Rekreacja i Animacja w Turystyce dr Małgorzata Pasławska

Wykład Motywy i bariery udziału w rekreacji fizycznej. Warunki i środki i rekreacji fizycznej.

Wykorzystana i zalecana literatura Napierała M., Muszkieta M. (2011) Wstęp do teorii rekreacji. Bydgoszcz: Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, s Kozdroń E. (red.) Podstawy teorii i metodyki rekreacji ruchowej. Podręcznik dla instruktora rekreacji ruchowej – część ogólna. Warszawa: TKKF.

Motywacja  jest to stan gotowości do podjęcia działania ukierunkowanego na osiągnięcie określonego celu lub stanu rzeczy (np. poprawa kondycji fizycznej). Wzmocnieniem dla motywacji są emocje (np. strach, radość). Człowiek nastawiony jest na poszukiwanie pozytywnych emocjonalnych doświadczeń i unikanie negatywnych. Motyw to uświadomienie celu i programu działania, umożliwiające podjęcie określonej czynności. Motywy wynikają z potrzeb organizmu i generują zachowania przystosowawcze. Motywacja jest najsilniejsza przy średnim poziomie trudności wyznaczonego zadania. 4 Motywy uczestnictwa w rekreacji

Motywacja wewnętrzna  to sytuacja, w której motyw tkwi w nas samych, a sama działalność sprawia nam przyjemność. Celem nadrzędnym powinno być rozwijanie motywacji wewnętrznej, która niesie długofalowe korzyści:  Odczuwanie stałej potrzeby i przyjemności z udziału w rekreacji fizycznej  Czynnik napędowy do udziału w rekreacji fizycznej tkwi w samym człowieku, nagrodą samą w sobie jest aktywność Motywacja zewnętrzna  to sytuacja, w której nasze działanie sterowane jest z zewnątrz poprzez system nagród i kar. Podejmujemy daną aktywność w celu osiągnięcia określonych korzyści lub uniknięcia określonych niechcianych skutków i zjawisk. 5 Motywy uczestnictwa w rekreacji

6 Piramida potrzeb wg A. Maslowa – potrzeby wywołujące motywację Potrzeby wyższego rzędu Potrzeby niższego rzędu

Odzwierciedlenie hierarchii potrzeb Maslowa w aktywności fizycznej:  Potrzeby fizjologiczne  aktywność ruchowa zaspokaja biologiczną potrzebę ruchu, dostarcza przyjemnych doznań, zapewnia wypoczynek, zwłaszcza po wysiłku intelektualnym,  Potrzeba bezpieczeństwa  aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko wielu chorób, a niektóre jej formy (np. samoobrona) mogą bezpośrednio zwiększać poczucie bezpieczeństwa,  Potrzeby społeczne  udział w aktywności fizycznej może odbywać się w grupach społecznych, co zaspokaja potrzebę przynależności,  Potrzeba osiągnięć  aktywność fizyczna zmusza do pokonywania własnych słabości. Rywalizacja sportowa pozwala zyskać szacunek i uznanie innych.  Potrzeba samorealizacji  aktywność fizyczna pomaga w samodoskonaleniu i poczuciu spełnienia.  Potrzeba transcendencji  praca animatora/instruktora rekreacji zapewnia realizację potrzeby pomocy innym ludziom w spełnieniu się. 7 Motywy uczestnictwa w rekreacji

Rodzaje motywacji u osób uprawiających aktywność fizyczną: Typ 1. aktywnościowo – hedonistyczny (przyjemność) Typ 2. relaksowo – katarktyczny (ucieczka od codzienności) Typ 3. zdrowotno – higieniczny (zdrowie, sprawność) Typ 4. społeczno – towarzyski (kontakty towarzyskie) Typ 5. poszukiwanie przygody (wrażenia, emocje) Typ 6. ambicjonalny (rywalizacja, samorealizacja) Typ 7. poznawczo – edukacyjny (nauka, poznanie) 8 Motywy uczestnictwa w rekreacji

Hierarchia motywów wśród młodzieży: Motyw wypoczynku Motyw zmiany otoczenia Motyw współzawodnictwa Motyw przeżycia Motyw poznawczy Motyw samorealizacyjny Motyw zdrowotny 9 Motywy uczestnictwa w rekreacji

Bariery zewnętrzne (pozaindywidualne):  Deficyt czasu  Utrudnienia organizacyjne (infrastruktura, urządzenia)  Warunki atmosferyczne Bariery osobowościowe (indywidualne):  Trudności decyzyjne, brak wiedzy  Poczucie obniżonej wartości  Niewłaściwe nastawienie wobec estetyki ciała  Niski poziom samokontroli (brak silnej woli)  Mała mobilność wewnętrzna (ruchliwość)  Brak pozytywnej postawy prozdrowotnej  Zmęczenie  Niskie umiejętności motoryczne 10 Bariery uczestnictwa w rekreacji

Sposoby usuwania barier w aktywności rekreacyjnej: Unikanie monotonii podczas zajęć, dostosowanie ćwiczeń do możliwości organizmu Przeciwdziałanie nadmiernej automatyzacji życia Aktywne kształtowanie postaw prozdrowotnych Eliminowanie zaciętości, źle pojętej ambicji, a rozwijanie radości i satysfakcji 11

