„PROBIZ INNOVATIO. ROLA ZRZESZEŃ PRZEDSIĘBIORSTW W ROZWOJU PRAKTYK PROINNOWACYJNYCH I BUDOWANIU SIECI WSPÓŁPRACY BIZNESU I NAUKI NA PRZYKŁADZIE STOWARZYSZENIA FORUM PRACODAWCÓW” Projekt „ProBiz Innovatio. Rola zrzeszeń przedsiębiorstw w rozwoju praktyk proinnowacyjnych i budowaniu sieci współpracy biznesu i nauki na przykładzie Stowarzyszenia Forum Pracodawców” jest współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa w ramach Priorytetu 2 – Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach Zintegrowanego Program Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004 – 2006 (działanie 2.6. Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy).

Badania - raport Konsultacje Konferencja 2 miesiące !!!

Metody badawcze (cz.1) : Źródła pierwotne i wtórne Badania jakościowe i ilościowe Metoda triangulacji Kwestionariusz ankiety (50 DMSP, 10O)

Metody badawcze (2): W celu zdefiniowania nasilenia koncentracji poszczególnych branż w badaniach posłużono się obliczeniem wskaźnika lokalizacji[1]. Bada on skupiska poszczególnych branż pod względem liczby zatrudnienia. WL=( EBR/ ER)/( EBK/ EK) Gdzie: WL – wskaźnik lokalizacji EBR – średnie zatrudnienie w danej branży w danym regionie ER – średnie zatrudnienie ogółem w badanym regionie EBK – średnie zatrudnienie w badanej branży w całym kraju EK – średnie zatrudnienie w kraju [1] Klosterman, Richard E., Richard K. Brail, and Earl G. Bossard. 1993. Spreadsheet Models for Urban and Regional Analysis, Florida State University, Department of Urban and Regional Planning Methods III: Forecasting

Klaster, bądź jego zalążek Tabela 1. Wskaźnik lokalizacji dla badanych branż. Klaster, bądź jego zalążek Wskaźnik lokalizacji Grono Targowe Kielce 1,48 Grono turystyczne, m.in. Klaster Słońce Regionu 0,59 Biomasa Świętokrzyska 1,07 Klaster ogrodniczo – sadowniczy, spożywczy Grono odlewnicze 1,02 Grono usług budowlanych 1,03 Klaster medyczny 0,96 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, 2006

sieci relacji międzyorganizycyjnych koncepcja zarządzania wiedzą Rysunek : Zarządzanie wiedzą w sieci relacji międzyorganizacyjnych. Model podnoszenia konkurencyjności przedsiębiorstw w sieci (MPK – PS) Wiedza i innowacje Kapitał intelektualny organizacji Kapitał organizacyjny K.L. K.spol. Struktura wewnętrzna Struktura zewnętrzna zaufanie Konkurencyjność sieci relacji międzyorganizycyjnych koncepcja zarządzania wiedzą Źródło: Opracowanie: Olesiński Z. z wykorzystaniem J. Stachowicz, Zarządzanie…, s. 172

Tabela: Analiza konkurencyjności i innowacyjności badanych klastrów Klaster, bądź jego zalążek Liczba przebadanych przedsiębiorstw, instytucji otoczenia, urzędów, itp. Wskaźniki konkurencyjności Zdolność do nawiązywania relacji Zdolność do wytwarzania nowych produktów i usług Grono turystyczno - targowe, m.in. Klaster Słońce Regionu, Grono Targowe Kielce 240 1,81 1,18 Grono usług budowlanych 234 1,15 1,04 Grono odlewnicze 47 1,06 1,02 Klaster ogrodniczo – spożywczy, sadowniczy 271 1,08 0,94 Klaster medyczny 72 0,83 0,89 Inne przedsiębiorstwa 55 0,49 0,46 RAZEM 919 Źródło: Z. Olesiński, A. Sabat, Diagnoza i szczegółowa analiza stanu i potencjału konkurencyjnego kalstrów w województwie świętokrzyskim, Gazeta Wyborcza, 28 XII 2007r, Agora S.A., Kielce 2007, s. 4-5

Źródło: Obliczenia własne na podstawie przeprowadzonych badań.

