokim klifowym wybrzeżem oraz obszar ujścia Odry, park wyróżnia się lasami bukowymi, wydmami, borami, wysokim klifem oraz występowaniem ptaków drapieżnych.

Pojezierza Drawieński P.N. P.N. Borów Tucholskich Wielkopolski P.N. Wigierski P.N.

Drawieński P.N. Pierwsze badania naukowe terenów projektowanego Parku i Puszczy Drawskiej rozpoczęły się w 1969 r. Specjaliści, którym udało się tu dotrzeć, zachwycili się pięknem terenu, głuszą i dzikimi ostępami. Zgromadzone materiały umożliwiły utworzenie w 1974 r. rezerwatu "Rzeka Drawa". Wydarzenie to stało się inspiracją i motywacją do powstania obiektu o randze parku narodowego.

Drawieński P.N. Położony na równinach sandrowych wyróżnia się : pięknym przełomem Drawy, licznymi jeziorami rynnowymi, źródłami, zróżnicowaniem lasów- bory sosnowe, olsy, łęgi, liczne torfowiska, wiele rezerwatów ścisłych.

P.N. Borów Tucholskich Utworzony w 1996 r., znajduje się na terenie województwa pomorskiego, w powiecie chojnickim, w granicach gmin Chojnice i Brusy. Siedzibą dyrekcji Parku jest miejscowość Charzykowy. położona 3 km od Chojnic.

P.N. Borów Tucholskich Ochronie podlega krajobraz młodoglacjalny- sandry, jeziora rynnowe, wytopiska, wydmy, atrakcją są spływy kajakowe na Brdzie i Wdzie oraz bogata fauna- bobry, wydry, dziki liczne gatunki ptaków- bielik, żuraw, bocian czarny.

Wielkopolski P.N. Inicjatorem powstania Wielkopolskiego Parku Narodowego jeszcze przed II wojną światową był prof.Adam Wodziczko. Wielkopolski Park Narodowy został utworzony w 1957 r., a jego granice objęły powierzchnię 9600 ha, z czego pod zarządem parku zostało ok. 5100 ha. W 1996 r. zmieniono jego granice, które obejmują obecnie powierzchnię 7584 ha.

Wielkopolski P.N. Chroni krajobraz polodowcowy- moreny, ozy, drumliny, lasy mieszane, liczne gatunki ptaków wodnych.

Wigierski P.N. Pierwsze próby objęcia ochroną przyrody rejonu Wigier datują się na początek lat 20. XX w. Już w 1921 r. Kazimierz Kulwieć opracował projekt rezerwatu obejmującego jezioro Wigry i otaczające je lasy. Aktualna powierzchnia Wigierskiego parku narodowego wynosi 149,88 km2.

Wigierski P.N. Obejmuje Pojezierze Suwalskie i fragmenty Puszczy Augustowskiej, jeziora z pływającymi wyspami, bory świerkowe, liczne gatunki ptactwa, bobry i wydry.

Dziękuję za uwagę! Michał Jabłoński kl.I