Warunki rekreacji fizycznej  to takie elementy rzeczywistości, na które prowadzący zajęcia w ogóle lub w danym momencie nie ma wpływu, a które wymuszają wybór środków wychowawczych i warunkują postępowanie instruktora. Koniecznie trzeba je wziąć pod uwagę w procesie motywacji do rekreacji fizycznej: 1.Warunki osobnicze – wiek, płeć, konstytucja ciała, stan zdrowia, temperament 2.Warunki pozaosobnicze (społeczne) – warunki ekonomiczne, organizacyjne, demograficzne, poznawcze, ideologiczne, kulturowe 12 Warunki i środki rekreacji fizycznej

Wiek (w ontogenezie, czyli w rozwoju osobniczym):  Warunkuje granice, których przekroczenie jest niedopuszczalne w rozumieniu siły bodźca  Warunkuje rytm życia  Warunkuje rytm zainteresowań ruchowych  Wiek jest kategorią fizjologiczną, ale również społeczną i psychologiczną (jesteśmy raz starsi, raz młodsi, w zależności od różnorodnych czynników) Warunki osobnicze rekreacji fizycznej

Płeć Dymorfizm płciowy: Różnice pierwszorzędowe – różnice narządów płciowych Różnice drugorzędowe – różnice wielkości i proporcji ciała Różnice trzeciorzędowe – znajdują się w zachowaniach seksualnych Różnice czwartorzędowe – różnice w formach zachowania, mają uwarunkowania kulturowe i cywilizacyjne Płeć:  Płeć warunkuje różnice somatyczne, morfologiczne, motoryczne i psychiczne pomiędzy kobietami i mężczyznami, co ma przełożenie na wybór form rekreacji i sposób motywacji  Różnicuje potrzeby i zaangażowanie w aktywność fizyczną  Generuje pewne role społeczne, wpływające na częstotliwość udziału w aktywności fizycznej  Generuje pewne stereotypowe społeczne oczekiwania wobec każdej z płci Warunki osobnicze rekreacji fizycznej

Temperament  warunkuje wybór form rekreacji fizycznej, wyraża się w sile i szybkości reakcji układu nerwowego: Sangwinik – typ silny, ruchliwy, łatwo dostosowujący się do zmiany sytuacji, ożywiony, czynny, odporny, źle znosi monotonię Flegmatyk – silny, ale powolny, odporny na niekorzystne sytuacje, przystosowany do pracy monotonnej, tempo uczenia się ruchów jest wolne, jednak wytrwałe Choleryk – typ silny, niezrównoważony, z przewagą pobudzenia, wykazuje dużą energię życiową, chętnie przewodzi i kieruje, jego gwałtowność utrudnia współpracę z nim Melancholik – typ słaby, wysoce wrażliwy o niskiej wydolności układu nerwowego, nie wytrzymuje silnego i długotrwałego pobudzenia, lubi spokój, dobrze wykonuje polecenia Warunki osobnicze rekreacji fizycznej

Konstytucja ciała – zespół właściwości powiązanych ze sobą i warunkujących strukturalno-czynnościową jedność organizmu:  Budowa somatyczna, decydująca o wyglądzie i kształcie ciała  Cechy fizjologiczne: typ układu krążenia, przemiana materii, czynności hormonalne  Aktualny stan tkanek: kościec, mięśnie, tkanka tłuszczowa  Typ układu nerwowego warunkujący właściwości osobowości  Ewentualne cechy patologiczne Warunki osobnicze rekreacji fizycznej

17 1. Warunki osobnicze rekreacji fizycznej

1.Ekonomiczne – rozwój rekreacji ruchowej zależy od ekonomicznej kondycji państwa, jak i pojedynczego gospodarstwa domowego. Od ilości środków finansowych zależy rozwój bazy rekreacyjnej i wielość form aktywności 2.Organizacyjne – odpowiednio zorganizowana baza sportowa: obiekty, właściwie wyposażone miejsca do ćwiczeń, przystosowane miejsca w przestrzeni otwartej, wyczerpująca informacja na temat dostępności rekreacji na danym terenie 3.Demograficzne – poziom wykształcenia, wykonywany zawód i miejsce pracy, stan i status rodziny 4.Poznawcze – stan wiedzy na temat rekreacji ruchowej i jej znaczenia dla rozwoju człowieka 5.Ideologiczne – sposób promocji rekreacji ruchowej w środowisku, MODA 6.Kulturowe – historycznie zdeterminowane wzorce zachowań, występowanie tradycji aktywnego spędzania czasu wolnego Warunki pozaosobnicze rekreacji ruchowej

Środki rekreacji fizycznej – to urządzenia i przybory oraz zjawiska, które ułatwiają lub umożliwiają właściwą organizację i realizację rekreacji fizycznej. Prowadzący zajęcia lub indywidualny ćwiczący ma dowolność doboru środków i może je wykorzystywać do zwiększenia i podtrzymania motywacji do rekreacji fizycznej: Ruch Woda Przybory Urządzenia Formy ruchu (bieg, rzut, pływanie) Różnorodne ćwiczenia, zabawy, gry Mierniki i urządzenia kontrolne 19 Środki rekreacji fizycznej

Sposoby oddziaływania na ćwiczącego RUCHEM: Przez stosowanie naturalnych form ruchu (chód, bieg, wymachy kończyn) Przez oddziaływanie na przedmioty (nacisk, rozciąganie, podnoszenie, podbijanie) Przez stosowanie specjalnie skonstruowanych urządzeń gimnastycznych Przez wykorzystanie przyborów (narty, rower, rolki, kajaki) Przez rozwiązywanie zadań ruchowych (przewroty ciała, wspinanie, obwody stacyjne) 20 Środki rekreacji fizycznej

21 Dziękuję za uwagę