Rysunek: Udział władz samorządowych (urzędów Miast i Gmin) w procesie budowy klastrów (gron) według odpowiedzi respondentów

Schemat. Grono odlewnicze Celsa Huta Ostrowiec Przedsiębiorstwa otoczenia, dostawcy surowców (złomu żeliwnego, stali, koksu), etc. Zawstal Sp. z o. o. - Łódź B.S.K. Return sp. z o.o. Kielce Jumar Skarżysko Kamienna Kama – Vitrum Kielce Arczes – Skarżysko Kamienna Wirsom s.c. Końskie Zakład Urządzeń Odpylających Łuczyński, Końskie ProMar Końskie Makamex s.j. Ostrowiec Św. Metal Handel J.P. Golas s.c. Końskie PPUH WIR. Ryszard Chrabąszcz, Końskie COM Maleniec, Ruda Maleniecka OP Handel Sp. z o.o. Starachowice PPHU RADSTAR Sp. z o.o. Starachowice Zakład Produkcyjno – Handlowy Krzysztof Bryś Skarżysko Kam. Zakład Ślusarsko – Mechaniczny Marsziu Durlik Skarżysko Kam. Schemat 4. Grono odlewnicze Usługi dla klastra: Audax – systemy informatyczne Momag - poligrafia Rembor – materiały instalacyjne Jarkpol – kasy fiskalne Artom - przedsiębiorstwo budowlane Banki: PKO S.A., BPH, ING BŚk Schemat. Grono odlewnicze Audax – systemy informatyczne Momag - poligrafia Rembor – materiały instalacyjne Jarkpol – kasy fiskalne Artom - przedsiębiorstwo budowlane Banki: PKO S.A., BPH, ING BŚk Województwo świętokrzyskie Zakład Odlewniczo-Ślusarski Guzera Masłów Koneckie Zakłady Odlewnicze S.A. Końskie Ironel Sp. z o.o. Lefek-Miler-Banasik Zakład Odlewniczy Nieborów sp. z o.o. Odlewnia Żeliwa Stąporków Żeliwo-Metal.S.C. Sierosławice Zakład Materiałów Ogniotrwałych Jedynak Wąsosz Zakład Odlewniczo-Mechaniczno-Handlowy Wójcik Kielce Zakład Odlewniczy Laskowski Parszów Odlewnie Polskie S.A. Starachowice Kielecka Fabtyka Pomp Białogon Zakład Odlewniczy Kowalczyk Hucisko Zakład Odlewniczy Piotrowski Radoszyce AGA Odlewnia Żeliwa Antar. Zakład Odlewniczy Fansuld sp. z o.o. Odlewnia Żeliwa Rurarz Canet. Odlewnia Żeliwa Pomyków Zakład Odlewniczy E.Mucha Zakład Odlewniczy Metal-Kolor Zakład Modelarstwa Odlewniczego R.Węgierek Celsa Huta Ostrowiec Ostrowiec Chemar GRANT sp. z o.o. Ermet Bis s.c. Odlewnia Zakład Wyrobów Metalowych Famet ASMET. Zakład Metalowo-Drzewny ImpexZłom Odlewnia Ostrowiec Stąporków-Meier Odlewnia Ferrum-Wodecki Metalexport – Odlewnia Koluszki sp. z o. o. Koluszki Zakład Odlewniczo – Metalowy Wójcik Ludwikowski Jan Anter Halmat Piotrkowski Stefan. Odlewnictwo Wilczkowice Orzechowski Stanisław. Odlewnictwo s. J. Wincentów Mines Skarżysko Kam. Zakład Odlewniczy STAR - CAST sp. z o.o. Celsa Huta Ostrowiec Przedsiębiorstwa otoczenia, dostawcy surowców (złomu żeliwnego, stali, koksu), etc. Zawstal Sp. z o. o. - Łódź B.S.K. Return sp. z o.o. Kielce Jumar Skarżysko Kamienna Kama – Vitrum Kielce Arczes – Skarżysko Kamienna Wirsom s.c. Końskie Zakład Urządzeń Odpylających Łuczyński, Końskie ProMar Końskie Makamex s.j. Ostrowiec Św. Metal Handel J.P. Golas s.c. Końskie PPUH WIR. Ryszard Chrabąszcz, Końskie COM Maleniec, Ruda Maleniecka OP Handel Sp. z o.o. Starachowice PPHU RADSTAR Sp. z o.o. Starachowice Zakład Produkcyjno – Handlowy Krzysztof Bryś Skarżysko Kam. Zakład Ślusarsko – Mechaniczny Marsziu Durlik Skarżysko Kam. PPUH BASZ Bartosz Szymusik Firma konsultingowa Instytut Wdrożeń i Technologii Sp. z o. o. Starachowice Pozostałe województwa PIOMA ODLEWNIA Sp. z o.o.-Piotrków Tryb. ALFA Sp. z o. o.-Rzeszów Odlewnia Ciśnieniowa META-ZEL Sp. z o. o.-Rzeszów Odlewnia Metali Niezależnych CEMAD-Rzeszów Politechnika rzeszowska, katedra Odlewnictwa i Spawalnictwa - Rzeszów PROMEN Ryszard Podkański - Rzeszów Stowarzyszenie Techniczne Odlewników Polskich Oddział w Rzeszowie Zakład Metalurgiczny WSK Rzeszów Fabryka Armatur JAFAR S.A. Jasło Huttenes Albertus Polska Sp. z o. o.w Lublinie Odlewnia Motoryzacyjna Sp. z o. o. Lublin PHU CEWAR Więch&Więch s.j. Lublin ZOMECH Zakład Obróbki Mechanicznej Sp. z o. o. Lublin Innowacja Sp. z o. o. Nowa Dęba Metal System Sp. z o. o. Stalowa Wola Wytwórnia Silników PZL Mielec Sp. z o. o. Zakład Automatyki POLNA S.A. Przemyśl Zakład Odlewniczy PIOBAR Nisko Import – export H Schmidt Niemcy Wydziały Ekonomiczne Ambasad Biura Radcy Handlowego PAM Francja DUKER Niemcy 10 Pozostałe województwa PIOMA ODLEWNIA Sp. z o.o.-Piotrków Tryb. ALFA Sp. z o. o.-Rzeszów Odlewnia Ciśnieniowa META-ZEL Sp. z o. o.-Rzeszów Odlewnia Metali Niezależnych CEMAD-Rzeszów Politechnika rzeszowska, katedra Odlewnictwa i Spawalnictwa - Rzeszów PROMEN Ryszard Podkański - Rzeszów Stowarzyszenie Techniczne Odlewników Polskich Oddział w Rzeszowie Zakład Metalurgiczny WSK Rzeszów Fabryka Armatur JAFAR S.A. Jasło Huttenes Albertus Polska Sp. z o. o.w Lublinie Odlewnia Motoryzacyjna Sp. z o. o. Lublin PHU CEWAR Więch&Więch s.j. Lublin ZOMECH Zakład Obróbki Mechanicznej Sp. z o. o. Lublin Innowacja Sp. z o. o. Nowa Dęba Metal System Sp. z o. o. Stalowa Wola Wytwórnia Silników PZL Mielec Sp. z o. o. Zakład Automatyki POLNA S.A. Przemyśl Zakład Odlewniczy PIOBAR Nisko PPUH BASZ Bartosz Szymusik Firma konsultingowa Instytut Wdrożeń i Technologii Sp. z o. o. Starachowice Mat – bud – stal Kielce Poziom międzynarodowy Import – export H Schmidt Niemcy Wydziały Ekonomiczne Ambasad Biura Radcy Handlowego PAM Francja DUKER Niemcy Bowim Kielce Bowim Kielce Bowim Kielce Bowim Kielce

11

Rysunek. Przykład horyzontalnej sieci lokalnej. Firma „końcówka” Lokalne firma usługowa Lokalny kooperant Lokalna Izba Przemysłowo-Handlowa Lokalna Firma Doradcza Jednostka Samorządu Terytorialnego Kanały wymiany towarów i usług materialnych Kanały informacji i usług niematerialnych Rysunek. Przykład horyzontalnej sieci lokalnej. Źródło: Olesiński Z., Struktury organizacyjne w globalnej gospodarce, Gliwice 2007

Anna Sabat

Istotności poszczególnych komponentów partnerstwa. Wykres. Istotności poszczególnych komponentów partnerstwa. Źródło: opracowanie własne

Tabela. Kapitał intelektualny organizacji a zaufanie Kapitał organizacyjny Kapitał ludzki - kompetentność - zręczność intelektualna - motywacja Kapitał społeczny -kapitał strukturalny - wymiar stosunków międzyludzkich -kapitał poznawczy Struktura wewnętrzna - struktura organizacyjna -system działania -własność intelektualna -procesy wewnętrzne -kultura organizacyjna Struktura zewnętrzna -powiązania z interesariuszami zewnętrznymi   Kapitał rozwojowy -innowacyjność -organizacyjne uczenie się -zamierzenie strategiczne -cele i strategie organizacji -procesy tworzenia strategii -gotowość do zmian Zaufanie Źródło: Stachowicz J., Zarządzanie kapitałem intelektualnym w regionalnych sieciach proinnowacyjnych Nr 2H02D 03225, Polska Akademia Nauk, Instytut Badań Systemowych, Warszawa 2006, s. 172

– najistotniejszy zasób organizacji - Podstawowy zasób ekonomiczny Wiedza – najistotniejszy zasób organizacji - Podstawowy zasób ekonomiczny + Dzięki niej przedsiębiorstwa są w stanie skuteczniej reagować na zmiany w otoczeniu i lepiej dostosowywać swoją ofertę do potrzeb klientów, unikając powielania błędów + Pomaga kreować i zarządzać przedsiębiorstwami w stale zmieniającym się otoczeniu. Kowalczyk A., Nogalski B., Zarządzanie wiedzą, koncepcje i narzędzia, Difin, Warszawa 2007 Drucker P.: Społeczeństwo postkapitalistyczne. PWN. Warszawa 1999

Wiedza to kompozycja ukierunkowanego doświadczenia, wartości, użytecznych informacji i fachowego spojrzenia, stwarzająca podstawy do oceny i przyswojenia nowych doświadczeń i informacji. Jest zapisana nie tylko w dokumentach i bazach danych, lecz także w zwyczajach, normach i procedurach[1]. [1] Davenport T.H, Prusak L., How Organizations Manage What They Know, Harvard Business Review 1998, s.5.

Procesy składające się na zarządzanie wiedzą: lokalizowanie, pozyskiwanie, rozwijanie, dzielenie się i upowszechnianie, wykorzystywanie i zachowywanie. Probst G., Raub S., Romhardt K., Zarządzanie wiedzą w organizacji, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, s. 42

Rysunek. Składniki zarządzania wiedzą Źródło: Probst G., Raub S., Romhardt K., Zarządzanie wiedzą w organizacji, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, s. 46

Dwa stany wiedzy (posiadania i nie posiadania) Dwa poziomy wiedzy (jednostka i przedsiębiorstwo) Dwa wymiary wiedzy (strategiczny i operacyjny)

Sieć powiązań generuje wiedzę Rysunek. Oddziaływanie zmiany w lokalnej sieci kanałów przekazu Jednostka lokalna firmy globalnej Lokalne firma usługowa Lokalny kooperant Lokalna Izba Przemysłowo-Handlowa Lokalna Firma Doradcza Jednostka Samorządu Terytorialnego Kanały wymiany towarów i usług materialnych Kanały informacji i usług niematerialnych Lokalna firma produkcyjna Szkoła Sieć powiązań generuje wiedzę Źródło: Z. Olesiński, Wpływ innowacyjności na restrukturyzację przedsiębiorstw w sieciach globalnych i lokalnych, w: R. Borowiecki, A. Jaki (red.) Potencjał restrukturyzacji w warunkach globalizacji i nowej gospodarki, Kraków 2007, s. 554

Rysunek. Przepływy wiedzy w podejmowaniu decyzji przez sieć Działanie Koopetycja Wymiana informacji Zasoby finansowe Sieć System Zmiana Powiązania Konkurowanie Podjęcie decyzji = Wiedza, poznanie Źródło: Opracowanie własne na podst. Baecker D., Why Knowing?, Dirk Baecker’s Journal, SystemOne, Austria, march 2008

Wykres. Poziom składników kapitału intelektualnego w środowisku branży odlewniczej i ceramicznej województwa świętokrzyskiego   źródło: opracowanie własne

Wykres. Zmiany w wartościach kapitału społecznego z podziałem na branże.

Wykres. Profil zaufania społecznego producentów płytek ceramicznych prawość kompetencje konsekwencja lojalność otwartość średnia 4,80 4,94 4,86 4,66 4,61

Wykres. Profil zaufania społecznego odlewników prawość kompetencje konsekwencja lojalność otwartość średnia 4,72 5,09 5,01 4,66 4,63

Wnioski Pojawienie się na rynkach lokalnych firm globalnych sprzyja powstawaniu i rozwojowi sieci lokalnych, w pewnych warunkach umożliwia współpracę firm lokalnych z globalnymi, sprzyja transferowi wiedzy i innowacji. Istnienie sieci lokalnych sprzyja powstawaniu i rozwojowi kalstrów. Istnienie klastra wyraża się występowaniem w określonym natężeniu relacji miedzyorganizacyjnych, tak materialnym jak i niematerialnym (wymiana informacji). Na obecnym etapie badań trudno jest określić tę wartość (firmy kontakty swoje z partnerami traktują jako poufne). Niemniej można przyjąć, iż już wartość kliku punktów (w przyjętej w badaniach skali) może świadczyć co najmniej o współpracy z innymi przedsiębiorstwami klastra. istnienie klastra sprzyja kształtowaniu kapitału intelektualnego w poszczególnych organizacjach tworzących klaster. W przeprowadzonych badaniach osiągnęła ona wartość nawet do 6 stopni w siedmiostopniowej skali Likerta. Wzrost kapitału intelektualnego sprzyja transferowi technologii i wdrażaniu innowacji w przedsiębiorstwach tworzących klaster.

Korzyści dla miasta / regionu Korzyści dla podmiotów wchodzących w skład klastra Poprawa wizerunku miasta i regionu Rozwój sfery usług Rozwój bazy hotelarsko – gastronomicznej i turystycznej Rozwój funkcji targowo – wystawienniczych miasta Zwiększenie atrakcyjności miasta dla turystów biznesowych i indywidualnych Wzrost zainteresowania inwestorów Rozwój przedsiębiorstw, tworzenie miejsc pracy Poprawa oferty edukacyjnej Aktywizacja gospodarcza regionu Wzrost innowacyjności regionu Poszerzanie skali i zakresu usług Wspólne wprowadzanie nowych usług na rynek Podejmowanie wspólnych lub skoordynowanych działań, w tym inwestycyjnych i rozwojowych Optymalizacja kosztów prowadzonej działalności Zapewnienie profesjonalnej i spójnej obsługi biznesowej (banki, poręczenia, doradztwo) Zapewnienie przepływu wiedzy oraz procesu wzajemnego uczenia się Stworzenie spójnego systemu aplikowania o wsparcie zewnętrzne Wspólne promowanie wizerunku i marki klastra i jego podmiotów Zapewnienie podmiotom stabilizacji gospodarczej Lepsza pozycja konkurencyjna w kraju i za granicą Źródło: Koncepcja utworzenia i działalności klastra usługowego „Grono Targowe Kielce” 29

Dziękuję Państwu za uwagę